Paweł Adamowicz

---

Życiorys

Wykształcenie i działalność zawodowa

Pawł Adamowicz w latach 1972–1980 uczęszczał do Szkoły Podstawowej nr 50 im. Emilii Plater w Gdańsku, a po tym okresie kontynuował naukę w I Liceum Ogólnokształcącym im. Mikołaja Kopernika w Gdańsku w latach 1980–1984. W okresie nauki w szkole średniej, zaangażował się w działalność konspiracyjną, będąc kolporterem prasy oraz wydawnictw, które ukazywały się w podziemiu. Pomiędzy rokiem 1984 a 1986 był jednym ze współwydawców oraz drukarzy podziemnego pisma dla uczniów, znanego pod nazwą „Jedynka”. W latach 1984–1989 studiował na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Gdańskiego.

W trakcie odbywanych studiów, w latach 1985–1987, był współwydawcą oraz drukarzem pisma studenckiego „ABC”. W maju 1988 roku zaangażował się w organizację strajku okupacyjnego na uczelni, w wyniku czego został przewodniczącym komisji strajkowej. Uczestniczył także w zakładaniu jawnych stowarzyszeń opozycyjnych wobec rządzących, takich jak Klub Myśli Politycznej „Dziekania” w Warszawie oraz Stowarzyszenie „Kongres Liberałów”. Podjął współorganizację I oraz II Zjazdu Kongresu Liberałów. W czasie studiów łączył naukę z pracą w Stoczni Gdańskiej, Stoczni Remontowej i Stoczni Północnej. oraz podejmował się zadań jako nocny stróż w Gdańskim Towarzystwie Naukowym.

W 1989 roku zdobył tytuł magistra i rozpoczął pracę naukową jako asystent w Katedrze Historii Państwa i Prawa Polski na Uniwersytecie Gdańskim. Od 1990 do 1993 roku pełnił funkcję prorektora ds. studenckich. Jego badania koncentrowały się na zagadnieniach dotyczących samorządu terytorialnego w II Rzeczypospolitej. Przez lata 1991–1998 należał do komisji zakładowej NSZZ „Solidarność” na Uniwersytecie Gdańskim, a w latach 1993–1996 zrealizował aplikację radcowską w Okręgowej Izbie Radców Prawnych w Gdańsku.

Działalność polityczna

W 1990 roku, na początku swojej kariery politycznej, wybrano Pawła Adamowicza na radnego Gdańska z ramienia Komitetu Obywatelskiego. W latach 1990–1994 reprezentował miasto w sejmiku samorządowym, a od 1990 do 1991 roku pełnił funkcję wiceprzewodniczącego sejmiku. Równocześnie był aktywnym członkiem władz krajowych i wojewódzkich Kongresu Liberalno-Demokratycznego. W latach 1994–1998 zajmował stanowisko przewodniczącego rady miasta, pozostając w opozycji do Partii Konserwatywnej oraz Stronnictwa Konserwatywno-Ludowego. Aktywność w polityce zaowocowała jego trzecim wyborem na radnego z listy Akcji Wyborczej Solidarność w 1998 roku, co doprowadziło do jego wyboru na prezydenta miasta.

W listopadzie 2002 Pawł Adamowicz po raz drugi zdobył mandat prezydencki, osiągając w II turze 72,3% głosów, pokonując Marka Formelę z SLD. Cztery lata później jego reelekcja okazała się równie udana, gdy zdobył 60,9% poparcia w I turze. W 2014 roku ponownie uzyskał mandat prezydencki, zdobywając 46,1% w I turze oraz 61,3% w II turze, wygrywając rywalizację z Andrzejem Jaworskim z PiS.

Paweł Adamowicz pełnił także kierowniczą rolę w radach nadzorczych Zarządu Morskiego Portu Gdańsk oraz Gdańskiego Przedsiębiorstwa Energetyki Cieplnej. Był również członkiem Stowarzyszenia Pracowników Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa, Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego i Komitetu Regionów. W 2007 roku objął stanowisko prezesa zarządu Unii Metropolii Polskich.

Prezydent Adamowicz, mimo że jego poglądy były związane z tradycją konserwatywną oraz wartościami katolickimi, jak te promowane w tekstach Jana Pawła II, stał w obliczu wyzwań współczesności, publicznie popierając postulaty progresywne, których celem było osiągnięcie równości dla mniejszości narodowych, etnicznych, religijnych i seksualnych. W 2016 roku, w obliczu kryzysu migracyjnego, poparł Miejski Model Integracji Imigrantów.

Paweł Adamowicz nawoływał do współpracy między miastami polskimi, podpisując w 2017 roku deklarację w sprawie migracji z prezydentami innych miast. Zwracał uwagę na konieczność włączenia imigrantów do lokalnej społeczności, podkreślając, że działania powinny obejmować wsparcie w nauce języka oraz pomoc w poszukiwaniu zatrudnienia.

Inwestycje w akcje firm deweloperskich

Pawł Adamowicz posiadał akcje aktywnych na gdańskim rynku mieszkaniowym firm deweloperskich. Ta sytuacja rodziła pytania, czy nie stwarza to konfliktu interesów. Prezydent twierdził jednak, że jego inwestycje nie wpływają na jego rolę w administracji miejskiej, argumentując, że ich wartość stanowi „zbyt niski procent kapitału” i nie może być uznawana za konflikt interesów, tłumacząc przy tym, że inwestycje w polskie firmy są przejawem patriotyzmu gospodarczego.

Postępowania sądowe i prokuratorskie

W latach 2015–2019 prowadzono przeciwko Pawłowi Adamowiczowi szereg postępowań prokuratorskich i sądowych, jednak żaden z nich nie zakończył się dla niego wyrokiem skazującym. Rzecznik Praw Obywatelskich Adam Bodnar wskazał, że działania prokuratury miały charakter szykan. W marcu 2015 roku postawiono mu zarzuty związane z oświadczeniami majątkowymi, które doprowadziły do zawieszenia jego członkostwa w Platformie Obywatelskiej. W 2016 roku sąd umorzył te sprawy warunkowo, jednak prokuratura złożyła apelację i zażądała ponownego rozpatrzenia.

W 2018 roku razem z żoną został oskarżony o zatajenie dochodów, które miały wynikać z nieujawnionych środków, co prowadziło do uszczuplenia podatku. Pawł Adamowicz, mimo tych zarzutów, zawsze podkreślał, że jego działania były zgodne z prawem.

Materiały Telewizji Polskiej o Pawle Adamowiczu

Od momentu zmian w Telewizji Polskiej w latach 2015 i 2016, programy informacyjne tej stacji regularnie odnosiły się do postaci Pawła Adamowicza, co wywoływało kontrowersje i oskarżenia o nagonkę. W 2022 roku TVP wyemitowała dokument na temat prezydenta Gdańska, w którym sugerowano, iż członkowie Platformy Obywatelskiej podejmowali działania mające na celu jego dyskredytację przed wyborami samorządowymi.

Zamach i śmierć

W dniu 13 stycznia 2019 roku Paweł Adamowicz aktywnie uczestniczył w charytatywnych wydarzeniach związanych z finałem Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy. Po wygłoszeniu przemówienia na Targu Węglowym, został zaatakowany przez 27-letniego mężczyznę, który wielokrotnie ugodził go nożem. Rany, które odniósł, były tragiczne w skutkach, a napastnik, mający kryminalną przeszłość, krzyczał podczas zamachu hasła polityczne. Po długotrwałej reanimacji, którymi zajmowali się lekarze, Adamowicz został przewieziony do Uniwersyteckiego Centrum Klinicznego w Gdańsku, gdzie przeszedł operację, ale niestety nie przeżył.

Ostateczna diagnoza podana po sekcji zwłok wskazała na krwotok wewnętrzny, który był przyczyną jego śmierci. Sp Rawca zbrodni otrzymał wyrok dożywocia i decyzję o ograniczeniu praw publicznych przez kolejne 10 lat, a jego kara ma być wykonana w oddziale terapeutycznym.

Reakcje na śmierć

W dniu 14 stycznia, z inicjatywy społeczności lokalnych, odbyła się msza żałobna w warszawskiej archikatedrze, w której uczestniczyli m.in. prezydent Polski Andrzej Duda oraz premier Mateusz Morawiecki. W wielu miastach miały miejsce wiece upamiętniające Adamowicza, które przyciągnęły tłumy ludzi. W Gdańsku setki osób złożyły hołd zamordowanemu prezydentowi przy pomniku Neptuna na Długim Targu. W tym dniu przybyli także inni prominentni politycy, w tym Donald Tusk oraz prezydent Gdyni Wojciech Szczurek.

W obliczu tragicznych okoliczności prezydent Duda ogłosił żałobę narodową, która miała obowiązywać od 18 do 19 stycznia w wielu miastach, w tym Gdańsku.

Uroczystości pogrzebowe

Uroczystości związane z pogrzebem Pawła Adamowicza rozpoczęły się 17 stycznia, kiedy jego ciało wystawiono w Europejskim Centrum Solidarności. To miejsce odwiedziły tłumy mieszkańców, a pożegnalna ceremonia miała charakter wyjątkowy. Następnego dnia, o 17:00, odbył się kondukt żałobny prowadzący do bazyliki Mariackiej w Gdańsku, w którym wzięło udział wiele osób, w tym rodzina i przedstawiciele władz. Msza pogrzebowa miała miejsce 19 stycznia i przyciągnęła wielu ważnych polityków, w tym prezydenta Duda oraz byłego prezydenta Niemiec Joachima Gaucka, odzwierciedlając głęboki szacunek, jakim darzono Pawła Adamowicza.

Bogata liturgia, w której uczestniczyli duchowni różnych wyznań, podkreślała znaczenie Adamowicza jako lidera. Po mszy jego prochy zostały złożone w niszy w bazylice Mariackiej w Gdańsku, gdzie ostatnia ceremonia pogrzebowa odbyła się w atmosferze wzruszenia i jedności społecznej.

Upamiętnienie

W dniu 26 lutego 2019 roku, rada miasta Szczecin podjęła nieprzypadkową decyzję o nadaniu imienia Pawła Adamowicza jednemu z placów znajdujących się w sercu miasta. To szczególne wydarzenie miało miejsce w dniu, kiedy to Praga, 4 czerwca 2019 roku, w 30. rocznicę przełomowych wyborów w 1989 roku, uhonorowała Pawła Adamowicza, zmieniając nazwę alei w Riegrove Sady (w dzielnicy Vinohrady). Pomnikowe znaczenie promenady jest dowodem na uznanie dla Adamowicza, który zaledwie pięć dni po śmierci prezydenta Czech, Václava Havla, otworzył w Gdańsku al. Havla.

W dniu 10 kwietnia 2019 roku, w siedzibie Europejskiego Komitetu Regionów w Brukseli, odbyła się ceremonia odsłonięcia tablicy poświęconej Pawłowi Adamowiczowi, a foyer tego miejsca zyskało jego imię. Z kolei 24 kwietnia 2019 roku w wałbrzyskim ratuszu również odsłonięto tablicę upamiętniającą tę wyjątkową osobę. Dalsze wyróżnienie miało miejsce 10 maja, kiedy to podczas gali 30-lecia Gazety Wyborczej w Warszawie, Paweł Adamowicz został uhonorowany specjalną nagrodą „Za Gdańsk, za serce, za odwagę”.

27 czerwca 2019 roku, Rada Miasta Inowrocławia podjęła istotną decyzję o nadaniu skwerowi, znajdującemu się u zbiegu alei Niepodległości i ulicy Macieja Wierzbińskiego, nazwy „Prezydenta Pawła Adamowicza”, która została uroczyście otwarta 19 września tego samego roku. We Wrocławiu, z kolei, zmarły prezydent stał się patronem skweru, zlokalizowanego w pobliżu ulicy Pomorskiej i ulicy Kaszubskiej. Na tym skwerze znajduje się również drzewo – buk zwyczajny o odmianie czerwonolistnej – dedykowane Pawłowi Adamowiczowi.

W dniu 20 maja 2019 roku, Rada Miejska Białegostoku nadała Pawłowi Adamowiczowi honorowe obywatelstwo miasta, a od 3 czerwca 2019 roku Unia Metropolii Polskich nosi jego imię. 12 czerwca 2019 roku, we Wrocławiu, odsłonięto „Tablicę tolerancji” w hołdzie dla Pawła Adamowicza, a podczas X Kongresu Regionów nie zapomniano uhonorować go nagrodą prezydenta roku 2018. Dzień później, 20 czerwca 2019 roku, w Warszawie, zespół Disturbed podarował mu hołd, wykonując utwór „Sound of Silence”, który towarzyszył wiecom pamięci po jego śmierci.

11 sierpnia 2019 roku miało miejsce odsłonięcie imponującej, 500-kilogramowej brązowej statuy lwa w dawnym folwarku Saltzmanna, będącego częścią Parku Oliwskiego. 23 października 2019 roku, Gdańsk zorganizował największe zawody biegowe, które nazwano memoriałem Pawła Adamowicza (AmberExpo Półmaraton Gdańsk im. Pawła Adamowicza). Również podjęto decyzję o nadaniu mu patronatu nad zespołem szkół specjalnych na Przymorzu. W dniu 19 grudnia 2019 roku, Rada Miasta Gdańska nadała nowej ulicy, powstałej z inicjatywy Pawła Adamowicza, nazwę Aleją Pawła Adamowicza.

W artykule opublikowanym w grudniu 2019 roku, naukowcy nazwali nowy gatunek owada, odkryty w bursztynie bałtyckim, na cześć Pawła Adamowicza – Coquillettidia adamowiczi. Na rocznicę zamachu, w dniu 13 stycznia 2020 roku, na Targu Węglowym w Gdańsku, odsłonięto tablicę pamiątkową upamiętniającą tragicznie zmarłego prezydenta. W styczniu tego samego roku, decyzją Rady Warszawy, Adamowicz został patronem ulicy na Ujazdowie, a uroczystość odbyła się 14 lutego 2020 roku.

Następnie, 22 czerwca 2020 roku, uznano Pawła Adamowicza za patrona skweru w centrum Białegostoku, a uroczyste odsłonięcie miało miejsce 25 września 2020 roku. 16 października 2020 roku powołano Pomorskie Forum Solidarności Klimatycznej im. Pawła Adamowicza, a 29 czerwca 2021 roku, w dniu imienin zmarłego, odsłonięto mural z wizerunkiem Pawła Adamowicza na ścianie kamienicy przy ul. Mniszki w Gdańsku, w miejscu, gdzie się wychował. 14 maja 2022 roku, w Bremie, nadano nazwę Pawel-Adamowicz-Straße jednej z ulic. Wreszcie, 14 stycznia 2024 roku, podczas obchodów piątej rocznicy śmierci, zrealizowano uroczystość odsłonięcia pomnika-ławeczki przedstawiającego Pawła Adamowicza nad Motławą w Gdańsku.

Życie prywatne

Paweł Adamowicz był młodszym synem uznanego społecznika i ekonomisty Ryszarda Adamowicza (1928–2021) oraz ekonomistki Teresy z domu Stuńdzia (ur. 1934). Jego rodzina miała korzenie kresowe, a rodzice byli przesiedleńcami z Wilna, którzy przybyli do Polski w 1946 roku. Dziadek Wincenty, wyznania katolickiego, oraz babcia Pelagia, pochodząca z prawosławnej rodziny ze Smorgoni, stanowią bogaty kontekst jego rodziny. Miał także starszego brata Piotra, który był znanym historykiem i dziennikarzem.

W 1999 roku związał się małżeństwem z Magdaleną Abramską, prawniczką oraz nauczycielką akademicką na Uniwersytecie Gdańskim. Z tego kluczowego dla niego związku przyszły na świat dwie córki: Antonina (ur. 2003) oraz Teresa (ur. 2010). Co ciekawe, jego szwagrem był prezydent Grudziądza Maciej Glamowski.

Paweł Adamowicz miał także silne zaangażowanie społeczne oraz charytatywne. Prywatnie wspierał troje sierot w Kongo oraz Rwandzie, uczestnicząc w programie adopcji „Serca”. Ponadto, był honorowym dawcą krwi i wolontariuszem Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy od 1998 roku oraz Honorowym Członkiem Stowarzyszenia Kucharzy Polskich z Gdańska.

W życiu prywatnym praktykował katolicyzm. Miał również okazję zagrać samego siebie w filmie dokumentalnym pt. Aktorzy przyjechali (2010) oraz w romantycznej komedii pt. Miłość jest wszystkim (2018), której reżyserem był Michał Kwieciński.

Publikacje

Paweł Adamowicz był twórcą licznych publikacji dotyczących zarówno tematyki samorządowej, jak i regionalnej. Jego dorobek obejmuje szereg książek oraz artykułów, które stały się ważnym wkładem w polską literaturę przedmiotu.

Wśród jego najważniejszych prac znajdują się:

• Paweł Adamowicz, Lech Mażewski (przedmowa), Zespół metropolitalny: zarys koncepcji, Gdańsk: Instytut Konserwatywny im. Edmunda Burke’a, 1993, ISBN 83-85937-05-6,
• Paweł Adamowicz, „Solidarność” i opozycja antykomunistyczna w Gdańsku (1980–1989), współautor, Gdańsk: Instytut Konserwatywny im. Edmunda Burke’a, 1995, ISBN 83-85937-05-6,
• Paweł Adamowicz, Gdańsk jako wyzwanie, Gdańsk: Słowo/Obraz Terytoria, 2008, ISBN 978-83-7453-895-4,
• Lesław Michałowski, Paweł Adamowicz (red.), Gdański fenomen: próba naukowej interpretacji, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar, 2011, ISBN 978-83-7383-517-7,
• Paweł Adamowicz, Gdańsk jako wspólnota, Gdańsk: Słowo/Obraz Terytoria, 2018, ISBN 978-83-7453-506-9.

Odznaczenia i wyróżnienia

Paweł Adamowicz był nie tylko politykiem, ale także osobą, która otrzymała liczne odznaczenia i wyróżnienia za swoją działalność na rzecz społeczeństwa. Jego zasługi można podsumować następującymi osiągnięciami:

• Odznaka Honorowa ZIWRP (1995),
• Odznaka „Przyjaciel Dziecka” – TPD (1996),
• Odznaka Polskiego Towarzystwa Zapaśniczego (1997),
• Złoty Krzyż Pro Ecclesia et Pontifice (Watykan, 2001),
• Srebrna odznaka „Zasłużony Działacz Kultury Fizycznej” (2001),
• Medal „Fideliter et Constanter” – PSONI (2002),
• Srebrny Krzyż Zasługi (2003),
• Złota Odznaka Polskiego Związku Emerytów, Rencistów i Inwalidów (2003),
• Srebrny Medal „Za zasługi dla Policji” (2004),
• Srebrny Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” (2005),
• Medal of Merit of Lions Club (2005),
• Medal „Pro Memoria” (2007),
• „Europejczyk Roku 2007”, tytuł nadany przez kolegium redakcyjne „Monitora Unii Europejskiej” i Rady Programowej Fundacji Prawo Europejskie (2007),
• Odznaka Honorowa Sybiraka (2008),
• Pierścień Hallera – LMiR (2009),
• Komandoria Missio Reconciliationis (2009),
• Złota Odznaka „Zasłużony dla Ochrony Przeciwpożarowej” (2009),
• Honorowy Obywatel Gminy Gorzyce (2010),
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (2010),
• Złoty Krzyż Związku Piłsudczyków RP (2010),
• Medal św. Wojciecha (2010),
• Róża Franciszki Cegielskiej za zasługi dla rozwoju samorządności w Polsce (2010),
• Nagroda im. Grzegorza Palki (2011),
• Krzyż Kawalerski Orderu Legii Honorowej (Francja, 2012),
• Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Zasługi Cywilnej (Hiszpania, 2013),
• „Szabla Kilińskiego”, (2013),
• Krzyż Komandorski Orderu Krzyża Ziemi Maryjnej (Estonia, 2014),
• Statua św. Krzysztofa (Litwa),
• Odznaczenie Pamiątkowe „Za Zasługi dla ŚZŻAK” (2014),
• Krzyż Wolności i Solidarności (2014),
• Odznaka Honorowa za Zasługi dla Samorządu Terytorialnego (2015),
• Honorowy Obywatel Gminy Gniewino (2019),
• Nagroda Orła Jana Karskiego (2019, pośmiertnie),
• Honorowy obywatel miasta stołecznego Warszawy (2019, pośmiertnie),
• Wyróżnienie za zasługi dla województwa pomorskiego (2019, pośmiertnie),
• Honorowy obywatel miasta Białystok (2019, pośmiertnie),
• Nagroda imienia Sérgio Vieira de Mello (2019, pośmiertnie),
• Medal Księcia Mściwoja II (2019, pośmiertnie).

Te różnorodne odznaczenia świadczą o jego znaczącej roli w przekształcaniu społeczności lokalnych oraz na szerszej scenie, zarówno krajowej, jak i międzynarodowej.

---

Oceń: Paweł Adamowicz

---