Lasy Oliwskie

---

Historia

Lasy Oliwskie mają bogatą historię, która sięga roku 1188. Do momentu I rozbioru Polski w 1772 roku, teren ten był własnością klasztoru cystersów oliwskich. Po rozbiorze, Lasy Oliwskie zostały upaństwowione przez Prusaków i stały się częścią Królewskich Lasów Sobowidzkich, a w skład tej administracji wchodził rewir Oliwa oraz leśnictwa, takie jak Gołębiewo (w regionalnym języku kaszubskim Gòłembiô) oraz Matemblewo.

W dziewiętnastym wieku funkcjonowało nadleśnictwo z siedzibą w Oliwie, które dzieliło się na kilka leśnictw: Gołębiewo, Sopot–Gręzlewo (znane jako kaszb.Grenclowò), a także Owczarnia, Renuszewo oraz Matemblewo.

W wyniku powstania Wolnego Miasta Gdańska w 1920 roku, Lasy Oliwskie zostały podzielone przez granicę pomiędzy Wolne Miasto a Polskę. Obecnie te tereny, znane jako Obręb Leśny Oliwa, są częścią Nadleśnictwa Gdańsk, które obejmuje leśnictwa znane jako Matemblewo, Rynarzewo, Gołębiewo, Sopot oraz Witomino.

Położenie

Malownicza sceneria kompleksu leśnego usytuowana jest na krawędzi wysoczyzny, która powstała w wyniku oddziaływania topniejących wód lądolodu sprzed 13–15 tys. lat. Wysokie nachylenia dolin, sięgające nawet 40%, oraz różnice wzniesień, wynoszące do 80 m, nadają temu obszarowi unikalny charakter. Różnica między wylotami dolin, które znajdują się na wysokości 30 m n.p.m., a maksymalnymi wzniesieniami, wynoszącymi do 153 m n.p.m., wynosi około 100 m. To sprawia, że teren jest zróżnicowany, a bogata mozaika mikroklimatyczna dodatkowo podkreśla jego atrakcje.

Lasy Oliwskie leżą po zachodniej stronie aglomeracji trójmiejskiej, a ich korzystne położenie w kontekście dominujących zachodnich wiatrów wpływa na dobrą jakość środowiska naturalnego. Nawet w bliskim sąsiedztwie miejskiej zabudowy, można dostrzec rośliny wymagające wysokiej czystości tegoż środowiska.

W pobliżu obszaru leśnego znajdują się dwie ważne arterie komunikacyjne Gdańska: ul. Spacerowa oraz ul. Słowackiego. Dostęp do tych terenów umożliwiają również drogi wewnętrzne, takie jak ul. Kościerska i ul. Bytowska, które są całkowicie zamknięte dla ruchu samochodowego, ale przystosowane do ruchu rowerowego. Wytyczone są różnorodne szlaki turystyczne, w tym: Szlak Kartuski (kolor niebieski), Szlak Skarszewski (kolor zielony) oraz Szlak Wzgórz Szymbarskich (kolor czarny).

Jednym z ciekawszych obiektów przyrodniczych Lasów Oliwskich jest głaz Kamienna Twarz, który posiada obwód 2,42 m i spoczywa w płytkim, szerokim wąwozie na południowym stoku Wzniesienia Marii. Związane z nim legendy dodają mu wyjątkowego uroku. Na tym terenie znajdują się również tradycyjne, kamienne drogowskazy, które stanowią dodatkową atrakcję dla turystów.

Warto także wspomnieć o osobnych artykułach dotyczących okolicznych dolin, takich jak Dolina Radości, Dolina Samborowo oraz Dolina Szwabego.

Ukształtowanie terenu

W okolicy Lasy Oliwskie charakteryzują się zróżnicowanym ukształtowaniem terenu, co nadaje im wyjątkowy charakter. Istnieje wiele interesujących wzniesień w tym regionie, które warto zwiedzić. Do najbardziej znanych należą: Cieniawa, znana z malowniczych widoków, Głowica, imponująca swoją wysokością, Góra Dantyszka, dostarczająca niezapomnianych chwil, oraz Góra Matemblewska, która przyciąga miłośników pieszych wędrówek.

Warto również zwrócić uwagę na Wiechę, znaną z swego unikalnego wyglądu i okolicznych tras rowerowych, jak i na Wzgórze Pachołek, które usytuowane jest w pobliżu głównych szlaków turystycznych oraz oferuje piękną wieżę widokową, z której rozciąga się zapierający dech w piersiach widok na okoliczne tereny.

Fauna i flora

W obszarze Lasów Oliwskich dominują lasy bukowe, a także bory mieszane z wyraźnie zauważalnymi przykładami buka. Spotkać tutaj można różnorodne gatunki drzew, w tym sosnę zwyczajną, świerk pospolity oraz modrzew europejski. Wśród drzew liściastych wyróżniają się grab, dąb szypułkowy, dąb bezszypułkowy, oraz różne rodzaje brzóz, takich jak brzoza brodawkowata i brzoza omszona. W rejonie tym występują także jesion wyniosły, klon jawor, olcha szara oraz olcha czarna, a także jarząb pospolity, jodła pospolita i lipa drobnolistna.

Nieliczne są cisy, ale można zauważyć także gatunki egzotyczne, takie jak daglezja zielona, sosna wejmutka, sosna Banksa, choina kanadyjska i modrzew japoński. Do licznych dębów należy dąb czerwony, robinia oraz cyprysik Lawsona. Wiele z tych lasów ma charakter naturalny, wyróżniając się zróżnicowaniem wieku drzew, w tym większym udziałem starszych osobników. Wynika to z ograniczonej intensywności eksploatacji leśnej w porównaniu do innych terenów leśnych.

W kompleksie leśnym płyną potoki, takie jak Oliwski, Świemirowski, Swelina oraz Strzyża, które wpływają na specyfikę ekosystemu. Różnorodność terenu oraz sprzyjające warunki sprzyjają obfitości występowania chronionych gatunków roślinności. W tej okolicy można zauważyć wiele gatunków roślin i zwierząt, w tym te, które preferują warunki podgórsko-górskie.

Wśród roślinności wyróżniają się między innymi: bagnica torfowa, barwinek pospolity, bez koralowy, bluszcz pospolity, fiołek bagienny, gnieźnik leśny oraz wiele innych. Niektóre z nich to kokorycz wątła, konwalia majowa, kopytnik pospolity, a także różnorodne storczyki, takie jak storczyk plamisty i storczyk szerokolistny. Zauważalną tendencją jest wypieranie rodzimego niecierpka pospolitego przez azjatycki niecierpek drobnokwiatowy, co zmienia lokalny ekosystem. W Dolinie Samborowo do 1991 roku można było spotkać kopytnik pospolity, który zniknął w wyniku składowania drewna.

W Lasach Oliwskich możemy także spotkać różnorodne gatunki grzybów, w tym te mniej pospolite, takie jak podgrzybek pasożytniczy czy ozorek dębowy. Wielość występujących grzybów owocnikowych oraz różnorodność ich gatunków, takich jak borowik sosnowy czy sromotnik bezwstydny, świadczą o bogactwie lokalnej flory.

Fauna Lasów Oliwskich to mieszanka wielu kręgów, obejmująca m.in. dziki, sarny, jelenie oraz sporadycznie łoś. Zajmują one miejsca w ekosystemie, w towarzystwie wiewiórek, lisów oraz kun leśnych. Patrząc na awifaunę, spotykamy takie ptaki jak bielik, dzięcioł zielony oraz orzechówka. Nad potokami wDolinie Radości kiedyś przebywały pluszcze, a także bobry, które bytowały tu do lat 60. XX wieku. W wodach potoków z kolei można dostrzec różne bezkręgowce, co świadczy o czystości ich wód.

Wśród motyli znajdują się cenne gatunki, takie jak mieniak tęczowiec oraz paź królowej. Z kolei, jeśli chodzi o pajęczaki, wyróżnia się kołosz wielobarwny. W obszarze tym, ponad 50% gatunków roślin chronionych można zlokalizować w rejonie pomiędzy ul. Słowackiego a leśnym przedłużeniem ul. Kościerskiej, w tzw. Dolinie Świeżej Wody.

Rezerwaty przyrody

Obszary ochrony przyrody w Lasy Oliwskie są niezwykle istotne. Ustanowione są trzy rezerwaty przyrody: Źródliska w Dolinie Ewy, Wąwóz Huzarów oraz Lasy w Dolinie Strzyży. Oprócz tego, na tym terenie znajduje się 49 pomników przyrody. Ochroną objęto wszystkie głazy o obwodzie przekraczającym 3 m.

Największym z tych głazów jest Diabelski Kamień, usytuowany na Czarcim Wzgórzu (pomnik przyrody nr 133). Jego struktura rozpadła się na trzy części, z których największa charakteryzuje się obwodem wynoszącym 12,5 m. Wśród innych równie interesujących pomników przyrody można wymienić Głaz na wzgórzu – czerwony granit, którego obwód przekracza 8,5 m (pomnik przyrody nr 806). Ten niezwykły głaz jest również obdarzony florą naskalną oraz pozostałością po otworze wiertniczym. Kolejnym ciekawym obiektem jest Głaz w wykopie, mający obwód 9,5 m (pomnik przyrody nr 739), który jest trudny do zlokalizowania, ponieważ jest otoczony przez bukowy młodnik.

Poza wymienionymi wyżej rezerwatami, w 1989 roku złożono wniosek o utworzenie rezerwatu florystycznego o nazwie Dolina Radości. Obszar ten miałby obejmować źródliskowe łąki wzdłuż Drogi Węglowej, las łęgowy, jak również bukowy starodrzew z istotną ostoją zwierzyny, zlokalizowaną po południowej stronie doliny.

Osobny artykuł: Pomniki przyrody w Gdańsku.

Nazwy topograficzne

W obszarze Lasy Oliwskie występuje szereg interesujących nazw topograficznych, które odzwierciedlają zarówno historię, jak i geograficzne charakterystyki tego regionu. Oto niektóre z nich:

• Dolina Ewy, pierwotnie znana jako Dolina Świeżej Wody,
• Droga Marnych Mostów, określana również jako Droga Złych albo Zgniłych Mostów,
• Droga Nadleśniczych,
• Droga Pionierów, która została wybudowana na początku XX wieku,
• Droga Węglowa, jej nazwa pochodzi od węgla drzewnego, który dawniej transportowano tym traktem,
• Kamienny Most nad Potokiem Oliwskim, zlokalizowany na końcu Drogi Pionierów, prowadzący do Doliny Bobrów,
• Klesza Droga,
• Kochanka Dominika – pomnik przyrody nr 507, reprezentujący daglezję zieloną,
• Szwedzka Grobla, droga o nazwie sięgającej XVII wieku,
• Wężowa Dolina, nazwa związana z nietypowym kształtem doliny.

Te nazwy nie tylko wprowadzają nas w atmosferę regionu, ale również ukazują jego bogatą historię oraz różnorodność przyrodniczą.

---

Oceń: Lasy Oliwskie

---