Emaus (Gdańsk)

---

Położenie

Emaus ma swoje korzenie głównie w rejonie północnym, położonym nad ulicą Kartuską oraz na wschód od ulicy Nowolipie. Większość jego zabudowy koncentrowała się wzdłuż ul. Kartuskiej. Obecnie, południowa część tej lokalizacji jest znana jako Krzyżowniki, natomiast w północnej części znajdują się Trzy Lipy, Nowolipie oraz fragmenty osiedla Suchanino.

Historia

„Emaus, jako podmiejska osada gdańska, ma długą i bogatą historię. Już od 1734 roku działała tutaj karczma. Po zajęciu Emaus przez Prusy w 1772 roku, miejsce weszło w nową erę. Od 1807 roku stało się częścią Wolnego Miasta Gdańska, które było pod faktycznym protektoratem Francji. Z kolei od 1828 roku Emaus stało się miejscowością powiatu gdańskiego, a później gminą wiejską w obrębie okręgu urzędowego Ujeścisko, a od 1877 roku okręgiem urzędowym Emaus.

Obecne tereny Nowego Emaus (Neu Emaus) oraz Starego Emaus (Alt Emaus) były niegdyś częścią Siedlec. W XVIII wieku istniał tutaj folwark Trzy Lipy (Drey Linden). W roku 1819 w Emaus znajdowało się 13 domów i mieszkały w nich 56 osoby; w 1871 roku liczba domów wzrosła do 50, a liczba mieszkańców do 816. W roku 1910 liczba mieszkańców osiągnęła 2217, a w 1933 roku wzrosła do 2500.

W maju 1886 roku Emaus zyskał połączenie tramwajowe z Śródmieściem, wówczas jako pierwsza jednotorowa linia tramwaju konnego. W Emaus powstał przystanek końcowy, gdzie powstała drewniana hala postojowa. Dnia 12 sierpnia 1896 roku uruchomiono pierwsze regularne połączenie tramwaju elektrycznego, którym zastąpiono wcześniejszy tramwaj konny. Po wprowadzeniu numeracji linii tramwajowych w 1914 roku, trasę obsługiwała linia nr 7. Niestety, infrastrukturę linii uszkodzenia wojenne mocno naruszyły, a tymczasowo wprowadzono komunikację autobusową. Jednotorowy ruch wznowiono dopiero 1 listopada 1946 roku, umieszczając linię pod numerem 10. W 1957 roku w Emaus powstała pętla tramwajowa, a na początku lat 70. XX wieku podczas przebudowy ul. Kartuskiej trasa stała się dwutorowa.

W 1709 roku, w czasie zarazy, dla mieszkańców Emaus powstał cmentarz Zbawiciela (Katholischer Kirchhof, Evangelischer Friedhof), który można zobaczyć na planach z 1781 roku. Po wojnie cmentarz stał się nieczynny i został zamknięty w 1956 roku, a teren został przekształcony w park. Około 1900 roku w pobliskich Krzyżownikach utworzono cmentarz katolicki św. Franciszka (Franziskus Friedhof), który obecnie jest połączony z cmentarzem Łostowickim.

W latach 1904–1906 zbudowano neogotycki kościół św. Franciszka z Asyżu, który obecnie jest uznawany za zabytek i jest miejscem kultu dla katolików, dominujących w społeczności Emaus. Przy skrzyżowaniu ul. Kartuskiej i ul. Łostowickiej umieszczony jest historyczny obelisk z 1923 roku, znany jako Kriegerdenkmal, który upamiętnia mieszkańców poległych w trakcie I wojny światowej. Przebudowy w 2011 roku spowodowały, że pomnik przeniesiono kilkadziesiąt metrów od wcześniejszej lokalizacji.

Emaus włączono do administracyjnych granic miasta 15 sierpnia 1933 roku. Działania II wojny światowej doprowadziły do znacznych zniszczeń w zabudowie Emaus. W powojennej przebudowie ul. Kartuskiej rozebrano kolejne budynki, a lata 70. XX wieku przyniosły również przebudowę wąskiej, brukowanej ul. Nowolipie na arterię komunikacyjną, co spowodowało zburzenie znacznej części zabudowy tego obszaru.”

---

Oceń: Emaus (Gdańsk)

---