Jaśkowa Dolina

Ulice i place

Jaśkowa Dolina, znana również pod niemiecką nazwą Jäschkentaler Weg, to interesująca ulica znajdująca się w Gdańsku, zatopiona w malowniczym kontekście dzielnicy Wrzeszcz Górny. Obszar ten wyróżnia się zarówno swoim znaczeniem współczesnym, jak i historycznym, a jego urok przyciąga wielu mieszkańców oraz turystów.

Jaśkowa Dolina to nie tylko ulica, ale także miejsce pełne historii, które zachowało swój niepowtarzalny klimat. Każdy spacer po tej lokalizacji pozwala na odkrywanie dawnych budowli oraz śladów przeszłości, które współtworzą bogaty krajobraz kulturowy Gdańska.

Historia

Początkowo Jaśkowa Dolina była przysiółkiem Trzebisławic, które najprawdopodobniej stanowiło osadę rycerską, wzmiankowaną w dokumentach z 1358 roku jako Trsibislauitz. W drugiej połowie XVI wieku obszar ten przeszedł w ręce gdańskiej rodziny Köhne-Jaski, która nadała mu obecną nazwę.

W XVIII wieku wyróżniały się dwa główne obszary: Stara Jaśkowa Dolina (Alt Jaeschkenthal), która znajdowała się w pobliżu dzisiejszego adresu przy ul. Jaśkowa Dolina 112, prawdopodobnie na miejscu dawnych Trzebisławic, oraz Nowa Jaśkowa Dolina (Neu Jaeschkenthal) w rejonie ul. Jaśkowa Dolina 86. Stara osada zanikła po wojnach napoleońskich, natomiast Nowa przekształciła się w popularny kompleks kawiarni oraz ogrodów Kaffee Schröder, które funkcjonowały aż do 1945 roku.

Zabudowa wzdłuż ulicy

Początek Jaśkowej Doliny to istotny punkt, który znajduje się na skrzyżowaniu z Aleją Grunwaldzką, tuż obok popularnego centrum handlowego Manhattan. Obszar dolnego przebiegu tej malowniczej doliny jest dominowany przez stylowe zabudowania willowymi, które pochodzą z końca XIX wieku oraz pierwszej połowy XX wieku. Te urokliwe domy przypominają podmiejskie pałacyki, nadając okolicy wyjątkowy charakter.

W górnym odcinku ulicy, który został stworzony w wyniku zabudowy Górnego Tarasu na przełomie lat 70. i 80., przeważają bloki mieszkalne, będące częścią dzielnicy Piecki-Migowo. Tworzy to interesujący kontrast pomiędzy historycznymi willami a nowoczesną architekturą.

Do najbardziej charakterystycznych budynków w tej okolicy należą:

  • willa Behrendtów, nr 17,
  • willa Carla Otto Schreya, dyrektora Danziger Wagonfabrik z 1899, nr 19,
  • willa architekta Jakuba Henkenhafa, ul. Pawłowskiego, d. Parkweg,
  • „Forsthaus”, czyli dawna Leśniczówka, nr 45,
  • dawna siedziba Telewizji Gdańsk, przed II wojną światową znana jako Café Zinglershöhe.

Wartości turystyczno-krajoznawcze

Równolegle do ulicy biegnie turystyczny „Szlak Wzgórzami Trójmiasta”, który przyciąga miłośników pieszych wycieczek w malownicze tereny. W północno-zachodniej części ulicy ma swoją lokalizację historyczny odcinek Lasów Oliwskich, znany też jako „Jaśkowy Las” oraz „Gaj Gutenberga”. W przeszłości, był to popularny teren do rekreacji, w którym organizowane były zabawy sobótkowe, w których brało udział nawet 20 tysięcy osób. Działania rewitalizacyjne w 2016 roku na terenie dawnego parku pod nr 67 przywróciły niezwykle cenną rzeźbę Fortuny oraz atrybuty klasycznej gloriety, przywracając tym samym dawny blask temu miejscu.

W bliskim sąsiedztwie ulicy powstały również interesujące obiekty. Na przykład, w ramach projektów zrealizowanych przez Integracyjny Klub Artystyczny Winda, w 1911 roku utworzono Teatr Leśny, który cieszy się dużym uznaniem wśród lokalnej społeczności. Warto wspomnieć także o Oddziale PAN w Gdańsku, który znajduje się nieopodal. U stóp Strzyskiej Góry mamy natomiast „Harcerską Bazę Obozową Morena”, powszechnie określaną jako Morena, gdzie w 2021 roku zaczęto budowę zbiornika retencyjnego.

W wyniku prac remontowych, jesienią 2014 roku zlikwidowano schody przy ul. Jaśkowa Dolina 73, które zbudowane były z płyt nagrobnych z dawnego kirkutu. Zastąpiono je nowymi, wykonanymi z drewna, a jednocześnie stare nagrobki przewieziono na cmentarz na Srebrzysku. Warto również zapoznać się z otaczającą przyrodą, w szczególności z drzewami, które są uznawane za pomniki przyrody:

  • posesja nr 50 – buk zwyczajny odm. czerwonolistnej o obwodzie 280 cm,
  • posesja nr 68 – wiąz szypułkowy o obwodzie 287 cm,
  • posesja nr 27 – miłorząb dwuklapowy o obwodzie 214 cm.

Na terenie parku Jaśkowej Doliny można znaleźć także krzyż upamiętniający załogę brytyjskiego bombowca Lancaster, który rozbił się na tych ziemiach w 1942 roku, dodając jeszcze bardziej bogatą historię temu miejscu.

Przypisy

  1. Emilia Stawikowska: Coraz bliżej powstania Jaśkowego Zakątka.
  2. Zielone płuca Wrzeszcza, pierwszy park miejski w Europie. Czy znasz tajemnice parku Jaśkowej Doliny?
  3. Rozpoczęto budowę ważnego dla Gdańska zbiornika retencyjnego.
  4. Piotr Celej: Rozbierają schody hańby w Gdańsku. Na płytach widoczne są nagrobne napisy.
  5. Jaśkowa Dolina, [w:] KatarzynaK. Rozmarynowska, Gedanopedia, 16.12.2022 r. [dostęp 27.12.2022 r.]
  6. Gedanopedia – Jaśkowa Dolina.
  7. Tomasz T. Larczyński, Ziemia gdańska w okresie panowania Zakonu Krzyżackiego: Struktura własności i organizacja osadnictwa wiejskiego, Oświęcim 2017, s. 361.
  8. Rejestr zabytków nieruchomych województwa pomorskiego - Narodowy Instytut Dziedzictwa.
  9. a b c d Jaśkowa Dolina. Dzielnica dawnych milionerów.
  10. a b c „Dolina milionerów i katastrofa bombowca”. Spacer z przewodnikiem po jednej z piękniejszych ulic gdańskiego Wrzeszcza.
  11. Wykaz i mapa lokalizacji pomników przyrody na terenie miasta Gdańska. [dostęp 31.12.2014 r.]

Oceń: Jaśkowa Dolina

★★★★★
Średnia ocena:4.94 Liczba ocen:20