Alina Pienkowska

---

Życiorys

Alina Pienkowska była córką Tadeusza Pabijana oraz Heleny z domu Bojdo. Wiodła życie w Gdańsku, gdzie uczęszczała do IX Liceum Ogólnokształcącego w Gdańsku, a następnie ukończyła Wydział Pielęgniarstwa Pomaturalnego Medycznego Studium Zawodowego w tym samym mieście. Po zakończeniu nauki, od września 1973 roku, pracowała jako pielęgniarka w Szpitalu Wojewódzkim w Gdańsku, a od maja 1975 roku była związana z Pogotowiem w Przemysłowym Zakładzie Opieki Zdrowotnej przy Stoczni Gdańskiej.

W 1978 roku, Alina zaczęła aktywnie uczestniczyć w Wolnych Związkach Zawodowych Wybrzeża. Zajmowała się redagowaniem niezależnego pisma WZZ „Robotnik Wybrzeża”, pisząc m.in. na temat niekorzystnych warunków zatrudnienia oraz przyczyn chorób zawodowych. Angażowała się w kolportaż ulotek i niezależnej prasy oraz brała udział w obchodach rocznic związanych z wydarzeniami grudnia 1970, gdzie nawiązała znajomości z wieloma ważnymi postaciami, takimi jak m.in. Bogdan Borusewicz, Andrzej i Joanna Gwiazdowie, Bogdan Lis, Anna Walentynowicz, Lech Wałęsa oraz Krzysztof Wyszkowski.

Uderzyła mnie przede wszystkim jej dziewczęca uroda […] – Taka radosna świeżość […] Ta delikatna kobieta szybko wyrobiła sobie w WZZ własną pozycję, stała się równorzędnym partnerem. Wokół rewizje, aresztowania, zastraszanie, prowokacje, a ona – jakby nigdy nic – robiła swoje.

Ze względu na swoje zaangażowanie w działania opozycyjne, Alina Pienkowska była obiektem inwigilacji ze strony Służby Bezpieczeństwa. Prowadzono wobec niej sprawę operacyjnego rozpracowania pod kryptonimem „Pielęgniarka”, co wiązało się z licznymi utrudnieniami w życiu osobistym, takimi jak zakaz wyjazdów zagranicznych, wielokrotne przeszukania mieszkania oraz zatrzymania. W ramach represji była przenoszona z jednej przychodni do drugiej w ramach Przemysłowego Zakładu Opieki Zdrowotnej. W kwietniu 1980 roku przeniesiono ją z przychodni Zakładów Okrętowych Urządzeń Elektrycznych i Automatyki Elmor do stoczniowej przychodni, gdzie jej postawiono fałszywy zarzut niedbalstwa, co miało skutkować zwolnieniem z pracy.

W obronie Pienkowskiej załoga Elmoru wniosła petycję do dyrektora PZOZ, którą podpisało około 300 pracowników. Choć decyzja o przeniesieniu została utrzymana, Alina pozostała pielęgniarką. W dniu, w którym rozpoczęły się strajki w Stoczni Gdańskiej, 14 sierpnia 1980 roku, przekazała do Radia Wolna Europa postulaty protestujących stoczniowców oraz prośbę o pomoc żywnościową. Dzień później, 15 sierpnia, została przewodniczącą Komitetu Strajkowego w Przemysłowym Zakładzie Opieki Zdrowotnej, a po utworzeniu MKS została jego członkinią.

W ramach MKS, była współredaktorką listy 21 postulatów, w tym postulatu numer 16, który dotyczył poprawy dostępności opieki zdrowotnej dla obywateli. Jako przedstawicielka Prezydium MKS, była jedną z sygnatariuszy porozumień sierpniowych. Zdołała również wynegocjować zwolnienie z aresztu osób, które wspierały akcję protestacyjną, w tym Mirosława Chojeckiego.

Po przekształceniu MKS w Międzyzakładowy Komitet Założycielski Niezależnych Samorządnych Związków Zawodowych, znanym jako „Solidarność”, Alina brała czynny udział w organizowaniu struktur związkowych w Polsce. Została przewodniczącą w swojej organizacji zakładowej oraz aktywnie uczestniczyła w działaniach Komisji Koordynacyjnej NSZZ „Solidarność” Służby Zdrowia. Przewodniczyła także Krajowej Sekcji Służby Zdrowia „Solidarności”. Podczas okupacji w Sali Herbowej Urzędu Wojewódzkiego w Gdańsku pełniła rolę przewodniczącej komitetu strajkowego służby zdrowia. Strajk ten, trwający od 7 listopada 1980 roku, zainicjowany został po zerwaniu rozmów dotyczących wynagrodzeń.

Protest zakończył się sukcesem, co zaowocowało porozumieniem, które miało na celu dalsze negocjacje oraz przyznanie znacznych podwyżek płac dla pracowników służby zdrowia. Piotr Mierzewski, bliski współpracownik Pienkowskiej, opisując jej postawę, stwierdza:

Stała się postrachem partyjnej i solidarnościowej nomenklatury. […] Ufała tylko osobom, które brały udział w strajku w Sali Herbowej w Urzędzie Wojewódzkim. To była „kadrówka” służby zdrowia […]

W lipcu 1981 roku, Alina została wybrana do prezydium zarządu Regionu Gdańskiego NSZZ „Solidarność”. Jednak 29 listopada tego samego roku zrezygnowała, protestując przeciwko stylowi zarządzania związkiem przez Lecha Wałęsę. W dniu 13 grudnia 1981, została internowana na podstawie decyzji komendanta MO w Gdańsku, a jej losy związane były z Aresztem Śledczym w Gdańsku, Zakładem Karnym w Bydgoszczy-Fordonie, oraz ośrodkiem odosobnienia w Gołdapi, gdzie przebywała do lipca 1982 roku.

Po zakończeniu internowania Alina Pienkowska kontynuowała swoją działalność opozycyjną, współpracując z Regionalną Komisją Koordynacyjną NSZZ „Solidarność”. W wyniku jej działań, w 1985 roku, znów stała się obiektem inwigilacji, przez co nie zaprzestała walki o prawa pracowników służby zdrowia. W latach 1988-1989 poddawano ją obserwacji w ramach sprawy operacyjnego rozpracowania „Sabat-2”. Nie uczestniczyła w Okrągłym Stole, o czym stwierdziła:

Skład delegacji [solidarnościowej] był ustalany przez kolegów z Warszawy. Uważam, że to nie w porządku wobec ludzi, którzy przez cały stan wojenny pracowali na rzecz zmian.

Później, wspólnie z mężem, Bogdanem Borusewiczem, włączyła się w odbudowę struktury regionu „Solidarności” oraz była członkinią Tymczasowego Zarządu Regionu Gdańskiego. W latach 1990-1992 miała zaszczyt pełnić funkcję delegata na Walny Zjazd Delegatów NSZZ „S” Regionu Gdańskiego oraz przewodniczyć Krajowej Sekcji Służby Zdrowia NSZZ „Solidarność”. W 1991 roku uzyskała mandat senatora, zdobywając poparcie ponad 200 tys. głosów z województwa gdańskiego.

W kolejnych wyborach parlamentarnych w 1993 roku odstąpiła od ubiegania się o reelekcję, wracając do pracy pielęgniarki w stoczniowej przychodni. Angażowała się w politykę, przynależąc do Unii Demokratycznej oraz Unii Wolności. W 1998 roku zdobyła miejsce w Radzie Miasta Gdańska, gdzie skupiała się na sprawach związanych ze służbą zdrowia. Niestety, zmarła z powodu choroby nowotworowej. Została pochowana na cmentarzu Srebrzysko w Gdańsku (rejon VI, taras I, rząd 6).

Życie prywatne

Alina Pienkowska ma interesującą historię osobistą, która wykracza poza jej zawodowe osiągnięcia. W życiu prywatnym była związana z dwoma mężczyznami.

Jej pierwszym mężem był Piotr Pienkowski. Po zakończeniu tego związku, 23 grudnia 1984 roku, zawarła małżeństwo z Bogdanem Borusewiczem.

W rodzinie Aliny znajduje się także dwoje dzieci, które noszą imiona Sebastian oraz Kinga.

Odznaczenia, wyróżnienia i upamiętnienie

W uznaniu jej zasług, Alina Pienkowska została uhonorowana wieloma prestiżowymi odznaczeniami. Zgodnie z zarządzeniem Ryszarda Kaczorowskiego, prezydenta RP na uchodźstwie, przyznano jej Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski w dniu 11 listopada 1990 roku. Następnie, na mocy decyzji Aleksandra Kwaśniewskiego, prezydenta RP, z dnia 18 października 2002 roku, pośmiertnie odznaczono ją Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski za jej wybitne osiągnięcia w promocji demokratycznych przemian w kraju. Kolejnym wyróżnieniem było przyznanie jej przez Lecha Kaczyńskiego Krzyża Wielkiego Orderu Odrodzenia Polski, co miało miejsce 3 maja 2006 roku, także w uznaniu jej zasług na tym polu.

W 2000 roku Alina Pienkowska była wyróżniona tytułem honorowego obywatela Gdańska, co stanowi szczególne wyróżnienie. Również w 2003 roku powstał dokumentalny film „Historia pewnego życia”, który poświęcono jej osobie, zrealizowany przez Andrzeja Titkowa. Patronatem Ośrodka Profilaktyki i Epidemiologii Nowotworów w Poznaniu staje się w 2013 roku, co dodatkowo podkreśla jej zaangażowanie w działalność na rzecz zdrowia publicznego.

W 2009 roku związek Aliny Pienkowskiej z Bogdanem Borusewiczem został uświetniony przez odcinek cyklu dokumentalnego „Taka miłość się nie zdarza”. Jej wizerunek znalazł się w 2019 roku na muralu „Kobiety Wolności” na stacji PKM Strzyża w Gdańsku, co stanowi jej symboliczne upamiętnienie w przestrzeni publicznej. Dla uczczenia jej pamięci, 31 sierpnia 2020 roku odsłonięto tablicę pamiątkową na fasadzie jednego z bloków przy ul. Fitelberga 8 w Strzyży.

W 2022 roku Alina Pienkowska została jedną z bohaterek musicalu „1989”, stworzonego w koprodukcji Teatru im. Juliusza Słowackiego w Krakowie oraz Gdańskiego Teatru Szekspirowskiego, w którym rolę Aliny zagrała Karolina Kamińska. Jej życie i osiągnięcia pozostają inspiracją dla wielu, a liczne wyróżnienia i upamiętnienia potwierdzają jej ważną rolę w historii Polski.

---

Oceń: Alina Pienkowska

---