Cmentarz Srebrzysko

Cmentarze

Cmentarz Centralny Srebrzysko jest ważnym elementem krajobrazu Gdańska, który zasługuje na szczegółowe zapoznanie się z jego historią i lokalizacją. Znajduje się on w pięknej dzielnicy Wrzeszcz Górny, przy ulicy Srebrniki 2, w miejscu otoczonym malowniczymi terenami leśnymi.

To drugi co do wielkości cmentarz w Gdańsku, ustępujący jedynie Cmentarzowi Łostowickiemu pod względem powierzchni. Cmentarz Srebrzysko charakteryzuje się unikalnym górzysto-leśnym położeniem, które współtworzy jego niepowtarzalny klimat. Sąsiedztwo z Jaśkowym Lasem i Gajem Gutenberga, które niegdyś stanowiły część większego kompleksu leśnego Lasów Oliwskich, dodaje mu uroku.

W parze z malowniczym otoczeniem cmentarza idzie jego architektura, która łączy tarasowy układ nagrobków z naturalnymi ukształtowaniami terenu. Dodatkowym walorem są pobliskie atrakcyjne tereny, takie jak Strzyska Góra, teren wojskowy oraz szpital psychiatryczny, które dopełniają kontekstu tego miejsca.

Warto zauważyć, że cmentarz Srebrzysko jest wpisany do gminnej ewidencji zabytków, co odzwierciedla jego znaczenie zarówno dla mieszkańców Gdańska, jak i dla historii regionu. Jego piękne otoczenie oraz historyczne zasługi sprawiają, że jest to miejsce godne odwiedzenia.

Historia

Cmentarz Srebrzysko został założony w 1924 roku i rozciąga się na kilkunastu hektarach. W czasach Wolnego Miasta Gdańska cieszył się niemiecką nazwą Zentralfriedhof. Początkowo zagospodarowana została jedynie dolna część cmentarza, znajdująca się blisko wejścia i głównej alei.

Po wybuchu II wojny światowej i aneksji Gdańska do III Rzeszy, cmentarz stał się miejscem pochówków żołnierzy Wehrmachtu, którzy zginęli na różnych frontach, jak również zasłużonych cywilów. Pierwsze pochówki niemieckich żołnierzy, poległych podczas oblężenia Westerplatte, miały miejsce we wrześniu 1939 roku.

W 1940 roku zrealizowano projekt dojścia i dojazdu do cmentarza, zdobionego wzdłuż ścieżek wysokimi szpalerami grabów. W tym samym czasie wybudowano centralnie położone rondo oraz dwa bliźniacze budynki z klinkierowej cegły, które wspomagały funkcjonowanie cmentarza. W jednym z budynków zlokalizowano salę przedpogrzebową i kostnicę.

Rozbudowa cmentarza rozpoczęła się z wykorzystaniem jeńców wojennych, głównie obywateli francuskich, od drugiej połowy 1940 roku. W celu uhonorowania osób, których dokonania były doceniane przez ówczesne władze, powstała „Aleja Zasłużonych”, stanowiąca wyodrębnioną kwaterę dla tego rodzaju pochówków.

W czasach PRL, przy głównej alei cmentarza, w pobliżu krzyża upamiętniającego ofiary wydarzeń z grudnia 1970 roku, odbywały się patriotyczne manifestacje w okresie Wszystkich Świętych. Od 1945 do końca 2008 roku, w Srebrzysku pochowano łącznie około 60 000 osób.

Do końca lat 70. cmentarz służył jako główna nekropolia Gdańska, obecnie to zaszczyt spoczywa na Cmentarzu Łostowickim.

W październiku 2018 roku na cmentarzu, na końcu alei prowadzącej od głównej bramy, odsłonięto pomnik poświęcony gdańskim alpinistom, co stanowi istotny element lokalnej kultury pamięci.

Pochowani na Cmentarzu Srebrzysko

Poniżej znajduje się lista osób, które spoczywają na Cmentarzu Srebrzysko w Gdańsku. Każda z nich przyczyniła się do rozwoju kultury, nauki oraz społeczeństwa.

  • Ignacy Adamczewski (zm. 2000) – wybitny fizyk i profesor,
  • Zygmunt Adamski (zm. 1979) – inżynier, znany z budowy portu w Gdyni,
  • Lech Bądkowski (zm. 1984) – pisarz i dziennikarz, aktywny działacz polityczny i społeczny,
  • Józef Chmiel (zm. 2013) – architekt,
  • Władysław Czermiński, ps. „Jastrząb” (zm. 1995) – porucznik Armii Krajowej,
  • Józef Czyżewski (zm. 1935, prochy złożone w 1957 po ekshumacji ze zlikwidowanego cmentarza św. Mikołaja) – drukarz, działacz Polonii gdańskiej,
  • Edward Dietz (zm. 1988) – proboszcz parafii ewangelicko-augsburskiej w Sopocie oraz senior diecezji pomorsko-wielkopolskiej,
  • Franciszek Duszeńko (zm. 2008) – rzeźbiarz, rektor Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku,
  • Klemens Gniech (zm. 2007) – zaangażowany w działalność komitetu strajkowego w 1970 roku, dyrektor Stoczni Gdańskiej,
  • Józef Grzesiak, ps. „Czarny” (zm. 1975) – zasłużony instruktor harcerski,
  • Paweł Huelle (zm. 2023) – znany polski pisarz i poeta,
  • Franciszek Jamroż (zm. 2023) – działacz związkowy i samorządowy, który pełnił rolę prezydenta Gdańska w latach 1991-1994,
  • Janina Jarzynówna-Sobczak (zm. 2004) – choreograf i kierownik baletu Opery oraz Filharmonii Bałtyckiej,
  • Zdzisław Kieturakis (zm. 1971) – profesor chirurgii, nauczyciel akademicki,
  • Jan Kilian (zm. 2020) – polityk oraz przedsiębiorca, poseł na Sejm VIII kadencji,
  • Dariusz Kobzdej (zm. 1995) – działacz opozycyjny i więzień polityczny, lekarz,
  • Marian Korejwo (zm. 2000) – żołnierz Armii Krajowej, kawaler Orderu Virtuti Militari,
  • Olga Krzyżanowska (zm. 2018) – lekarka, opozycjonistka w PRL, wicemarszałkini Sejmu RP,
  • Anna Kurska (zm. 2016) – senator V i VI kadencji, matka Jacka i Jarosława Kurskich,
  • Zbigniew Kuźmiński (zm. 2005) – reżyser i scenarzysta filmowy,
  • Lucyna Legut (zm. 2011) – aktorka, malarka oraz pisarka,
  • Mieczysław Łomowski (zm. 1969) – olimpijczyk, lekkoatleta,
  • Mieczysław Michalski (zm. 2011) – przewodnik turystyczny,
  • Stanisław Michalski (zm. 2011) – aktor, dyrektor Teatru Wybrzeże,
  • Adam Międzybłocki (zm. 1956) – malarz,
  • Irena Molga (zm. 2014) – polska artystka, malarka oraz projektantka,
  • Jacek Namieśnik (zm. 2019) – chemik, profesor nauk chemicznych, rektor Politechniki Gdańskiej w latach 2016–2019,
  • Sławoj Ostrowski (zm. 2018) – rzeźbiarz, profesor Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku,
  • Róża Ostrowska (zm. 1975) – aktorka, pisarka,
  • Marian Pelczar (zm. 1983) – historyk i wieloletni dyrektor Biblioteki Gdańskiej PAN,
  • Alina Pienkowska (zm. 2002) – działaczka opozycyjna w latach PRL, senator,
  • Zenon Plech (zm. 2020) – żużlowiec Wybrzeża Gdańsk, reprezentant Polski oraz trener sportu żużlowego,
  • Karol Rómmel (zm. 1967) – oficer Wojska Polskiego, jeździec, trzykrotny olimpijczyk i młodszy brat generała Juliusza Rómmla,
  • Arkadiusz Rybicki (zm. 2010) – działacz społeczny i samorządowy, poseł, szef Parlamentarnej Grupy ds. Autyzmu,
  • Jacek Rybicki (zm. 2024) – polityk, działacz związkowy oraz nauczyciel, poseł,
  • Sat-Okh (zm. 2003) – żołnierz Armii Krajowej, pisarz, gawędziarz oraz artysta,
  • Marian Seredyński (zm. 1959) – działacz patriotyczny, dyrektor Polskiej Szkoły Handlowej w Wolnym Mieście Gdańsku,
  • Franciszek Sędzicki (zm. 1957) – poeta, pisarz kaszubski oraz dziennikarz,
  • Edward Sitek (zm. 2002) – artysta rzeźbiarz, profesor Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku,
  • Nikodem Skotarczak (zm. 1998) – gangster,
  • Stanisław Sołdek (zm. 1970) – budowniczy statków,
  • Jacek Starościak (zm. 2021) – prezydent Gdańska w latach 1990–1991,
  • Ryszard Stryjec (zm. 1997) – grafik, malarz, rzeźbiarz oraz ceramik,
  • Piotr Świąc (zm. 2021) – dziennikarz,
  • Wiktor Tołkin (zm. 2013) – rzeźbiarz oraz architekt,
  • Izabella Trojanowska (zm. 1995) – dziennikarka, pisarka, tłumaczka oraz prezes Zarządu Głównego Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego,
  • Anna Walentynowicz (zm. 2010) – aktywistka Wolnych Związków Zawodowych,
  • Halina Winiarska (zm. 2022) – aktorka oraz Honorowy Obywatel Gdańska,
  • Genowefa Weltrowska (zm. 1993) – uczestniczka pomorskiej konspiracji antyniemieckiej,
  • Tomasz Wojdakowski (zm. 2015) – działacz antykomunistyczny i polonijny w USA,
  • Zbigniew Żakiewicz (zm. 2010) – pisarz katolicki oraz filolog rosyjski.

Przypisy

  1. Ostatnia droga Pawła Huelle. "Wpisał obraz Gdańska na nowo w serca wielu mieszkańców" [online], gdansk.pl [dostęp 07.12.2023 r.]
  2. Franciszek Jamroż: Nekrologi. nekrologi.net/. [dostęp 05.02.2023 r.]
  3. Nie żyje Franciszek Jamroż, były prezydent Gdańska. trojmiasto.pl. [dostęp 25.01.2023 r.]
  4. Gdańsk upamiętnił tragicznie zmarłych alpinistów. "Na zawsze pozostali w górach"
  5. Gminna ewidencja zabytków miasta Gdańska, stan na dzień 10.08.2022 r.
  6. Studium uwarunkowań przestrzennych miasta Gdańska s. 66. [dostęp 06.07.2013 r.]
  7. a b c d Cmentarz Centralny „Srebrzysko” Historia. [dostęp 10.08.2017 r.]
  8. UCHWAŁA NR XX/507/20 Rady Miasta Gdańska z dnia 27.02.2020 r.
  9. https://cmentarze-gdanskie.pl/chapter_77055.asp

Oceń: Cmentarz Srebrzysko

★★★★★
Średnia ocena:4.88 Liczba ocen:15