Bazylika konkatedralna Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Gdańsku

---

Historia

Najstarsze dzieje

Rozpoczęcie budowy kościoła Najświętszej Maryi Panny w Gdańsku pozostaje kwestią nie do końca wyjaśnioną. Tradycja historyczna wskazuje na rok 1243 jako możliwy czas rozpoczęcia budowy, niemniej badania archeologiczne prowadzone pod obecnym gmachu nie dostarczyły jednoznacznych dowodów w postaci materialnych śladów. Pojawia się hipoteza, że na terenie, gdzie obecnie znajduje się bazylika, mogła istnieć drewniana konstrukcja, powstała z inicjatywy księcia Świętopełka II Wielkiego, o której wzmianka pojawia się w 1271 roku obok takich kościołów jak św. Mikołaja oraz św. Katarzyny.

Budowa gotyckiego kościoła

Za sprawą dokumentu nadanego Głównemu Miastu przez wielkiego mistrza zakonu krzyżackiego Ludolfa Kóniga w 1342 roku, rozpoczęto proces budowy nowego kościoła parafialnego. Prace budowlane wystartowały w 1343 roku, a 23 marca położono pierwszy kamień, co potwierdza inskrypcja umieszczona na tablicy przy zakrystii, brzmiąca:

„Anno Domini MCCCXLIII … proxima feria sexta post Letare positus est primus lapis muri ecclesie beate virginis Marie cuius dedicatio celebrabitur dominica proxima post festum nativitatis Marie.”

Budowa świątyni postępowała równocześnie z dwóch stron – wschodniej i zachodniej. Zachowane fragmenty budowli z cegły sprzed lat można dostrzec w murach współczesnej hali. Po stronie zachodniej wzniesiono niską wieżę-dzwonnicę, otoczoną solidnymi przyporami, a obok niej znajdowały się dwie kaplice. Wysokość tej wieży była ściśle określona przez zarządzenia Krzyżaków, którzy wydali polecenie, aby nie przekraczała ona wysokości wieży dawnego zamku. Według przypuszczeń, pierwotny kościół miał strukturę trójnawowej bazyliki z sześcioprzęsłowym korpusem nawowym, którego wysokość głównej nawy wynosiła blisko 27 metrów. Tworzenie pierwotnego prezbiterium było tematem wielu spekulacji i zmian, które opóźniały zakończenie prac, datowanych na lata 1360-1361.

Niezależnie od wcześniejszych hipotez, kolejne pokolenie kontynuowało budowę prezbiterium, wprowadzając do projektu istotne zmiany. W miejsce jednogniawowego, zbudowano trójnawowy transept o rozbudowanej strukturze, rozpoczynając prace nad wschodnią częścią obiektu w latach 70. XIV wieku. Do 1400 roku wzniesiono mury transeptu oraz prezbiterium pod kierownictwem znanego mistrza murarskiego Henryka Ungeradina, który zrealizował również budowę ratusza Głównego Miasta. W latach 1424–1447 transept oraz prezbiterium wzbogacono o dach, a ich szczyty zostały starannie wykończone, co spowodowało widoczną dysproporcję między wschodnią a zachodnią częścią kościoła. W ostatniej ćwierci XIV wieku zarząd nad budową przejęła Rada Miejska Gdańska, organizując prace budowlane oraz dbając o ich finansowanie. Jeszcze podczas wojny trzynastoletniej, w latach 1454–1466, wieżę podwyższono jako symbol zwycięstwa nad Krzyżakami, podobnie jak wieżyczki nad transeptem i prezbiterium. Praca nad przekształceniem nawy na halę rozpoczęła się w 1484 roku i trwała do 1498 roku, kiedy to architekt Hans Brandt przeprowadził ważne prace budowlane.

Od 1498 do 1502 roku, sklepiono wnętrze świątyni w znane dziś sklepienia gwiaździste oraz sieciowe, pod okiem Henryka Hetzela. Ostatni zwornik umieszczono w sklepieniu 28 lutego 1502 roku. Wewnątrz, przez 37 dużych okien wpadało światło, w tym niewielka ilość z nowo zainstalowanymi witrażami. Dzięki przyporom umieszczonym wewnątrz, uzyskano przestronne wnętrza, gdzie powstały 29 kaplic. W 1518 roku, działając z inicjatywy ówczesnego proboszcza Maurycego Ferbera, do kościoła dobudowano plebanię w stylistyce wczesnego renesansu.

Okres luterański

Tuż po finalizacji budowy, reformacja zapoczątkowana w 1517 roku dotarła także do Gdańska. W 1529 roku odbyło się pierwsze protestanckie nabożeństwo w miejscowej farze, jednak aż do 1572 roku główny ołtarz pozostawał w użyciu katolików. Po 1945 roku kościół na stałe przekazano katolikom. Mimo iż przez stulecia świątynia była wykorzystywana przez społeczność luterańską, proboszczami w XVII wieku byli katoliccy duchowni, wyznaczeni przez polskiego króla. W tym czasie powstała także kaplica Królewska, wzniesiona specjalnie na potrzeby gdańskich katolików. Doktryny Marcina Lutra pozwoliły na zachowanie w dużej mierze średniowiecznego wystroju, chociaż ściany zostały pokryte białymi farbami, co zmieniło pierwotny charakter wnętrza. Wprowadzono także nowe elementy, w tym organy, chrzcielnicę oraz ambonę, tworząc w danym momencie nową przestrzeń liturgiczną. Niniejsze zmiany spotkały się z zainteresowaniem gdańskiego patrycjatu, który zasilił kościół wartościowymi dziełami sztuki, podkreślając w ten sposób potęgę gdańszczan.

W 1730 roku, Johann Sebastian Bach wysłał list do swojego przyjaciela Georga Erdmanna, który mieszkał w Gdańsku. W tym liście prosił o pomoc i rekomendacje na stanowisko kapelmistrza w kościele Mariackim, niestety nie otrzymał odpowiedzi. Od XIX wieku, kościół przeszedł wiele renowacji, co przyczyniło się do znaczącego poprawienia jego stabilności strukturalnej, m.in. wieży zachodniej, lecz II wojna światowa wyrządziła wiele szkód. Po wojnie, w gmachu umieszczono pomniki, w tym uczczono Marcina Lutra (1883 r.), który został usunięty w 1946 roku, oraz tzw. Kriegsdenkmal, nawiązujące do zwycięstwa Prusaków w wojnie przeciwko Francji (1870-1871).

Wolne Miasto Gdańsk i II wojna światowa

Na banknotach guldena gdańskiego znajdują się nie portrety znanych postaci, ale reprezentacyjne budowle miasta, w tym bazylika na nominałach 25 guldenów. Po kampanii wrześniowej, Niemcy wydali znaczki z hasłem: „Gdańsk jest niemiecki”, które również przedstawiały znane gdańskie obiekty.

Zniszczenia wojenne i odbudowa

Podczas intensywnych walk o Gdańsk w marcu 1945 roku, wskutek ostrzału artyleryjskiego, zniszczeniu uległy drewniane elementy dachu, a 40% sklepienia runęło. Niektóre dzwony, w tym największy, Gratia Dei, ważący 5300 kg, stopiły się, a wyposażenie zostało zniszczone lub rozproszone. Obecnie część z tych eksponatów znajduje się w Muzeum Narodowym w Warszawie. W 1946 roku rozpoczęto prace nad usunięciem gruzów oraz zabezpieczeniem filarów, co stało się punktem wyjścia do odbudowy nadzorowanej przez prof. Stanisława Obmińskiego oraz inżyniera architekta Mariana Kossakowskiego. W tym czasie położono blisko 200 tys. dachówek. Na 17 listopada 1955 roku, miało miejsce poświęcenie kościoła i przekazanie go społeczności mieszkaniowej, jednak prace budowlane trwały nadal, gdzie rekonstruowano elementy wieżyczek oraz dach wieży. Stopniowo do wnętrza wracały uratowane zabytki, a fragmenty gotyckich polichromii zostały odkryte. W latach 1982–1983 wnętrze pokryto warstwą bieli wapiennej, co przyczyniło się do poprawy estetyki.

Najnowsze dzieje

Na mocy postanowienia Rady Narodowej z 29 stycznia 1946 roku kościół przeszedł na własność Kościoła rzymskokatolickiego. Po dekadzie od konsekracji, 20 listopada 1965 roku papież Paweł VI nadał status bazyliki mniejszej. Natomiast 2 lutego 1987 roku bazylika uzyskała status konkatedry diecezji, a od 1992 roku jest częścią Metropolii Gdańskiej. W 1979 proboszczem kościoła został ksiądz infułat Stanisław Bogdanowicz, co wpłynęło na powrót średniowiecznych zabytków, które po wojnie trafiły do placówek muzealnych w Polsce oraz Niemczech. W październiku 2014 roku nowym proboszczem został ks. Zbigniew Zieliński, a jego miejsce zajmuje w grudniu 2015 roku ks. prałat Ireneusz Bradtke. W 2017 roku przystąpiono do intensywnych prac renowacyjnych elewacji oraz wymiany dachu, które zakończono jesienią 2018 roku, po wydatkowaniu prawie 15 milionów złotych. W tym czasie w ramach przygotowań zrezygnowano z betonowych elementów, zainstalowanych po wojnie. Odtworzono również okna witrażowe oraz rekonstrukcję sygnaturki na dachu. W 2020 roku zrealizowano największy remont bazyliki od zakończenia odbudowy po zniszczeniach II wojny światowej, pochłaniając blisko 20 milionów złotych laborując przez trzy lata.

Renowacja kamiennej posadzki, w której skład wchodziły setki płyt nagrobnych, rozpoczęła się w 2019 roku, z miejscami pochówku 6 tys. osób. Zniszczenia płyt były skutkiem nie tylko działań wojennych, lecz również upływu czasu. W 2020 roku pojawiła się teza, iż wykopany podczas remontu kamienny próg bramy na ulicę Grobla mógł pochodzić z zamku krzyżackiego w Gdańsku. Części kolumny z wapienia podzielone są na dwie połowy, a ich łączna długość wynosi około dwóch metrów; podobne elementy można zobaczyć również na zamku w Malborku. W 2016 roku świątynię odwiedziło niespełna 460 tys. osób.

Architektura

Bazylika Mariacka w Gdańsku, zachowując niemal w całości swoją gotycką formę, prezentuje niezwykłe walory architektoniczne zarówno wewnętrzne, jak i zewnętrzne. Klasyfikowana jest jako przykład późnego gotyku ceglanego, który kwitł w XV wieku w krajach nadbałtyckich oraz Niderlandach.

Układ przestrzenny

Kościół ma nieregularny plan krzyża łacińskiego. Jest to trójnawowa hala, która imponuje rozbudowanym programem przestrzennym. Posiada trójnawowy korpus oraz chóry, które również są trójnawowe. Ambit jest tu tylko pozorny, wyznaczany przez ołtarz główny, znajdujący się o jedno przęsło na zachód od wschodniej ściany. W osi wschód-zachód szerokość naw i chóru jest identyczna. Część południowa transeptu jest trójnawowa, a północna – dwunawowa. Nieregularności w północnym ramieniu transeptu wynikają z konieczności dostosowania do istniejącej zabudowy. W każdym z bocznych naw przylegają kaplice, których krótsze boki pełnią funkcję podpór strukturalnych. Zakrystia, zbudowana na nieregularnym planie, przylega do naroża prezbiterium oraz północnego ramienia transeptu. Zachodnią część świątyni zamyka masyw wieżowy z kwadratową wieżą, flankującą boczne kaplice o prostokątnych planach.

Architektura wnętrza

Wnętrze bazyliki charakteryzuje się jednorodną wysokością wszystkich naw. Potężne, ośmioboczne filary podtrzymują sklepienia z misternym układem żeber, co stanowi istotny element architektury późnogotyckiej. W nawie głównej oraz transepcie dominuje sklepienie sieciowe, podczas gdy w prezbiterium i niektórych kaplicach można dostrzec sklepienia gwiaździste. Naw bocznych dopełniają sklepienia kryształowe, pozbawione żeber, co nadaje im lekkości.

Elewacje zewnętrzne

Fasada zewnętrzna kościoła charakteryzuje się gładkimi płaszczyznami ścian, w które wtopione są wysokie ostrołukowe okna z bogato rozglifionymi ościeżami oraz skromną dekoracją maswerkową. Gzymsy i krenelaże stanowią zwieńczenie ścian naw bocznych. Szczyty oraz gzymsy chóru i transeptu przyozdobione są pinaklami. Skomplikowany układ dachu wynika z osobnych nakryć każdej z naw. Najważniejszą częścią dachu nad nawą główną były dwie wieżyczki na sygnaturkę, z których po wojnie odrestaurowano tylko jedną – znaną jako Wielka Sygnaturka, znajdującą się na skrzyżowaniu naw. Druga, ważąca 7 ton, została zamontowana 28 kwietnia 2018 roku. Dodatkowo naroża wyposażone są w osiem oktogonalnych wieżyczek, z sześcioma smukłymi hełmami, które również przeszły renowację po 1970 roku. Każda z wież nosi swoją nazwę, z pierwszą – Kaletniczą, odnoszącą się do pobliskiej ulicy. Pozostałe wieże poświęcone są świętym związanym z kaplicami narożnymi oraz mają różne dedykacje, w tym dla św. Rajnolda, nad którego kaplicą wznosi się ostatnia wieża. Wysoka na 82 metry wieża, mająca plan zbliżony do kwadratu, jest osłonięta masywnymi przyporami i zakończona podwójnym dachem czterospadowym. Taras widokowy, dostępny po pokonaniu 409 stopni, ukazuje zapierający dech w piersiach widok na Gdańsk oraz okoliczne miejsca, łącznie z Zatoką Gdańską.

Do Świątyni prowadzi siedem portali: jeden od strony zachodniej (brama Pod Wieżą) oraz wschodniej (Brama Mariacka) i trzy od strony południowej (bramy Kaletnicza, Radnych, Wysoka), a także dwa od północnej (bramy Na Groble i Szewska). Po stronie północnej bazyliki znajduje się barokowy Zegar Groblowy, natomiast na elewacji południowej zobaczyć można zegar słoneczny z 1533 roku i pozostałości niezwykle cennego, prawdopodobnie najstarszego w Gdańsku, zegara słonecznego z drugiej połowy XV wieku.

Wymiary świątyni

Kubatura	około 155 000 m³
Powierzchnia	5000 m²
Powierzchnia dachów	8000 m²
Długość	105 m
Szerokość nawy głównej	41 m
Szerokość prezbiterium	35 m
Szerokość w osi transeptu	66 m
Wysokość sklepień	27–29 m
Wysokość ścian bocznych od gruntu do podstawy szczytów	27 m
Wysokość wieży (bez dachu)	około 70 m
Wysokość wieży (do kalenicy)	77 m

Wystrój wnętrza

Wnętrze bazyliki zachwyca wspaniałymi zabytkami malarstwa oraz rzeźby, które mają swoje korzenie w gotyku, manieryzmie i baroku. Liczne dzieła sztuki, które ją zdobią, stanowią niezwykłe przykłady wysokiej klasy artystycznej oraz historycznej. Pomimo niełatwego losu świątyni, wiele z tych dzieł przetrwało, tworząc cenną kolekcję związaną z różnymi epokami historycznymi.

Figury, retabula oraz elementy architektoniczne, które powstały zarówno w czasie panowania zakonu krzyżackiego, jak i polskiego, niosą ze sobą ślady mecenatu miejscowego mieszczaństwa – ówczesnej elity Gdańska. Charakteryzują się one monumentalnym stylem oraz refleksją nad atmosferą luterańską, która zapanowała w 1572 roku, kiedy to świątynia stała się kościołem ewangelickim. Znajdziemy tutaj również wspaniałe nagrobki oraz epitafia, które związane są z niemiecką i polską historią tego regionu.

Zabytki średniowieczne

Wśród najstarszych przykładów średniowiecznego wystroju znajdują się znane rzeźby z lat 1410-1430, w tym Piękna Madonna, Pieta czy figura św. Jerzego pokonującego smoka. Mistrzowska praca rzeźbiarska odzwierciedla realizm epoki, a jednym z najważniejszych dzieł jest tryptyk z Sądem Ostatecznym pędzla Hansa Memlinga, który obecnie znajduje się w Muzeum Narodowym w Gdańsku (od 1945).

Zespół malowideł ściennych

Malowidła ścienne, które pierwotnie zdobiły wnętrze, z biegiem czasu zostały pokryte białą farbą. W ostatnich latach odkryto wiele fragmentów, które przetrwały do dzisiaj. Odkrycia te miały miejsce podczas renowacji w kaplicach św. Jakuba, św. Jerzego i św. Jadwigi. Na szczególną uwagę zasługują fragmenty przedstawiające Trójcę Świętą oraz cykl wydarzeń z Pasji.

Ołtarz główny

Ołtarz główny, datowany na lata 1511-1517, to poliptyk stworzony przez Mistrza Michała z Augsburga oraz jego warsztat. Jego liczne przebudowy i konserwacje sprawiają, że dziś zachwyca nie tylko wielkością, ale i złożonością przedstawień.

Sakramentarium

Sakramentarium, które znajduje się przy północno-wschodnim filarze, to przykład kunsztu mikroarchitektury datowanej na 1482 rok. Jest bogato zdobione motywami architektonicznymi, co czyni je wyjątkowym dziełem gotyckim.

Piękna Madonna Gdańska

Piękna Madonna to nie tylko symbol, ale i przykład sztuki religijnej przełomu XIV i XV wieku. Została wykonana przez anonimowego artystę, a jej historia łączy się z tradycjami kultu maryjnego. Rzeźba ma wysoki walor artystyczny i historyczny.

Pietà

Pietà z kaplicy św. Rajnolda z ok. 1390 roku to przykład gotyku międzynarodowego, który koncentruje się na emocjach i elegancji formy. Rzeźba świadczy o wrażliwości artysty na konwencje swojego czasu.

Grupa Ukrzyżowania na belce tęczowej

Znajdująca się pomiędzy dwoma filarami skrzyżowania naw Grupa Ukrzyżowania to majestatyczne dzieło, które przyciąga wzrok swoim rozmiarem i siłą wyrazu.

Grupa Ukrzyżowania w kaplicy Jedenastu Tysięcy Dziewic

W kaplicy Jedenastu Tysięcy Dziewic znajduje się kolejna Grupa Ukrzyżowania. Wykonana z drewna lipowego, emanuje realizmem zarówno w mimice, jak i w detalach ukazujących emocje postaci.

Święty Jerzy walczący ze smokiem

W kaplicy św. Jerzego rzeźby świętego Jerzego, smoka i księżniczki Małgorzaty ukazują historyczną i alegoryczną opowieść, która jest integralną częścią lokalnej tradycji.

Ołtarz Trójcy Świętej

Ołtarz Trójcy Świętej, fundowany przez Bractwo Świętego Jerzego, datowany na około 1430 roku, przedstawia Trójcę w układzie Pietas Domini, otoczoną postaciami świętych.

Ołtarz Bractwa Kapłańskiego NMP

Ołtarz Bractwa Kapłańskiego NMP, zbudowany w stylu zamykanej szafy, jest przykładem bogatego wystroju z licznych scen wizerunków Maryi i postaci świętych.

Ołtarz św. Barbary

Ołtarz św. Barbary, datowany na przełom XV i XVI wieku, nosi w sobie elementy rzeźbione oraz malowane, które odzwierciedlają długą tradycję gdańskiej sztuki.

Ołtarz św. Adriana

Retabulum ołtarza św. Adriana, wykonane w Antwerpen, łączy tradycję gotycką z nowożytną, nawiązując do duchowości i pobożności regionu.

Ołtarz św. Doroty

Ołtarz zawiera obraz pięknego przedstawienia świętych, które przekazuje nie tylko dzieje świętej, ale również jej symbolikę w historii Gdańska.

Duży Ołtarz Ferberów

Ołtarz ufundowany przez Barbarę i Jana Ferberów ukazuje złożoność gotyckiego i nowożytnego stylu w polskim malarstwie.

Mały Ołtarz Ferberów

Mały Ołtarz, zwany ponadto pentaptykiem, jest przykładem wczesnej sztuki gdańskiej, odzwierciedlając jej najszlachetniejsze tradycje.

Tablica Dziesięciorga Przykazań

Wykonana około 1480 roku, Tablica przedstawia różnorodne sceny związane z przykazaniami, które miały wpływ na życie moralne ówczesnych wiernych.

Zegar astronomiczny

Ten zdumiewający zegar, stworzony przez Hansa Düringera, jest bowiem porównywany do dzieł sztucznych wpływających doktrynalnie na architekturę sakralną Gdańska. Jego historia jest pełna dramatycznych zdarzeń, zanim zyskał nowe życie w ramach odbudowy.

Zabytki nowożytne

Okres nowożytny w Gdańsku charakteryzuje się wpływami reformacyjnymi, które w znaczny sposób wpłynęły na liturgię i wystrój wnętrza bazyliki. Zlecenia dla nowych dzieł, ołtarzy oraz organów tkwiły w zaufaniu do lokalnych artystów, co przyczyniło się do uniwersalizacji i unikalności gdańskiej sztuki.

Ambona

Przypisywana Johannowi Heinricha Meissnerowi, rokokowa ambona z 1762 roku jest prawdziwą perłą sztuki sakralnej, która po odbudowie odzyskała swój blask.

Baptysterium z chrzcielnicą

Pozostałości baptysterium świadczą o zamierzchłych czasach, kiedy pobożność ewangelicka zyskiwała na znaczeniu w sztuce. Pozostały jedynie fragmentaryczne ślady.

Organy

Wielki prospekt organowy, odtworzony w latach 1981-1985, jest odpowiedzią na zniszczenia z 1945 roku i głosem nowej duchowości, który proponuje gdańskim melomanom odzwierciedlenie wielowiekowej tradycji dobrą muzyką.

Nagrobek Bahrów

Wyjątkowy nagrobek autorstwa Abrahama van den Blocka to odpowiedź na ludzką sentymentalność, które wznoszą modlitwy dla umarłych.

Tablica Jałmużnicza

Wykonana w 1607 roku przez Antoniego Möllera, Tablica Jałmużnicza była ważnym wkładem w ówczesną sztukę, uzupełniając tradycję miłosierdzia oraz troski o biednych.

Epitafium Michaela Loysa

To epitafium to przykład niderlandzkiej sztuki, które wiele mówi o duchowości epoki i złożonych emocjach związanych z utratą bliskich.

Epitafium Brandesów

Wykonane w 1586 roku przez Willema van den Blocke epitafium to nie tylko pomnik, ale również komunikat kulturowy o wartościach społecznych zarówno dla elit, jak i dla rzemieślników.

Epitafium Edwarda Blemkego

Wizualizując wskrzeszenie ciał, jest przykładem nawiązań do biblijnych narracji i artystycznego podejścia do nieśmiertelności duszy.

Epitafium Jacoba Schadiusa

Dynamika przedstawień w tym epitafium dodaje emocjonalności w interpretacji artystycznej wizji zmartwychwstania.

Epitafium Bartolomeusa Wagnera

Odniesienia do rodziny Wagnerów ukazują ludzkie losy i bliskość rodzinną, które przez sztukę znajdują wieczne odbicie.

Epitafium Johanna Schrödera

Czarny marmur z białym alabastrem, wzory barokowe, to coś więcej niż tylko nagrobek; to współczesna narracja o śmierci i duszy.

Wyposażenie współczesne

Współczesne zmiany w gdańskim kościele to kolejne warstwy, które nakładają się na bogaty urok pudrowanego stylu gotyckiego. Ołtarze, tablice i pomniki stają się nowoczesnymi punktami odniesienia dla refleksji nad ludzkimi dramatami i ich historią.

Kaplica Ludzi Morza

Poświęcona marynarzom kaplica dostarcza powiewu świeżości wśród dawnej tradycji; bogato zdobiona figura Matki Boskiej prowadzi modlitwy za dusze morskich podróżników.

Kaplica Kapłańska

Dedykowana pamięci 2779 polskich księży, to miejsce pełne duchowej refleksji, gdzie historia jawi się w postaci pomników i rzeźb.

Ołtarz Matki Boskiej Ostrobramskiej

Kaplica z ołtarzem stworzonym przez gdańskich artystów z wysublimowaną dekoracją stanowi przykład współczesnych trendów w sztuce sakralnej.

Inne dzieła

Nowatorskie stacje Drogi Krzyżowej oraz pomniki upamiętniające ofiary katastrofy smoleńskiej, które wzbudzają kontrowersje, ujawniają dualizm i złożoność współczesnej sztuki w kontekście religijnym.

Dzieła z kościoła NMP w zbiorach muzealnych

Wielowiekowe dzieła, które przetrwały, znalazły nowy dom w muzeach w Gdańsku, Toruniu, Malborku, Warszawie oraz Hamburgu. Dzieła te świadczą o bogatej, różnorodnej historii i dziedzictwie kulturowym regionu.

„Sąd Ostateczny” Hansa Memlinga

Tryptyk Hansa Memlinga, datowany na lata 1467–1473, najcenniejsze z dzieł, które przetrwało z gdańskiej świątyni, niezwykle narracyjnym językiem mówi o wyższej duchowości i związku człowieka z boskością.

_	_	_	_	_
Załoga okrętu Peter von Danzig zdobyła Sąd Ostateczny

Ołtarz Świętego Rajnolda

Ołtarz, datowany na 1515 rok, jest przykład wszelkich cech antwerpskiego rzemiosła, które w ówczesnym Gdańsku osiągnęły najwyższy poziom artystyczny.

Tryptyk Jerozolimski

Tryptyk z konwencją narracyjno-symultaniczną oraz związkami z ceremoniałem eucharystycznym ilustruje duszę liturgii gdańskiej.

Dyptyk Winterfeldów

Współczesność i gotycka tradycja spotykają się w dyptyku, reprezentując wyprzedzenie czasów i ekscytację artystycznej bratniej duszy rodzinnej.

Obraz Pietas Patris

Pietas Patris jako małe dzieło pełne parami ludzkich gestów, głosi użytkowanie ich duszą w tej tradycji.

Pozostałe dzieła

Historia kościoła związana jest również z wieloma innymi dziełami zgromadzonymi w muzeach, chociaż niektóre z nich do dziś pozostały w niepewnym stanie, co czyni je mniej znanymi.

Domniemane dzieła związane z kościołem NMP

Na Pomorzu zadziwiająca ilość dzieł sztuki może do dziś ujawniać artystyczne duchem gotyckim w odniesieniu do gdańskiego kościoła NMP.

Maria in puerperio

Maria w połogu to cenne przedstawienie, które napotyka wszystkie mistyczne nurty tradycji, tarnując gdański kościół miłością do sztuki.

Relikwiarz świętej Barbary

Relikwiarz, który ukazuje bogatą tradycję złotnictwa, potrafi uchwycić ducha czasów średniowiecznych, np. w figuralnych przedstawieniach świętych.

Ostatnia modlitwa Marii Panny

Grupa rzeźbiarska Zaśnięcie Marii w swojej genealogii i historii odzwierciedla artystyczne wartości oraz przekonania dotyczące sacrum w gdańskim kościele.

Dzwony

W wieży dzwonowej tej imponującej bazyliki znajdują się dwa istotne dzwony : Gratia Dei oraz Ave Maria. Pierwszy z nich, Gratia Dei , posiada ton uderzeniowy fis i waży aż 7850 kg. Został odlane w 1970 roku w ludwisarni Jana Felczyńskiego, która znajduje się w Przemyślu. Z kolei drugi dzwon, Ave Maria , jest mniejszy, jego waga wynosi 2600 kg, a ton uderzeniowy to cis¹.

Rok 2018 przyniósł nową jakość do sygnaturki, gdzie zainstalowano 60-kg dzwon. Zawiera on inskrypcje, które mają szczególne znaczenie : „Imię moje św. Jan Paweł II” oraz „Na wieczną pamiątkę odwiedzin papieża Polaka w Bazylice Mariackiej w Gdańsku 12.06.1987 r. Anno Domini 2018”. Dzwon ten jest zaprojektowany tak, aby wybijał pełne godziny, współpracując w harmonii z XVII-wiecznym Zegarem Groblowym.

Warto zaznaczyć, że podczas II wojny światowej z kościoła Mariackiego wywiezione zostały dwa dzwony, które przetrwały do dziś. Osanna, jeden z nich, obecnie znajduje się w kościele św. Andrzeja w Hildesheim. Drugi dzwon, Dominicalis, jest przechowywany w kościele Mariackim w Lubece.

---

Oceń: Bazylika konkatedralna Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Gdańsku

---