Bastion św. Gertrudy

---

Historia

Na lewo od bastionu znajduje sięBrama Nizinna, pochodząca z 1626 roku. Ta imponująca konstrukcja łączy ten fort z Bastionem Żubr, który pełnił istotną rolę w obronie miasta od strony Żuław, jak również Traktu Tczewskiego. Bastion został zaprojektowany przez miejskiego fortifikatora Antoniego van Obberghena. Jest integralną częścią systemu stałych umocnień, wzniesionych na załamaniach twierdzy, mających formę pięciokątnej konstrukcji ziemnej.

Jego wnętrze skrywa rozległe kazamaty, wykonane z cegły, które niegdyś pełniły funkcję magazynów prochu i amunicji oraz wozowni artyleryjskich. Fort ten był również wyposażony w stanowiska obserwacyjne oraz artyleryjskie. Podobnie jak Bastion Żubr, charakteryzował się wysokimi nadszańcami i płaskimi tarasami, do których prowadziły ślimakowate pochylnie. Zewnętrzną część systemu bastionów otaczała podwójna fosa o zygzakowatym kształcie.

Z biegiem lat, zewnętrzna fosy została osuszona, a pozostała wewnętrzna fosa jest aktualnie znana jako Opływ Motławy. Warto podkreślić, że forteca zachowała swój militarny charakter i znaczenie do 1920 roku. Po zniszczeniu części obiektów wojskowych utworzono tu ogródki działkowe, a umocnienia i bastiony udostępniono mieszkańcom Gdańska jako przestrzenie rekreacyjne. Ta zmiana była zgodna z tendencją, która dominowała w Europie od XIX wieku, dotycząca przekształcania dawnych fortyfikacji w miejsca spacerowe.

Do dziś możemy znaleźć głogi, które są pozostałościami po dawnych żywopłotach obronnych, sadzonych przez pruskich artylerzystów przed wybuchem I wojny światowej. Gęsto rosnące, z kłującymi pędami, miały na celu powstrzymanie wrogich żołnierzy przed wtargnięciem na te umocnienia. Co więcej, w 1967 roku bastion został wpisany do rejestru zabytków, a po 2000 roku poddany rekultywacji i rewitalizacji razem z terenami Opływu Motławy.

W wyniku tych działań powstały nowe chodniki i ścieżki rowerowe wzdłuż fosy, co przekształciło tę zachowaną część forteczną w rodzaj miejskiego parku rekreacyjnego, podobnego do krakowskich plant. Ciekawe jest to, że piwnice bastionu o powierzchni 4 tys. m², które użytkowane były do końca lat 80. jako magazyny telewizorów marki Unimor, w 2014 roku zostały przeznaczone na składnicę konserwatorską.

---

Oceń: Bastion św. Gertrudy

---