Letnica

---

Położenie

Letnica jest miejscowością malowniczo ulokowaną nad zachodnim brzegiem Martwej Wisły oraz jej dopływem, który nazywa się Strzyżą. Ta dzielnica znajduje się na Pobrzeżu Kaszubskim, w obszarze charakteryzującym się niemal płaską powierzchnią, na której najwyższy punkt osiąga jedynie 3,8 m n.p.m.

Ze względu na stosunkowo niewielką głębokość, na tym terenie występują wody gruntowe, co prowadzi do problemów związanych z jakością środowiska naturalnego. Jest to rezultat otoczenia przez obszary przemysłowe. Dodatkowo, wysoka wilgotność powietrza oraz niska średnia prędkość wiatru, która wynosi około 4 m/sek, przyczyniają się do akumulacji zanieczyszczeń, które pozostają w atmosferze przez dłuższy czas. W miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego z 2007 roku, obszar Letnicy został określony jako teren przemysłowy. Natomiast w zaktualizowanym MPZP z 2012 roku, północna część Letnicy została przeznaczona do budowy osiedli mieszkaniowych oraz obiektów usługowych.

Pod względem administracyjnym, Letnica sąsiaduje z następującymi dzielnicami:

• od północy – Brzeźno oraz Nowy Port,
• od południa – Młyniska,
• od wschodu – Przeróbka,
• od zachodu – Wrzeszcz Dolny.

Warto również zaznaczyć, że w Letnicy funkcjonuje rada dzielnicy, która zajmuje się lokalnymi sprawami mieszkańców.

Historia

Do roku 1772 Letnica była częścią klasztoru oliwskiego. Historia tej miejscowości jest ściśle związana z jeziorem Zaspa, które po raz pierwszy zostało wspomniane w 1238 roku. Już w 1245 roku klasztor prowadził na tym jeziorze stację rybacką. Od 1591 roku teren ten był znany jako Gburowo (Burau).

W 1728 roku mieszkańcy Letnicy zostali upoważnieni do warzenia piwa oraz produkcji spirytusu na własny użytek. Niestety, w 1734 roku dwór w Letniewie został zniszczony przez rosyjskich oblegających Gdańsk. W owych czasach Letnica pojawiała się w dokumentach jako Lewen Thal, Lowenthal lub Löwenthal, a w późniejszym okresie wykształcił się też zapis Lauental.

Po I rozbiorze Polski w 1772 roku, gdy Prusy zajęły okolice Gdańska, posiadłości klasztorne przeszły na zarząd rządowy, co doprowadziło do spadku liczby mieszkańców. Już w 1789 roku w Letnicy znajdowały się jedynie dwa domy. Po wojnach napoleońskich, w 1820 roku, liczba mieszkańców wzrosła do zaledwie 11. Rok 1821 przyniósł rozpoczęcie komasacji gruntów, a po raz ostatni Letnica wystąpiła pod nazwą Gburowa.

W latach 1803–1805, na zlecenie kupca Broschkego, wzdłuż Martwej Wisły została wzniesiona ul. Wiślna, która odgrywała ważną rolę portowo-przemysłową. W 1833 roku umocniono drogę z Gdańska do Brzeźna, prowadzącą przez Letnicę – aktualnie ul. Wielopole, ul. Starowiejskiej oraz ul. Letnicką, która przed II wojną światową nosiła nazwę ul. Letnickiej (Lauentaler Weg).

W 1867 roku uruchomiono linię kolejową do Nowego Portu (linia kolejowa nr 249), a dwa lata później Letnica stała się siedzibą Inspektoratu Rybołówstwa. Przemysł w tym rejonie zaczął się rozwijać, a w latach 1871–1873 przy ul. Wielopole powstała fabryka nawozów fosforowych, obok której zbudowano osiedle robotnicze zajmujące w 1880 roku powierzchnię 78 ha.

Uformowała się charakterystyczna, wachlarzowata siatka ulic, przy czym niektóre z nich nawiązywały do lokalnych zakładów przemysłowych. Ul. Niecała otrzymała nazwę ul. Huty Marii (Marienhüttenweg) związaną z hutą stali „Maria”, funkcjonującą między Brzeźnem a Letnicą w latach 1872-1876. Również ul. Żelazna (Eisenweg) oraz ul. Stalowa (Stahlweg) upamiętniają tę hutę. Nazwy ul. Śrubowa (Schraubenweg) i Nitowa (Nietenweg) związane były z fabryką śrub i nitów, założoną w 1901 roku na Młyniskach (rejon ul. Załogowej), która funkcjonowała aż do II wojny światowej.

Na całej długości zachował się zapis ul. Szklana Huta (Glashüttenweg), co jest pozostałością po czynnej od 1886 roku wytwórni butelek i gąsiorów nad Martwą Wisłą. Z kolei ul. Uczniowska do 1945 roku nosiła nazwę ul. Redewka (Redewkaweg), od strumyka wypływającego z Lasów Oliwskich, którego ślad znajduje się równolegle do tej ulicy w postaci rowu w obrębie ogródków działkowych.

Pod koniec XIX wieku nad brzegiem Martwej Wisły, wzdłuż ul. Wiślnej, znajdował się Dworzec Wiślany. W 1900 roku uruchomiono linię tramwaju elektrycznego, łączącą Nowy Port z Śródmieściem. W roku 1906 otwarto szkołę przy ul. Uczniowskiej. W latach 1913-1914 zrealizowano budowę dużej stacji rozrządowej Gdańsk Zaspa Towarowa, a w 1927 przy ul. Wiślnej powstał gmach Urzędu Pocztowo-Telegraficznego Gdańsk 3, znany jako Poczta Morska (Poczty Polskiej w Wolnym Mieście Gdańsku).

W 1929 roku wspomniana stacja zyskała bezpośrednie połączenie tramwajowe z Gdańskiem poprzez ul. Pawła Benekego (Paul-Beneke-Weg) oraz aktualną ul. Marynarki Polskiej. Dwutorowa linia tramwajowa była umieszczona pomiędzy jezdniami. Po otwarciu nowej trasy zlikwidowano wcześniejszą trasę wzdłuż nabrzeża portowego, obok Dworca Wiślanego.

W latach 1932-1933 zbudowano kościół św. Anny i Joachima przy ul. Suchej. Ponadto w latach 1933-1935 powstały osiedla Żeńcy, Gwiazda Morza oraz Zieleniec. W 1935 roku Polacy otrzymali ochronkę znajdującą się przy ul. Uczniowskiej 41, natomiast starsze dzieci uczęszczały do tzw. „szkoły senackiej” na ul. Gdańskiej lub do szkół Macierzy Szkolnej.

Letnica nie była miejscowością zasobną – ponad połowa jej mieszkań miała jedynie jeden pokój z kuchnią, a większość dachów pokryta była papą. Po II wojnie światowej, władze Gdańska przemieściły do Letnicy lokatorów niepłacących czynszu, co przyczyniło się do dalszej degradacji dzielnicy. Dodatkowo miało miejsce zjawisko likwidacji jeziora Zaspa, przekształconego w składowisko popiołu i żużla Elektrociepłowni Gdańskiej, które zajmowało powierzchnię ponad 30 ha.

Rewitalizacja dzielnicy rozpoczęła się w 2010 roku. Przed jej rozpoczęciem ponad 60% budynków było wzniesionych przed 1918 rokiem, a około 30% pochodziło z lat 1918-1944. Większość tych budynków nie miała dostępu do kanalizacji sieciowej, a lokalną kanalizację posiadało jedynie 4%. Stwierdzono także brak sieci gazowej oraz centralnego ogrzewania. Tylko 25% mieszkań miało WC, a około 17% miało łazienkę oraz dostęp do ciepłej wody.

W 2019 roku, w związku z planowanymi inwestycjami mieszkaniowymi, przystąpiono do budowy ul. Letnickiej, co stwarza nowe możliwości rozwoju dla tej historycznej dzielnicy.

Transport

Letnica, dzielnica Gdańska, jest dobrze skomunikowana dzięki ulicy Marynarki Polskiej, która stanowi część drogi krajowej nr 91. Ulica ta ma również torowisko tramwajowe, co znacznie ułatwia transport w tym obszarze.

Na terenie osiedla znajduje się stacja towarowa Gdańsk Zaspa Towarowa, która niestety posiada niecz czynny peron SKM. Pomimo tego, w 2012 roku powstał nowy przystanek kolejowy Gdańsk Stadion Expo. Jest on dedykowany do obsługi Międzynarodowych Targów Gdańskich oraz pobliskiego stadionu piłkarskiego.

Ruch pociągów SKM odbywa się z tego przystanku okazjonalnie, co sprawia, że Letnica staje się bardziej dostępnym miejscem dla mieszkańców oraz gości.

Inne obiekty

W Letnicy można znaleźć wiele interesujących miejsc, które przyciągają zarówno mieszkańców, jak i turystów. Oto niektóre z nich:

• Elektrociepłownia Gdańska (Ec2),
• AmberExpo,
• Zabytkowy Dwór Młyniska, który pochodzi z końca XVIII wieku oraz pierwszej połowy XIX wieku,
• „Czerwony wiadukt” na granicy z Wrzeszczem,
• Odcinek „Drogi Zielonej”, który obejmuje nowy wiadukt zbudowany obok „Czerwonego wiaduktu”,
• Odcinek tunelowy Trasy Słowackiego,
• Tunel pod Martwą Wisłą, który łączy się z ulicą Marynarki Polskiej momentem przy rondzie im. Tadeusza Mazowieckiego.

Rada Dzielnicy

Kadencja 2024–2029

W nadchodzącej kadencji, która trwa od 2024 do 2029 roku, Elżbieta Strzelczyk obejmuje stanowisko przewodniczącej zarządu dzielnicy, a Sebastian Piasecki pełni funkcję przewodniczącego rady dzielnicy.

Kadencja 2019–2024

W okresie od 2019 do 2024 roku zarząd dzielnicy był kierowany przez Marzenę Kolmer, natomiast przewodniczącą rady dzielnicy była Katarzyna Kozicińska.

Kadencja 2015–2019

W latach 2015–2019 przewodniczącym zarządu dzielnicy był Andrzej Baj, a przewodniczący rady dzielnicy to Dariusz Koziciński.

Kadencja 2011–2015

W kadencji od 2011 do 2015 roku, która do 1 czerwca 2014 roku funkcjonowała jako Rada Osiedla, przewodniczącym zarządu dzielnicy był Łukasz Słodzinka, natomiast przewodniczącym rady dzielnicy był Henryk Haak.

---

Oceń: Letnica

---