Cmentarz Oliwski

---

Historia

Obecny cmentarz Oliwski powstał z połączenia czterech wcześniej istniejących cmentarzy, które miały swoje odrębne historie. Wśród nich znajdowały się: pierwszy cmentarz katolicki, który został założony w 1832 roku i posiadał wejście od ulicy Czyżewskiego, oraz pierwszy cmentarz ewangelicki, który powstał kilka lat później, w 1835 roku.

Również warto wspomnieć o drugim cmentarzu katolickim, powstałym w 1920 roku, który był wynikiem zapełnienia pierwszego cmentarza katolickiego. Analogicznie w tym samym roku zbudowano drugi cmentarz ewangelicki, który również objął miejsca, które już się zapełniły na cmentarzu ewangelickim pierwszym.

Ważnym momentem w historii cmentarza miała miejsce w 1909 roku, kiedy to zrealizowano budowę kaplicy cmentarnej, co upamiętniło rozwój tego miejsca jako nekropolii.

Przed rokiem 1945, cmentarze katolickie i ewangelickie istniały jako osobne przestrzenie pochówków. Po zakończeniu II wojny światowej, w 1945 roku, przejęły je w całości władze Kościoła katolickiego, a w 1947 roku zostały poddane zarządowi miasta, które nadało im status jednego cmentarza komunalnego, integrując wcześniej rozdzielone przestrzenie.

Do dziedzictwa kulturowego i historycznego cmentarza Oliwskiego należą jego kluczowe elementy: sam cmentarz, kaplica, kostnica z końca XIX wieku oraz ogrodzenie z czterema bramami, które prowadziły do istniejących dawniej czterech odrębnych cmentarzy.

Pochowani

Na cmentarzu Oliwskim możemy znaleźć wiele zabytkowych grobów, niektóre z nich pochodzą z dziewiętnastego oraz początku dwudziestego wieku. Do ich otoczenia należy również stary, rodzimy drzewostan. Miejsce to ma ogromne znaczenie historyczne i kulturowe, dlatego też pochowane na nim postacie zasługują na szczegółowe przedstawienie.

W gronie znanych osobistości spoczywających na cmentarzu Oliwskim w Gdańsku znajdują się:

• Regina Bielska (1926–2018) – piosenkarka,
• Jan Borowski (1890-1966) – architekt oraz konserwator zabytków,
• ks. Magnus Bruski (1886-1945) – proboszcz oliwski w latach 1926-1935,
• Romuald Bukowski (1928-1992) – plastyk i poseł na Sejm PRL,
• Stanisław Chlebowski (1890-1969) – artysta malarz,
• Bogdan Ciundziewicki (1934-2023) – elektronik, rekordzista Polski w pływaniu klasycznym, a także działacz sportowy i sędzia olimpijski,
• Bronisław Czerwiński (1907-1957) – matematyk oraz rektor Wyższej Szkoły Ekonomicznej w Sopocie,
• Bolesław Drewek (1903-1972) – wioślarz, brązowy medalista olimpijski,
• Bogusław Drewniak (1927-2017) – profesor historii,
• Roman Grubba (1909-1939) – kolejarz, zamordowany 1 września 1939 w Szymankowie,
• Barbara Iglikowska (1908?-1995) – śpiewaczka i pedagog,
• Fritz Jaenicke (1885-1945) – gdański dziennikarz i felietonista, twórca postaci „rentiera Poguttke”,
• Zofia Janukowicz-Pobłocka (1928-2019) – śpiewaczka,
• Zdzisław Kałędkiewicz (1913–2005) – artysta malarz,
• Jan Kilarski (1882-1951) – pedagog i krajoznawca, znany z działań na rzecz zachowania gdańskich zabytków w 1945 r.,
• Maciej Kilarski (1922-2003) – syn Jana, konserwator zabytków oraz muzealnik,
• Kazimierz Kopecki (1904-1984) – inżynier elektryk i rektor Politechniki Gdańskiej, poseł na Sejm PRL,
• Zbigniew Kosycarz (1925-1995) – fotoreporter,
• Maciej Kosycarz (1964-2020) – fotoreporter,
• Bogusław Kreja (1931-2002) – profesor językoznawstwa,
• Leszek Lackorzyński (1941-2019) – prokurator i senator,
• Leon Lendzion (1918-2005) – inżynier oraz poseł na Sejm PRL,
• Franciszek Mamuszka (1905-1995) – znany krajoznawca, muzealnik, autor wielu książek i przewodników,
• Zygmunt Moczyński (1886-1960) – działacz polski w Wolnym Mieście Gdańsku,
• Roch Morcinek (1903-1968) – historyk, archiwista i oficer,
• Zygmunt Odrowąż-Zawadzki (1911-2008) – generał brygady Wojska Polskiego,
• Marian Osiński (1883-1974) – profesor architektury,
• Mirosława Pawlak (1946-2017) – skrzypaczka, profesor Akademii Muzycznej im. Stanisława Moniuszki w Gdańsku,
• Antoni Pikarski (1837-1922) – powstaniec styczniowy,
• Danuta Rolke-Poczman (1935-2022) – architektka oraz działaczka społeczna, prezes Stowarzyszenia „Stara Oliwa”,
• Brunon Rolke (1897-1971) – pułkownik piechoty, komendant Okręgu Wołyń Armii Krajowej,
• Florian Skulski (1936-2019) – baryton, solista Opery Bałtyckiej,
• Jerzy Stankiewicz (1923-1994) – historyk architektury, profesor Politechniki Gdańskiej,
• Alojzy Szablewski (1925-2017) – działacz opozycji w PRL, poseł na Sejm,
• Malwina Szczepkowska (1909-1977) – pisarka i teatrolog,
• Jerzy Szymański (1927-2015) – polski śpiewak operowy (bas) oraz pedagog,
• Kazimierz Ślączka (1885-1971) – oficer i inżynier,
• Jacek Taraszkiewicz (1959-2022) – historyk, specjalista w zakresie historii oświaty i wychowania okresu staropolskiego,
• Kacper Tekieli (1984-2023) – wspinacz i instruktor PZA,
• Wacław Tomaszewski (1884-1969) – profesor architekt,
• Andrzej Trzaska (1935-2019) – artysta malarz, rysownik oraz ceramik, ojciec muzyka Mikołaja Trzaski,
• Elżbieta Wolicka-Wolszleger (1937-2013) – profesor filozofii, historyk sztuki,
• Brunon Zwarra (1919-2018) – działacz polonijny okresu międzywojennego w Gdańsku, autor książek o historii Gdańska, więzień niemieckich obozów koncentracyjnych.

---

Oceń: Cmentarz Oliwski

---