Trakt św. Wojciecha

---

Przebieg

Trakt Świętego Wojciecha stanowi kontynuację ulicy Okopowej, która wychodzi z Węzła Unii Europejskiej, zlokalizowanego w dzielnicy Śródmieście. Jego początek znajduje się na Zaroślaku, w rejonie zmodernizowanym w latach 2018-2021, na Wiadukcie Biskupia Górka. Stamtąd prowadzi przez dzielnicę Orunia-Św. Wojciech-Lipce, aż do granicy z Pruszczem Gdańskim.

W trakcie swojej wędrówki, Trakt przechodzi przez Stare Szkoty oraz Orunię, gdzie styka się z kilkoma drogami wojewódzkimi. Mowa tu o drodze nr 221, łączącej Gdańsk z Kościerzyną, poprzez ulicę Podmiejską oraz drodze nr 222, prowadzącej z Gdańska do Skórcza, wzdłuż ul. Starogardzkiej.

Na dalszym odcinku Trakt Świętego Wojciecha przecina przedmieście Lipce. Tu ulica łączy się z południową obwodnicą Gdańska, w obszarze węzła Lipce, który jest częścią drogi ekspresowej S7. Następnie Trakt prowadzi do Świętego Wojciecha, gdzie rozdziela się na dwie części: jedna z nich to historyczny przebieg ulicy przez osiedle, podczas gdy druga to trasa omijająca zabudowania, funkcjonująca jako mała obwodnica.

Cały Trakt kończy się na granicy z Pruszczem Gdańskim w najbardziej wysuniętym na południe rejonie miasta. Warto dodać, że wzdłuż całej długości Traktu, po jego zachodniej stronie, przepływa Kanał Raduni.

Historia

Trakt św. Wojciecha, ulica o bogatej historii, zapewne został utworzony podczas tworzenia Kanału Raduni, pełniąc rolę drogi technicznej. Wcześniej kluczowym wjazdem do Gdańska od południa była ul. Żuławska, która biegła wzdłuż brzegu morskiego, sięgającego aż do X wieku. Nie brakuje odkryć archeologicznych, takich jak pozostałości po starych łodziach, które mówią o znaczeniu tego obszaru.

Na przestrzeni lat, w miejscach obecnego Traktu św. Wojciecha, znajdowała się Brama Oruńska w latach 1656–1927, jedna z dwóch bram drogowych wiodących do Gdańska od strony południowej. Historia tej ulicy wskazuje na wiele podziałów na różne odcinki, które miały różne nazwy.

Pierwszy odcinek, który prowadzi przez Zaroślak, nosił od 1922 roku nazwę Südpromenade (niem. Południowa Promenada). Powstał on z połączenia ulic Am Mennonitenkirchhof (do 1915 roku znanej jako Am Petershagener Tor) oraz Zweite (II.) Petershagen. W 1933 roku zmieniono całą nazwę ulicy na Günter – Schaffer – Wall. Kolejny odcinek, przebiegający przez Stare Szkoty, nazywał się Altschottland (niem. Stare Szkoty). Ostatni odcinek, biegnący przez teren dawnych Chmielników (niem. Hopfenbruch), określano jako Stadtgebiet (niem. Teren Miasta).

Na terenach Oruni ulice nosiły nazwy Hauptstraße (niem. Główna) i Südstraße (niem. Południowa), które po 1933 roku przekształcono w Horst – Wessel – Straße. W latach 1945–1949 ulicę podzielono na trzy części o nazwach Oruńska 1, Oruńska 2 i Oruńska 3, a w latach 1949–1997 funkcjonowała jako Jedności Robotniczej.

Ostatnie badania nad Traktem św. Wojciecha pokazały potrzebę modernizacji odcinków. W 2012 roku zmodernizowano fragment odcinka między Południową Obwodnicą Gdańska a granicą miasta, a kolejne etapy modernizacji miały miejsce w latach 2013 do 2017. Najważniejszym wydarzeniem był remont odcinka od Zrembu do ul. Zaroślak, który zakończony został we wrześniu 2017 roku i kosztował 2,7 miliona złotych.

W grudniu 2012 roku otwarto węzeł Lipce, który umożliwił lepsze połączenie Traktu z Południową Obwodnicą Gdańska. Ponadto, w latach 2012-2013 zmodernizowano również wał Kanału Raduni, który biegł wzdłuż ulicy.

Na początku sierpnia 2019 roku w południowej części Traktu wytyczono buspas w kierunku centrum Gdańska. Z kolei 1 kwietnia 2021 roku, razem z nowym mostem nad kanałem Raduni, otwarto buspasy na Wiadukcie Biskupia Górka, co dodało 800 m do istniejącej infrastruktury i uczyniło długość buspasów w Gdańsku równą 4685 m.

Na przełomie 2021 i 2022 roku przeprowadzono wyburzenia mało wartościowej zabudowy magazynowej przy wschodniej stronie ulicy, w bliskim sąsiedztwie wiaduktu Biskupia Górka, co wskazuje na ciągły rozwój tej ważnej drogi.

Zabudowa

Wzdłuż Traktu Św. Wojciecha znajduje się kilka interesujących historycznych zespołów urbanistycznych. Pierwszym z nich jest układ urbanistyczny Oruni oraz Starych Szkotów, który charakteryzuje się mieszanym stylem zabudowy mieszkalno-usługowej i był rozwijany od XV do XX wieku. Najbliżej związanym z Traktem jest drugi zespół, czyli układ ruralistyczny Lipiec, który zachował się jako dawny układ wsi ulicówki, ulokowanej wzdłuż Traktu oraz Kanału Raduni, datujący się na XIX wiek. Ostatnim chronionym obszarem jest układ ruralistyczny Świętego Wojciecha, którego zabudowa pochodzi z początków XX wieku.

Zabytki

W obrębie tej trasy znajduje się wiele cennych obiektów zabytkowych:

• Drukarnia Gdańska – budynek historyzujący na Oruni (nr 57), znany związek z Polonią w Wolnym Mieście Gdańsku,
• Park Ferberów oraz Dwór Ferberów – zespół dworsko-ogrodowy z pierwszej połowy XVIII wieku usytuowany w Lipcach (nr 293), wpisany do rejestru zabytków pod nr 901 w dniu 4 lutego 1984 (obecnie pod nr 1050),
• Lwi Dwór – dom podcieniowy z XVII wieku umiejscowiony w Lipcach (nr 297),
• Zajazd „Pod Świńskimi Głowami” – dom mieszkalny usytuowany na fundamentach dawnej karczmy z roku 1600, znajdujący się w Lipcach (nr 320),
• dom mieszkalny w Świętym Wojciechu (nr 437),
• Kościół św. Wojciecha – parafialny kościół z XIV wieku, zlokalizowany w Świętym Wojciechu (nr 440),
• Sanktuarium Świętego Wojciecha – miejsce pierwszego pochówku Świętego Wojciecha, zabytek w postaci kaplicy, usytuowanej na wzgórzu wyznaczonym do ochrony,
• Kanał Raduni – przekop rzeki Raduni, który przebiega od Pruszcza Gdańskiego do Starego Miasta w Gdańsku, wzdłuż całej długości Traktu. Uznawany za zabytek średniowiecznej techniki inżynieryjnej, stworzony w połowie XIV wieku przez Krzyżaków, a pomiędzy Kanałem a Traktem można znaleźć szeroki wał z aleją kasztanowców.

Komunikacja miejska

Na Trakcie Św. Wojciecha funkcjonują liczne połączenia autobusowe, które obsługują ZTM Gdańsk, a także PKS Gdańsk, PKS Starogard Gdański oraz wielu innych przewoźników, kierujących swoje pojazdy w stronę Kaszub i Kociewia. Warto dodać, że w latach 1896–1972 na odcinku od centrum do ulicy Gościnnej kursował tramwaj elektryczny, który był linią jednotorową.

Instytucje

W rejonie Traktu znajdują się istotne instytucje:

• Sala Królestwa Świadków Jehowy (nr 71),
• KRUS – oddział Gdańsk (nr 137),
• Przedszkole nr 3 (nr 143),
• Urząd Dozoru Technicznego – oddział Gdańsk (nr 215b),
• Jednostka Ratowniczo – Gaśnicza Nr 3 (nr 253),
• Wojskowa Komenda Uzupełnień Gdańsk (nr 253),
• Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska – oddział Gdańsk (nr 293c),
• Urząd pocztowy nr 19 (nr 434).

---

Oceń: Trakt św. Wojciecha

---