Długi Targ

---

Historia

W XIII wieku, Długi Targ, stanowiący razem z ulicą Długą kluczowy szlak handlowy, był ważnym owalnym miejscem targowym w Gdańsku. Pełnił on rolę centralnej arterii miasta, niezwykle istotnej dla lokalnej wymiany towarów.

Po zdobyciu Gdańska przez Krzyżaków, stał się on najważniejszą trasą w całym Głównym Mieście. W dokumentach miejskich od 1331 roku pojawia się zapis o nazwie Longa Platea, co potwierdza jego znaczenie. W średniowieczu znaczna część tego miejsca, rozciągająca się od Bramy Długoulicznej, która obecnie ustąpiła miejsca Bramie Złotej, do Bramy Kogi, czyli dzisiejszej Bramy Zielonej, była postrzegana jako jedna ulica.

W roku 1331 tuż za Bramą Kogi istniał solidny most, który umożliwiał dostęp dużym statkom, w tym kogom. To właśnie od tych statków wzięła się nazwa pobliskiej bramy. Z kolei późniejsze zbudowanie większej bramy, wykończonej w zielonkawym kolorze, wpłynęło na nazwanie jej oraz mostu.

Obszar ten od zawsze był zamieszkiwany przez elitę Gdańska; znajdujące się w nim kamienice należały do najbogatszych patrycjuszy, kupców oraz osób zajmujących wysokie stanowiska. Ze względu na odbywające się tu parady królewskie w latach 1457–1552, zyskał on określenie Drogi Królewskiej. To właśnie na Długim Targu wynajmowano królewskie mieszkania, a z okazji świąt organizowano spektakularne pokazy fajerwerków.

W XIV i XV wieku Długi Targ stał się miejscem cotygodniowych targów mięsnych. Na odcinku pomiędzy Fontanną Neptuna a ratuszem sprzedawano żywe prosięta, stąd wzięła się nazwa Targ Prosiąt.

Po stłumieniu rewolty luteran w Gdańsku przez króla Zygmunta I Starego, 13 czerwca 1526 roku, dokonano egzekucji 14 przywódców buntu, wśród których był Jerzy Wendland.

W Długim Targu miały również miejsce egzekucje czarownic, heretyków oraz przestępców, ale tylko tych, którzy byli szlachcicami lub prawowitymi mieszkańcami. Pozostałych skazywano na śmierć na Górze Szubienicznej lub w Katowni.

W XIX wieku dokonano modernizacji Długiego Targu, w wyniku której przedproża kamienic zostały zamienione na witryny sklepowe. Ostatnie z nich zniknęło w 1872 roku. W 1882 roku Długi Targ, jak i ulica Długa, zostały pokryte kostką brukową importowaną ze Skandynawii, zastępując wcześniejszą nawierzchnię z kamieni polnych. Później, w wyniku rozwoju komunikacji miejskiej, pojawiła się linia tramwajowa, a przed 1945 rokiem plac nosił niemieckojęzyczną nazwę Langer Markt.

Niestety, z powodu działań wojennych, praktycznie cała zabudowa Długiego Targu uległa zniszczeniu. W czasie odbudowy wyrzucono torowiska tramwajowe, a kostkę zastąpiono szlifowanym granitem. Wiosną 2019 roku zaprezentowano projekt przebudowy Drogi Królewskiej, która przewidywała zastosowanie granitowej kostki w czerwonych odcieniach oraz jasnoszarych płyt granitowych po bokach. Jesienią tego samego roku planowano przeprowadzenie bieżących napraw, mających na celu przywrócenie historycznego wyglądu nawierzchni z lat 1971-1973. Prace budowlane na dwóch centralnych pasach rozpoczęto we wrześniu 2021 roku, a ich zakończenie planowano na połowę 2022 roku oraz przewidywano koszt rzędu ponad 3 mln zł.

Zabytki

Długi Targ to miejsce o wyjątkowym układzie przestrzennym, które wyróżnia się od klasycznego planu, charakterystycznego dla średniowiecznych miast. Został on zaprojektowany wzdłuż osi zachód-wschód, prowadząc w kierunku Motławy, co jest typowe dla wielu ulic w Gdańsku. Obszar ten otoczony jest kamienicami, które w średniowieczu były budowane w stylu dwutraktowym, a później także w trzytraktowym. Z czasem, w XVI i XVIII wieku, większość pierzei została przekształcona, a oryginalne, ozdobne elewacje zastąpiono nowymi, które nadały Długiemu Targowi jego obecny charakter.

Na zachodniej stronie Długiego Targu znajduje się ratusz Głównego Miasta, natomiast na wschodnim końcu – Zielona Brama.

Ratusz Głównego Miasta

Osobny artykuł na temat Ratusza Głównego Miasta w Gdańsku opisuje jego bogatą historię. Budowla wznoszona od XIV wieku łączy styl gotycki z manierystycznym. Oryginalny, prostokątny budynek został rozbudowany w XV wieku, zyskując trzy dodatkowe skrzydła zamykające dziedziniec. Charakterystycznym elementem jest wieża urozmaicona pięknie zdobionym hełmem wykonanym przez Dirka Danielsa i zwieńczona figurą króla Zygmunta Augusta. Mimo zniszczeń, jakie miały miejsce w 1945 roku, wiele cennych dzieł sztuki pozostało w ratuszu, w tym rzeźby, malowidła oraz różnorodne elementy rzemiosła artystycznego.

Fontanna Neptuna

Warto również zwrócić uwagę na Fontannę Neptuna w Gdańsku, której historia sięga lat 1606–1613, kiedy to została stworzona przez Abrahama van den Blocke. W wyniku gruntownej przebudowy przeprowadzonej przez Karola Stendera w latach 1757-1761 powstała obecna wersja fontanny, która dziś otoczona jest barokową kratą i stanowi doskonały przykład architektury tego okresu.

Dwór Artusa

Interesującym obiektem jest także Dwór Artusa w Gdańsku, znany już od I połowy XIV wieku. Znajduje się on na miejscu wcześniejszych budowli, a jego obecny, późnogotycki kształt z manierystyczną fasadą południową, jest trzecim w kolejności. Sercem Dworu Artusa są wnętrza z ozdobnymi sklepieniami, które zachowały wiele elementów pierwotnego wystroju, w tym wyjątkowe rzeźby i obrazy.

Brama Zielona

Osobny artykuł na temat Bramy Zielonej szczegółowo przedstawia tę wyjątkową budowlę, wzniesioną w latach 1564-1565 w stylu manieryzmu niderlandzkiego. Jest to dzieło Hansa Kramera, które pełniło funkcję rezydencjonalną. Warto zwrócić uwagę na eleganckie elewacje i architektoniczne detale, które sprawiają, że Brama Zielona jest jednym z ważniejszych obiektów w Gdańsku.

Kamienice przy Długim Targu

Manierystyczne i barokowe kamienice, które stoją przy Długim Targu, zostały pięknie odbudowane po wojennych zniszczeniach, a wiele z nich zachowało oryginalną architekturę oraz dekoracje rzeźbiarskie. Szczególnie wyróżnia się Złota Kamienica, wzniesiona w 1609 roku w stylu manieryzmu, która wciąż przyciąga uwagę swoją efektowną fasadą. Na uwagę zasługuje również kamienica nr 20 z 1680 roku, z barokową elewacją przypisaną Andreasowi Schlüterowi.

W historii tych kamienic znajdziemy także ślady polskich monarchów, którzy goszczą w Długim Targu, w tym Zygmunta III Wazę, Władysława IV Wazę, Jana Kazimierza oraz Stanisława Leszczyńskiego. Ostatnio w 2018 roku kamienice te, dotychczas wykorzystywane jako lokale handlowe i biura, zostały sprzedane na cele hotelowe. Interesującym punktem jest również Hotel Radisson Blu, którego fasada zwraca uwagę na Długim Targu.

---

Oceń: Długi Targ

---