Przymorze (Gdańsk)

---

Położenie

Współczesne

W dzisiejszych czasach obszar Przymorza można podzielić na dwie dobrze zaludnione dzielnice, które pełnią istotną rolę w życiu mieszkańców Gdańska:

• Przymorze Małe – to obszar, w którym dominuje niska oraz średnia zabudowa, w tym także liczne domy jednorodzinne,
• Przymorze Wielkie – wyróżnia się głównie blokami mieszkalnymi oraz otaczającym je Parkiem im. Ronalda Reagana. Warto wspomnieć, że można tam znaleźć jeden z najdłuższych budynków w kraju, falowiec przy ul. Obrońców Wybrzeża, który ma długość 860 metrów.

Cały teren opisywanych dzielnic nosi obecnie miano Przymorza.

Historyczne

Mimo swojej nazwy, Przymorze pierwotnie nie sięgało aż do plaży. W rzeczywistości teren nadmorskiego Parku im. Ronalda Reagana przyporządkowuje się do obszaru Jelitkowa. W przeszłości, termin ten odnosił się do północnej części współczesnego Przymorza Małego, rozciągającej się od ul. Piastowskiej w kierunku północnym, a także do południowych rejonów obecnej dzielnicy Żabianka-Wejhera-Jelitkowo-Tysiąclecia.

Ten obszar koncentrował się wokół Potoku Oliwskiego i tworzy jedność morfogenetyczną, którą nazywamy Przymorzem. Natomiast południowa i wschodnia część tej dzielnicy wchodzi w skład jednostki morfogenetycznej Zaspa, która obejmuje m.in. Czarny Dwór, Czerwony Dwór i Biały Dwór.

Historia

Przymorze w Gdańsku ma bogatą i interesującą historię sięgającą XI wieku, kiedy to wieś ta znalazła się w rękach klasztoru Cystersów w Oliwie. Przed wiekami była znana jako Primore w 1279 oraz Prsimore w 1283 roku. Warto nadmienić, że około 1540 roku Przymorze trafiło w posiadanie Jana Konerta (Conrada), który zbudował młyn na Potoku Oliwskim, nazwany Kuźnią Konrada (Konradshammer), usytuowany poza granicami współczesnego Przymorza.

W roku 1591 obszar przy ulicy Subisława, zlokalizowany nad Potokiem Oliwskim, został przekazany Janowi Doręgowskiemu. W tym miejscu powstał duży dwór oraz kuźnica żelaza, która z czasem przekształciła się w kuźnicę miedzi działającą do około 1750 roku. W 1672 właścicielem terenów został Gottfried Günter, a dwór nazwano Güntershof w jego hołdzie. W 1736 roku na terenie tym funkcjonowała kuźnica miedzi, która w drugiej połowie XVIII wieku przekształciła się najpierw w kaszarnię, a później w olejarnię (1786). Następnie zakład ten został przekształcony w fabrykę do produkcji karabinów, a później maszyn, z której produkcja trwała aż do 1860 roku.

Dalszy rozwój obszaru miał miejsce w 1863 roku, kiedy powstał nowoczesny młyn zbożowy, który w późniejszych latach doznał zniszczeń, ale na oryginalnych fundamentach przeszedł rekonstrukcję w latach 1994-1999. W 1874 roku, Przymorze zaczęło funkcjonować jako wieś gminna w okręgu urzędowym Zaspa. W 1907 roku zostało włączone do Oliwy, a już w 1926 roku znalazło się w granicach administracyjnych Gdańska.

W 1957 roku rozważano nadanie nowej nazwy dla dzielnicy, początkowo myślano o Kowaczach, następnie Oliwe – Przymorze, ale ostatecznie przyjęto nazwę od spółdzielni mieszkaniowej, która rozpoczęła działalność w 1959 roku. 10 czerwca tego samego roku, przy ul. Śląskiej, wmurowano kamień węgielny pod pierwszy budynek Spółdzielni Mieszkaniowej Przymorze. Realizacja projektu tzw. Przymorza Małego, zaprojektowanego przez zespół W. Andersa, J. Kołodziejskiego i C. Swędrzyńskiego, miała miejsce w pierwszej kolejności, a następnie w drugiej fazie budowy na terenach bliżej morza zrealizowano Przymorze Wielkie. W sumie, Spółdzielnia Mieszkaniowa Przymorze zbudowała w latach 1960-1981 15 252 mieszkania w ponad 100 blokach.

W 1971 roku w Przymorzu został wybudowany kościół parafialny pw. Najświętszej Maryi Panny Królowej Różańca św. (znany jako Okrąglak), do którego pięć lat później dobudowano wieżę o wysokości 83 metrów. Dziś Przymorze wchodzi w skład historycznego okręgu Oliwa. W 2015 roku, przy ul. Chłopskiej 24, odsłonięto mural upamiętniający heroiczne wydarzenia obrony Polskiej Poczty w Gdańsku z 1939 roku.

Transport i komunikacja

Transport drogowy

Podział między Przymorzem Małym a Przymorzem Wielkim jest wyznaczony przez ulicę Chłopską oraz aleję Rzeczypospolitej. Te istotne arterie komunikacyjne tworzą fragment w większości dwupasmowej drogi, która łączy Śródmieście oraz Wrzeszcz z dzielnicami Dolnego Tarasu, w tym z Przymorzem.

Dodatkowo, istotną trasą przez Przymorze jest ulica Kołobrzeska, która prowadzi do południowych części Oliwy. Wzdłuż jej biegu znajdują się liczne punkty usługowe, w tym:

• centrum handlowe Alfa Centrum,
• hipermarket Auchan,
• hipermarket budowlany OBI.

Wśród istotniejszych ulic Przymorza można wymienić: Czarny Dwór, Lecha Kaczyńskiego, Obrońców Wybrzeża oraz Piastowską.

Komunikacja miejska

Transport publiczny w tej dzielnicy jest zorganizowany w sposób, który zapewnia wygodny dojazd dla mieszkańców i turystów. Przez ulicę Chłopską oraz aleję Rzeczypospolitej kursuje linia tramwajowa obsługiwana przez pojazdy oznaczone numerami 2, 4, 8 oraz 11.

Przymorze charakteryzuje się również dobrą komunikacją autobusową z Dolnym Sopotem, Jelitkowem, Oliwą, Zaspą oraz Wrzeszczem.

Na obszarze Przymorza Małego znajduje się przystanek trójmiejskiej SKM, który nosi nazwę Gdańsk Przymorze-Uniwersytet. Na obrzeżach tej dzielnicy można także znaleźć stację kolejową Gdańsk Oliwa.

---

Oceń: Przymorze (Gdańsk)

---