Ulica Kartuska w Gdańsku

---

Przebieg

Ulica Kartuska w Gdańsku ma swoje źródło w Śródmieściu, gdzie stanowi przedłużenie Nowych Ogrodów. Jej numeracja zaczyna się od strony nieparzystej, a jej pierwszy numer to 5. Następnie, ulica prowadzi poprzez cztery dzielnice: Siedlce, Ujeścisko-Łostowice, Jasień oraz Kokoszki.

Ulica Kartuska pełni ważną rolę jako główna arteria przebiegająca przez Siedlce, prowadząc w kierunku terenów mniej zamieszkanych. Dalej znajduje się osiedle Pieklisko, a obok ul. Kartuskiej rozciąga się Zabornia, Jasień, Kiełpinek oraz Karczemki.

W przytulnych lokalizacjach budynków mieszkalnych widać wyraźnie, że Kartuska jest ulicą przelotową, co z kolei w przypadku Karczemek oznacza, że ulica ta omija osiedle z boku. Równolegle do wschodniego odcinka, od Jasienia, przepływa Potok Siedlecki, którym większość biegu znajduje się w podziemnym kanale.

Na dodatek, przy centrum handlowym w Kiełpinku, ul. Kartuska otacza krótki odcinek turystycznego Szlaku Skarszewskiego, co czyni ten obszar atrakcyjnym zarówno dla mieszkańców, jak i turystów odwiedzających Gdańsk.

Historia

Ulica Kartuska ma długą i bogatą historię, wytyczoną na trasie dawnej drogi, która łączyła Gdańsk z Kartuzami. Ta arteria komunikacyjna przebiegała przez różne wioski, w tym Siedlce i Jasień, które teraz są integralnymi częściami Gdańska, stanowiąc jego dzielnice lub osiedla.

Na początku XVI wieku wzniesiono bramę miejską, która stanowiła punkt startowy ulicy Kartuskiej, w ramach większych fortifikacji miejskich. W miarę jak miasto się rozwijało, brama straciła na znaczeniu, a jej rozbiórka miała miejsce pod koniec XIX wieku. Jedynym śladem po tym miejscu jest obecne skrzyżowanie Kartuska/Nowe Ogrody/Powstańców Warszawskich/Pohulanka.

W roku 1886 na odcinku początku Kartuskiej uruchomiono linię tramwajową prowadzącą do Emaus, co jeszcze bardziej znacząco wpłynęło na rozwój tej części miasta. Większość budynków wzdłuż ulicy Kartuskiej została jednak zniszczona w trakcie ofensywy Armii Czerwonej, kiedy Gdańsk był zdobywany w 1945 roku.

Po wojnie, w wyniku zmian politycznych, Gdańsk przeszedł pod jurysdykcję Polski, co nieuchronnie prowadziło do zmiany nazwy ulicy z Karthäuser-Str. na obecnie funkcjonującą. Nazwa w języku polskim jest dosłownym odzwierciedleniem jej niemieckojęzycznej pierwotnej wersji.

Odcinek ulicy został trochę prostowany, zwłaszcza w rejonie Siedlec, co stworzyło złożoność w układzie skrzyżowań. W 1973 roku miała miejsce istotna zmiana, gdyż ulica została wydłużona po włączeniu terenów dotychczas leżących poza granicami miasta.

W 1994 roku miała miejsce tragedia, gdy na ulicy Kartuskiej doszło do największej katastrofy autobusowej w historii Polski. Następnie, w 2008 roku, powstał nowoczesny biurowiec Ka5, będący częścią dynamicznie rozwijającego się otoczenia tej ulicy.

W 2020 roku ogłoszono przetarg na modernizację ulicy, która ma być rozbudowana do dwóch jezdni na odcinku Otomińska – Nowatorów o długości 1,2 km. W tym celu zabezpieczono 49 mln zł, z dodatkowym finansowaniem z Ministerstwa Infrastruktury w wysokości 13,5 mln zł. Najkorzystniejsza oferta w wysokości 37,4 mln zł została złożona przez konsorcjum firm Kruszywo i Bituminium, a prace rozpoczęły się w sierpniu 2020 roku, z planowanym zakończeniem w listopadzie 2021 roku.

W 2021 roku ogłoszono kolejny przetarg na rozbudowę ulicy na odcinku Nowatorów – Smęgorzyńska, w którym ponownie konsorcjum firm Kruszywo i Bituminium przedstawiło najniższą ofertę w kwocie 12 mln zł, wobec budżetu wynoszącego 19,1 mln zł. Ulica Kartuska, poprzez swoje dzieje, odzwierciedla zmiany, jakie zaszły w Gdańsku na przestrzeni lat.

Zabytkowe obiekty i instytucje

Obszar przy ulicy Kartuskiej w Gdańsku charakteryzuje się różnorodną zabudową, w której dominują wielorodzinne budynki mieszkalne. W początkowej części ulicy, znajdującej się na Siedlcach, zobaczymy przeważnie kamienice z lat 30. XX wieku, jak również bloki z okresu powojennego, budowane w latach 50. XX wieku. W miarę przesuwania się w głąb ulicy, zabudowa staje się coraz mniej gęsta, a niektóre budynki mogą mieć adresy pobliskich ulic.

W centralnej części Kartuskiej niemal wyłącznie znajdują się punkty usługowe, co sprawia, że ulica pełni istotną rolę gospodarczą w tej części miasta.

Zabytki

Na ulicy Kartuskiej można podziwiać kilka cennych zabytków, w tym:

• 2 drewniane domy z 1908 roku (Kartuska 7 i Kartuska 11), zarejestrowane 16.10.1989 pod numerem 1055,
• dom z XVIII wieku (Kartuska 124a), zarejestrowany 30.10.1971 pod numerem 427,
• Zespół Szkół z 1902 roku obejmujący szkołę, salę gimnastyczną i budynek gospodarczy (Kartuska 128), zarejestrowany 3.10.1995 pod numerem A-1130,
• Zespół kościoła pw. św. Franciszka z Asyżu (Kartuska 186) z lat 1904–1906, w tym kościół, plebania i budynek gospodarczy. Kościół, wybudowany w stylu neogotyckim, ma długość 52 m, szerokość w transepcie 30 m, wysokość 17 m i powierzchnię 1160 m² oraz jest trójnawowy, zarejestrowany pod numerem 888 30.07.1984,
• Zespół młynów Emaus (Kartuska 213/215) zarejestrowany pod numerami A-428 i A-429 z 30.10.1971 oraz A-1162 z 14.02.1997. Obecne budynki pochodzą z XIX oraz początków XX wieku, jednak tradycja wypieku chleba w tym miejscu sięga XV wieku. Wcześniej kompleks młynów składał się także z piekarni i gospody.

Instytucje

Ulica Kartuska staje się również przestrzenią dla wielu ważnych instytucji, w tym:

• Zakład Opieki Zdrowotnej MSWiA w Gdańsku (ul. Kartuska 4/6),
• Biuro Inwestycji Euro Gdańsk 2012 (ul. Kartuska 5 – Biurowiec Ka5),
• Zaoczna Policealna Szkoła „COSINUS” (ul. Kartuska 32/34),
• Urząd Pocztowy Gdańsk 18 (ul. Kartuska 96),
• Szkoła Podstawowa nr 14 im. ks. Grzegorza Piramowicza (ul. Kartuska 126A),
• VIII Liceum Ogólnokształcące (ul. Kartuska 128),
• II Podstawowo-Gimnazjalny Zespół Szkół Społecznych STO w Gdańsku (ul. Kartuska 245),
• Komisariat Policji VIII Gdańsk (ul. Kartuska 245B).

Komunikacja

Tramwaje

Na początku ulicy Kartuskiej, równolegle do niej, znajduje się wyznaczone torowisko tramwajowe, które przebiega po stronie południowej jezdni. Wzdłuż tej trasy kursują tramwaje linii numer 10 i 12, co zapewnia efektywną komunikację w tym rejonie. Dodatkowo, w bliskim sąsiedztwie ulokowana jest pętla autobusowo-tramwajowa Siedlce, która została przebudowana w 2015 roku. Należy jednak zaznaczyć, że dla tramwajów pętla ta pełni rolę przejazdową, będąc jednocześnie miejscem do wykonywania manewrów w sytuacjach awaryjnych lub okolicznościowych, jak na przykład tramwaj Walentynkowy.

Autobusy

Ulica Kartuska stanowi również ważny ciąg komunikacyjny dla autobusów międzymiastowych, a na jej trasie znajduje się pięć przystanków, które obsługują te linie: Gdańsk Kartuska/Jasień, Gdańsk Kartuska/Karczemki, Gdańsk Kartuska/Kiełpinek, Gdańsk Kartuska/Kokoszki oraz Gdańsk Kartuska/Siedlce.

Poza tym, ulicą poruszają się miejskie autobusy, które obsługują wiele linii, w tym: 155, 157, 164, 167, 168, 174, 175, 195, 267 oraz 268. Spośród nich, linia 167 przebywa najdłuższy odcinek, docierając aż do Kokoszek. Na trasie ulicy Kartuskiej znajduje się 22 przystanków komunikacji miejskiej, z czego trzy z nich funkcjonują tylko w jednym kierunku: Bema 02, Kokoszki 02 oraz Fabryczna 01.

---

Oceń: Ulica Kartuska w Gdańsku

---