Port morski Gdańsk

Porty

Port morski Gdańsk to istotny element infrastruktury morskiej, zlokalizowany nad Zatoką Gdańską, przy Martwej Wiśle. Znajduje się w Gdańsku, w województwie pomorskim i jest jednym z największych portów na obszarze Bałtyku.

Całkowita powierzchnia portu wynosi 3248 hektarów, a długość jego nabrzeży osiąga imponujące 23 700 metrów. W północnej części portu z łatwością mogą być przyjmowane największe statki, które pływają po Morzu Bałtyckim, co czyni go kluczowym punktem w transporcie morskim.

W roku 2006 port morski Gdańsk zajmował pierwsze miejsce w Polsce pod względem obrotów ładunkowych, osiągając wynik 24,207 miliona ton. Z kolei w 2008 roku obroty ładunkowe wyniosły 17,78 miliona ton, a w 2011 roku osiągnęły wartość 23,5 miliona ton. Port ten jest głównie portem handlowym, gdzie znaczna część ładunków to paliwa płynne. W znaczącym wydarzeniu z dnia 21 sierpnia 2013 roku do nabrzeża terminalu kontenerowego DCT Gdańsk przybył największy statek kontenerowy, MS Mærsk Mc-Kinney Møller, klasy Triple-E, mierzący 399 metrów długości.

Rok 2015 okazał się przełomowy dla gdańskiego portu, kiedy to przeładowano rekordowe 36 milionów ton towarów, co oznacza wzrost o 11% w stosunku do roku poprzedniego. Wysoki wynik obrotów generowały głównie paliwa płynne, których przeładunek osiągnął 15 milionów ton, co stanowiło wzrost o około 18% i kolejny historyczny rekord. Zysk netto portu w tym roku wyniósł około 83,3 miliona złotych, a rentowność netto osiągnęła poziom 47%.

W roku 2017 port w Gdańsku przeładował 40,6 miliona ton, co pozwoliło mu zająć 6. miejsce wśród portów bałtyckich. Wyróżnieniem jest fakt, że żaden polski port morski dotąd nie przekroczył progu 40 milionów ton. Trend wzrostowy kontynuowany był również w 2018 roku, gdzie po 11 miesiącach port zanotował przeładunki na poziomie 44,7 miliona ton, a na koniec roku osiągnięto wartość 49 milionów ton, co stanowiło wzrost o 20% w stosunku do roku 2017 i dało Gdańskowi 4. pozycję w regionie Bałtyku. W tym roku polskie porty łącznie przeładowały 101 milionów ton, a porty bałtyckie około 900 milionów ton towarów.

Następny rok, 2019, zakończył się z liczbą 52 milionów ton przeładunków. Niestety, pandemia COVID-19 miała wpływ na statystyki w pierwszej połowie 2020 roku, kiedy to zanotowano spadek przeładunków o 15,2% do 23,2 miliona ton. Mimo to, wyniki były lepsze niż w przypadku innych portów europejskich, co pozwoliło Gdańskowi na utrzymanie pozycji w gronie 20 największych portów kontynentu, dystansując takie porty jak Genua czy Dunkierka. Cały rok 2020 zakończył się ostatecznym spadkiem ładunków o 8%, ze 52 do 48 milionów ton, a zysk netto wyniósł 65 milionów złotych.

W styczniu 2021 roku port gdański osiągnął przeładunki rzędu 4,6 miliona ton, co uplasowało go na trzeciej pozycji na Bałtyku (po Ust-Łudze i St. Petersburgu), z wynikiem, który utrzymał się przez cały pierwszy kwartał 2021 roku. Wartość przeładunków w tym okresie wyniosła 13,3 miliona ton. Wojna Rosji z Ukrainą również wpłynęła na sytuację portu, który w pierwszym kwartale 2022 roku zajął drugie miejsce wśród portów bałtyckich, przeładowując 561 396 TEU, co potwierdziło jego status największego portu kontenerowego w regionie.

W Gdańsku funkcjonują bazy do przeładunku: paliw płynnych, fosforytów, siarki, owoców cytrusowych oraz przeładunku nowych samochodów osobowych. Port dysponuje różnymi typami terminali, w tym terminalem promowym, kontenerowym, węglowym, a także przeładunku gazu płynnego. W kwietniu 2019 roku rząd polski potwierdził plan budowy pływającego terminala, znanego jako FSRU (Floating Storage and Regasification Unit), który ma być wyposażony w urządzenia do regazyfikacji skroplonego gazu ziemnego.

Położenie

Port morski Gdańsk usytuowany jest w malowniczej lokalizacji na południowym wybrzeżu Morza Bałtyckiego, wschodniej części województwa pomorskiego, co czyni go integralną częścią miasta Gdańska. Ten strategiczny port leży w zachodniej części Mierzei Wiślanej; w jego południowej części znajdują się tereny Żuław Wiślanych.

Główna część portu rozciąga się na odcinku ujściowym Martwej Wisły, ku Zatoką Gdańską, obejmując zarówno wschodni, jak i zachodni brzeg, a także wyspę Ostrów, która znajduje się pomiędzy oboma brzegami, oraz twierdzę Wisłoujście. W skład portu wchodzi zachodnia część Wyspy Portowej, z pominięciem półwyspu Westerplatte oraz jej wschodniego pasa zlokalizowanego przy ujściu Wisły Śmiałej.

W zachodnim rejonie, port obejmuje obszary zlokalizowane na wschód od ulic: ul. Jana z Kolna, Twarda, Marynarki Polskiej, Władysława IV i Oliwskiej, natomiast na zachód od ulicy Nowotnej oraz osiedla Stogi. W obszarze północno-wschodnim Gdańska port ogranicza się do Martwej Wisły, aż przed Wisłą Śmiałą, obejmując tereny powyżej ulicy Płońskiej oraz zachodni brzeg Wisły, a także niewielki pas przy wschodnim brzegu ujścia rzeki do Morza Bałtyckiego.

Całkowita powierzchnia, którą zajmuje port, wynosi 679 ha gruntów oraz 412,6 ha akwenów. Granice portu morskiego w Gdańsku są określone na mocy rozporządzenia z roku 2012.

W skład obszaru portowego wchodzą tereny przylegające do następujących dzielnic: Nowy Port, Letnica, Młyniska, Śródmieście, Rudniki, Wyspa Sobieszewska, Krakowiec-Górki Zachodnie, Stogi oraz Przeróbka.

Rodzaje ładunkówObroty [ton]Udział [%]
Paliwa płynne12 808 54734,35%
Drobnica oraz drewno14 549 11639,02%
Węgiel5 080 91013,63%
Zboża1 147 9533,08%
Inne ładunki masowe3 702 4439,93%
Łącznie (Σ)37 288 969100%

Zgodnie z obowiązującą ustawą, port morski w Gdańsku jest jednym z czterech kluczowych portów morskich, które mają zasadnicze znaczenie dla polskiej gospodarki narodowej. W 2006 roku całkowite obroty ładunkowe portu osiągnęły poziom 24,207 mln ton, co stanowiło 40,13% całkowitych obrotów polskich portów. Z tego wyniku 23,759 mln ton związano z międzynarodowym handlem morskim, a niewielka część, 448,4 tys. ton (1,85%), dotyczyła handlu lokalnego.

W 2008 roku całkowite obroty ładunkowe portu wyniosły 17 781 tys. ton, z czego największą część – 58,23% – zajmowały paliwa płynne, których obroty dotarły do 10 353 tys. ton. Przeładunki kontenerów w tym okresie wyniosły łącznie 185 661 TEU. W 2011 roku w porcie Gdańsk zarejestrowano obroty ładunkowe na poziomie 23 500 tys. ton, z przewagą ropy i jej przetworów (44%) oraz towarów skonteneryzowanych (31,1%). W 2019 roku port przeładował ponad 52 mln ton towarów, odnosząc zysk netto wynoszący 60 mln zł.

W obrębie portu funkcjonują: jedna z największych stoczni w Polsce – Stocznia Gdańska, a także Remontowa Shipbuilding, Gdańska Stocznia Remontowa oraz Stocznia Wisła.

Port charakteryzuje się regularnymi połączeniami żeglugowymi z 17 krajami, a w 2008 roku obsłużono 188 392 pasażerów. Baza promowa Polskiej Żeglugi Bałtyckiej w Gdańsku utworzyła cztery linie promowe. Dodatkowo w porcie działa Baza Paliw Płynnych oraz liczne terminale: terminal promowy, terminal węglowy, terminal przeładunku gazu płynnego i terminal kontenerowy.

W portowej przestrzeni znajduje się również wolny obszar celny, który zajmuje powierzchnię 33,5 ha, co يُ элементy dodatkowej elastyczności w obsłudze towarów i logistyce.

Nawigacja

Port Gdańsk, przy średnich poziomach wody, ma możliwość przyjmowania różnych jednostek pływających. Generalnie, wody portowe umożliwiają dostęp do:

  • Nowego Portu – port mogą obsługiwać statki o długości do 225 m i zanurzeniu wynoszącym do 10,20 m, Nowego Portu,
  • Portu Północnego, z wyjątkiem stanowiska „T” – tutaj lokalizacja ta przyjmuje statki o długości do 300 m oraz zanurzeniu do 15,0 m, Portu Północnego,
  • na stanowisku „T” możliwe jest obsługiwanie jednostek, których długość dochodzi do 350 m, również przy zanurzeniu do 15,0 m.

Warto zaznaczyć, że zgodnie z obowiązującymi regulacjami, kapitan portu Gdańsk ma prawo do podejmowania decyzji o wpuszczeniu lub wypuszczeniu jednostek większych niż wcześniej wspomniane parametry, aczkolwiek maksymalna długość statków w Gdański Nowym Porcie nie przekracza 280 m.

W okresie zimowym port jest zabezpieczony przed zalodzeniem, co zapewnia bezpieczne funkcjonowanie w trudnych warunkach atmosferycznych.

Ruch jednostek w porcie jest koordynowany przez Kapitanat Portu Gdańsk, którego siedziba znajduje się przy ulicy Przemysłowej. Dodatkowo, przy ul. kpt. Żeglugi Wielkiej Witolda Poinca ulokowana jest wieża Służby Dyżurnej Kapitanatu Portu Gdańsk, ogólnie znana jako Kapitanat Portu Północnego. Powinna ona kierować ruchem statków w północnej strefie portu Gdańsk. Znana jest także jako latarnia morska.

Podległym kapitanowi portu Gdańsk jest również bosman przystani morskiej w Górkach Zachodnich.

Infrastruktura

Port morski w Gdańsku jest zarządzany przez spółkę Zarząd Morskiego Portu Gdańsk SA, która pełni również funkcję dostawcy usług związanych z infrastrukturą portową. Należąc do Europejskiej Organizacji Portów Morskich (ESPO), port ten kierowany jest przez prezesa Łukasza Greinke.

Według danych GUS z 2006 roku całkowita długość nabrzeży w porcie to 21 214 metrów. Powierzchnia przeznaczona na składowanie wynosi 548 000 m², a magazynowa 106 300 m². Zarówno port wewnętrzny, jak i Port Północny mają imponujące zdolności przeładunkowe, odpowiednio 11,5 mln ton i 48,5 mln ton.

Port wewnętrzny

Nowy Port to część portu Gdańsk, rozciągająca się wzdłuż Martwej Wisły i Kanału Portowego. Ta część portu jest dostosowana do przyjęcia statków o długości do 225 metrów. Nabrzeża w tej sekcji charakteryzują się uniwersalnym zastosowaniem, obsługując zarówno drobnicę, jak i towary masowe takie jak zboża, nawozy, stal oraz ro-ro.

  • Gdański Terminal Kontenerowy – znajduje się przy Nabrzeżu Szczecińskim nad Martwą Wisłą; jego powierzchnia to 67 417 m², a obroty kontenerowe w 2007 roku wyniosły 91 127 TEU,
  • Baza Promowa PŻB przy Nabrzeżu Ziółkowskiego,
  • Terminal PromowyWesterplatte przy Nabrzeżu Obrońców Westerplatte,
  • baza przeładunku siarki płynnej oraz granulowanej,
  • baza przeładunku fosforytów,
  • baza przeładunku owoców cytrusowych w Wolnym Obszarze Celnym,
  • autoterminal w Wolnym Obszarze Celnym.

Port Północny

Zlokalizowany w Gdańsku, jest częścią głębokowodną portu o zanurzeniu do 15 metrów. Powstał w 1975 roku wraz z Rafinerią Gdańską, z którą jest połączony rurociągiem. Położony na zatokowym akwenie, Port Północny specjalizuje się w przeładunku węgla, ropy oraz drobnicy skonteneryzowanej.

  • Naftoport – terminal paliwowy,
  • terminal węglowy – całkowicie zmechanizowany, o wydajności 50 tys. ton dziennie i pojemności placów składowych do 600 tys. ton,
  • terminal przeładunku LPG – o powierzchni 11 ha, zdolny do rocznej obsługi 500 000 ton LPG,
  • terminal kontenerowy DCT Gdańsk – o powierzchni 40 ha, z pojemnością składową 28 000 TEU i roczną zdolnością przeładunkową do 4 mln TEU.

Port zewnętrzny

Port zewnętrzny, zwany również centralnym, stanowi przyszłościową inwestycję dla Gdańska. Prace nad jego inauguracją rozpoczęto w marcu 2015 roku, a proces składa się z trzech etapów: analityczno-koncepcyjnego, dokumentacyjnego i realizacyjnego. Planowany port zewnętrzny ma umożliwić Gdańskowi uzyskanie statusu portu V generacji.

Historia

Historia rozwoju infrastruktury portowej w Gdańsku sięga wczesnego średniowiecza. Już w X wieku powstał port grodowy, zlokalizowany w ramieniu Motławy, pomiędzy obecnymi ulicami Sukienniczą i Tartaczną. Następnie, w XII i XIII wieku, utworzono port Starego Miasta, zlokalizowany po drugiej stronie ramienia Motławy oraz na fosie Podwala Staromiejskiego. W XIII wieku zbudowano przystań Dominikanów blisko dawnego ujścia Potoku Siedleckiego, a także zaczęto kształtować port Głównego Miasta pomiędzy ulicami Chlebnicką a Mariacką. Na tyłach portu rozpoczęto budowę pierwszych magazynów, warsztatów remontowych i gospód. W okresie krzyżackim magazyny portowe przeniesiono na Wyspę Spichrzów, gdzie wzniesiono nowe nabrzeża oraz zbudowano największy średniowieczny dźwig, znany jako Żuraw.

Pod koniec XV wieku port gdański obsługiwał od 400 do 700 statków rocznie, a w XVII wieku liczba ta wzrosła do 1000–1600. W tym okresie do najbardziej istotnych towarów przeładunkowych należały zboża (w 1618 roku osiągnęły one poziom 300 tys. ton), a także wosk, miód i drewno. W 1643 roku w Gdańsku istniały już 315 spichlerzy, głównie przeznaczonych na zboże, a całkowita długość nabrzeży wynosiła 3 km.

W XVIII wieku rozpoczęto budowę nabrzeży portu zewnętrznego, znanego jako Nowy Port. Okres zaborów spowodował jednak, że port gdański podupadł. Ważnym momentem w jego historii było umieszczenie 1 kwietnia 1843 roku latarni na wschodnim molo, tzw. „główki wejściowej”, która wskazywała wejście do portu.

Aż po I wojnie światowej nastąpił ponowny rozwój portu. W 1938 roku ilość przeładunków wzrosła trzykrotnie w porównaniu do 1914 roku. Niestety, II wojna światowa przyczyniła się do wielkich zniszczeń. Straty wyniosły 15% nabrzeży, 40% urządzeń przeładunkowych oraz 88% magazynów.

W 1950 roku Minister Żeglugi ustalił granice terytorialne morskiego portu handlowego w Gdańsku. W latach 1970–1975 zrealizowano nową część portu Gdańsk, znaną jako Port Północny, oraz zbudowano Rafinerię Gdańską. W 1973 roku powstał terminal promowy Polskiej Żeglugi Bałtyckiej, a w 1974 roku zbudowano terminal węglowy, a w 1975 roku terminal paliw płynnych. W lipcu 1974 roku rozszerzono formalnie granice portu morskiego.

W 1996 roku utworzono wolny obszar celny, a rok później z okazji 1000-lecia miasta wybudowano przystań jachtową Marina Gdańsk. W 1998 roku powstał Gdański Terminal Kontenerowy, a także terminal LPG w Porcie Północnym, po czym nastąpiły zmiany granic portu morskiego. W 2002 roku otwarto terminal promowy na Westerplatte, a w 2007 roku uruchomiono terminal kontenerowy DCT Gdańsk.

Interesującym wydarzeniem miał miejsce 26 lipca 2007, kiedy to przy nabrzeżu Oliwskim zacumował ekskluzywny pływający apartamentowiec MS The World ze Stanów Zjednoczonych, a 11 sierpnia 2009 roku do portu wpłynął najdłuższy wycieczkowiec MS Arcadia, mierzący 289,90 m długości. W sierpniu 2017 roku zarząd portu podpisał umowę z firmą Doraco na pogłębienie Nabrzeża Obrońców Poczty Polskiej do 11,2 m, jak również planowano modernizację nabrzeży, by zwiększyć bezpieczeństwo żeglugi oraz możliwości przeładunkowe.

Rząd w 2017 roku zaakceptował budowę Portu Centralnego w Gdańsku, który ma stanowić rozszerzenie Portu Północnego. Koszt tej inwestycji szacowany jest na od 6 do 11 miliardów złotych i ma być zrealizowany do 2028 roku. Port ma obejmować około 1400 ha wód Zatoki Gdańskiej oraz około 400 ha sztucznego lądu.

W 2019 roku oddano do użytku Terminal Cukrowy na Nabrzeżu Zbożowym, którego zdolność przeładunkowa wynosi 300 tys. ton cukru. Inwestycja realizowana przez Krajową Spółkę Cukrową opiewała na kwotę ponad 300 milionów złotych, a w ramach niej powstały nowe silosy i obiekty magazynowe.

W latach 2018-2021, w ramach modernizacji obiektu, wydano 166 milionów zł na przebudowę infrastruktury kolejowej i drogowej wokół portu. W 2022 roku przewidziano budowę terminala do przeładunku nawozów i towarów żywnościowych na powierzchni 27 ha, na którą wydatkowano 500 milionów zł.

W 2022 roku ogłoszono przetarg na dzierżawę terenu oraz budowę terminalu dla morskich farm wiatrowych, a także rozpoczęto prace modernizacyjne na odcinku nabrzeża Szyprów, które mają zakończyć się w 2023 roku.

Oceń: Port morski Gdańsk

★★★★★
Średnia ocena:4.79 Liczba ocen:18