Oddział Etnografii – Spichlerz Opacki

---

Historia

Od 1945 roku zbiory etnograficzne gromadzone były w Muzeum Miejskim w Gdańsku, które w 1948 roku przemianowano na Muzeum Pomorskie w Gdańsku. W inicjatywie dyrektora tego muzeum, Jana Chranickiego (1906–1976), powstały różne działy, w tym w 1958 roku dział etnograficzny, którym zajął się znany antropolog oraz etnograf Longin Malicki. Na początku jednostka ta miała swoją siedzibę w byłym obiekcie franciszkańskim, który mieścił się przy ul. Toruńskiej na Starym Przedmieściu, gdzie niegdyś istniało Gdańskie Gimnazjum Akademickie.

W 1966 roku zbiory działu etnograficznego zostały przeniesione do Pałacu Opatów, który został odbudowany po zniszczeniach wojennych. Powstała w tym czasie idea Muzeum Etnograficznego, które miało być wydzielone z Muzeum Pomorskiego, jednakże plany te nie zostały zrealizowane. W nowej lokalizacji pod przewodnictwem Malickiego prowadzono różne działania, w tym wystawy, badania naukowe oraz akcje edukacyjne, takie jak odczyty oraz poranki folklorystyczne.

W 1979 roku Dział Etnografii zyskał status Oddziału Muzeum Narodowego w Gdańsku. Od 30 maja 1988 roku jego nową siedzibą stał się odnowiony i przystosowany do tego celu zabytkowy Spichlerz Opacki, usytuowany w Parku Oliwskim.

Spichlerz Opacki

Historia spichlerza sięga 1723 roku, kiedy to był to okres życia opata Franciszka Mikołaja Zalewskiego (1772–1740). Ten trzykondygnacyjny budynek w stylu barokowym, charakteryzujący się małymi okienkami zakończonymi półokrągłymi łukami, usytuowany jest w pobliżu bramy barokowej, która prowadzi z parku do archikatedry. Konstrukcja została wzniesiona z cegieł gotyckich pozyskanych z rozbiórek i powstała w miejscu, gdzie niegdyś znajdowały się dwa mniejsze średniowieczne spichrze.

Nad wejściem, od strony wschodniej, można dostrzec kartusz herbowy Godziemba opata Zalewskiego. Na początku spichlerz pełnił głównie funkcje gospodarcze, a po wojnie został zaadaptowany jako magazyn dla muzeum pomorskiego. Pomieszczenia te służyły do przechowywania wielu eksponatów, które czekały na potrzebną konserwację.

W październiku 2008 roku, z okazji setnej rocznicy urodzin Longina Malickiego (1908-1986) oraz pięćdziesiątej rocznicy powołania Oddziału Etnografii Muzeum Narodowego w Gdańsku, zorganizowano specjalną uroczystość. Pracownicy Oddziału Etnografii oraz Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie w Gdańsku ufundowali tablicę pamiątkową, która jest świadectwem pamięci o założycielu tego oddziału. Tablica ta została umieszczona na ścianie Spichlerza Opackiego, który obecnie jest siedzibą oddziału.

Zbiory

W Oddziale Etnografii można znaleźć różnorodne zbiory o znaczeniu ponadregionalnym, które zgromadzono w celu dokumentacji i ochrony lokalnej kultury. Wśród najcenniejszych przedmiotów wyróżniają się:

• kolekcja przedmiotów związanych z kulturami osadników żyjących na Żuławach przed 1945 rokiem,
• kolekcja pozaeuropejska zawierająca broń, rzeźby, ceramikę oraz ozdoby pochodzące z Afryki, Ameryki Południowej i Oceanii,
• kolekcja przedmiotów, fotografii i archiwaliów przywiezionych przez ludność przesiedloną z dawnych kresów wschodnich II Rzeczypospolitej,
• kolekcja zabytków etnograficznych pochodzących z regionów graniczących z Pomorzem Gdańskim.

Wśród około 10 000 zgromadzonych eksponatów wyróżnia się kolekcja mebli ludowych oraz sztuki i rzemiosła, głównie z Pomorza Gdańskiego, obejmująca tereny takie jak Kaszuby, Kociewie, Żuławy, Powiśle oraz Borów Tucholskich.

Ważnym punktem jest także stała ekspozycja Kultura ludowa Pomorza Gdańskiego, na której można podziwiać zbiory związane z rybołówstwem, rolnictwem, hodowlą i gospodarstwem domowym. Dodatkowo, w Spichlerzu organizowane są wystawy czasowe dedykowane ludowej kulturze poszczególnych regionów Polski oraz ludom z innych kontynentów, a także warsztaty edukacyjne dla szkół i przedszkoli.

Warto podkreślić, że w 2017 roku Oddział odwiedziło łącznie 48 795 zwiedzających. W budynku Spichlerza znajdują się również: archiwum fotograficzno-etnograficzne, biblioteka etnograficzna z ponad 4000 pozycjami, archiwum kresowe oraz pracownie merytoryczne.

---

Oceń: Oddział Etnografii – Spichlerz Opacki

---