Narodowe Muzeum Morskie w Gdańsku

---

Historia

W 1958 roku powstało Towarzystwo Przyjaciół Muzeum, które odgrywało kluczową rolę w rozwoju instytucji. Z jego inicjatywy, we współpracy z Przemysławem Smolarkiem, który był pracownikiem Muzeum Narodowego w Szczecinie, zorganizowano wystawę „Od wiosła do napędu atomowego” w Dworze Artusa. Smolarek był gorącym orędownikiem utworzenia Muzeum Morskiego, a jego starania zakończyły się powodzeniem. W 1959 roku odpowiednie ministerstwa oraz Muzeum Techniki i Przemysłu NOT podjęły decyzję o zainicjowaniu takiego muzeum w Gdańsku, powierzając P. Smolarkowi prace przygotowawcze. Oficjalne otwarcie muzeum miało miejsce 1 stycznia 1962 roku, a w marcu tego samego roku Przemysław Smolarek objął stanowisko dyrektora, którym kierował aż do swojej śmierci w 1991 roku.

Pierwszą siedzibą Muzeum był gdański Żuraw, jednak szybko nastąpił rozwój instytucji. W 1963 roku otwarto nowy oddział Muzeum Latarnictwa w Rozewiu, który obecnie znajduje się w gestii Towarzystwa Przyjaciół Narodowego Muzeum Morskiego, lecz już nie jest formalnym oddziałem. W 1972 roku w Helu powstało Muzeum Rybołówstwa, a w tym samym roku nastąpiła zmiana nazwy na Centralne Muzeum Morskie.

W 1977 roku Muzeum zostało rozbudowane o odrestaurowany budynek przylegający do Żurawia, znany jako Skład Kolonialny. W 1981 roku muzeum przejęło parowiec Sołdek, który był pierwszym statkiem pełnomorskim zbudowanym w Polsce po II wojnie światowej, a w 1982 roku Darem Pomorza – żaglowcem będącym wcześniej statkiem szkolnym Wyższej Szkoły Morskiej w Gdyni. Dodatkowo, w 1984 roku zainaugurowano kolejny oddział – Muzeum Wisły w Tczewie.

Od 1989 roku Muzeum zaczęło przejmować odrestaurowane spichrze na Ołowiance, która dawniej była centralnym punktem gdańskiego portu. W 2010 roku instytucja została uhonorowana Srebrnym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”. Dwa lata później, w miejscu dawnego budynku Składu Kolonialnego, otwarto Ośrodek Kultury Morskiej, który stał się kolejnym oddziałem Muzeum. W grudniu 2013 roku miała miejsce zmiana nazwy Muzeum na Narodowe Muzeum Morskie w Gdańsku.

W 2016 roku zainaugurowano kolejny oddział – Centrum Konserwacji Wraków Statków w Tczewie, usytuowane w sąsiedztwie Muzeum Wisły.

Dyrektorzy

W historii Narodowego Muzeum Morskiego w Gdańsku, na czołowych stanowiskach dyrektorskich przewinęli się znakomici wybitni naukowcy oraz menedżerowie. Ich zaangażowanie oraz wizja przyczyniły się do kształtowania kierunków rozwoju tego ważnego miejsca na kulturalnej mapie Polski.

• dr hab. Przemysław Smolarek (1962–1991),
• doc. dr hab. Andrzej Zbierski (1991–2001),
• dr inż. Jerzy Litwin (2001–2018),
• dr Robert Domżał (2019–2024),
• Szymon Kulas (od 2024, p.o.).

Każdy z dyrektorów wniósł unikalny wkład, który wpłynął na rozwój muzeum oraz jego nowoczesną koncepcję. Dzięki ich pracy, Narodowe Muzeum Morskie stało się istotnym ośrodkiem badań morskich oraz miejsca spotkań z kulturą i historią związanymi z morzem.

Kierownictwo

W Narodowym Muzeum Morskim w Gdańsku kierownictwo odgrywa kluczową rolę w działalności tej instytucji. W struktury muzeum wchodzą:

• Szymon Kulas – pełniący obowiązki dyrektora oraz zastępca dyrektora,
• Marcin Westphal – zastępca dyrektora.

Oddziały Muzeum

W Gdańsku znajdują się liczne oddziały Narodowego Muzeum Morskiego, każdy z nich oferujący unikalne doświadczenia i wystawy związane z tematyką morską. Wśród nich można wyróżnić:

• Spichlerze na Ołowiance – serce Muzeum, gdzie goście mogą odkryć aż trzy wystawy stałe: „Polacy na morzach świata”, „Archeologia Morska i Nurkowanie”, oraz „Galerię Morską”, koncentrującą się na malarstwie marynistycznym, a także wystawy czasowe; dodatkowo, w budynku znajdują się archiwum, biblioteka z czytelnią oraz sala konferencyjna.
• Żuraw – mieszczący się w dawnej bramie miejskiej z dźwigiem, zbudowanej w XV wieku, obecnie przechodzi modernizację i przyjmie nową wystawę stałą.
• Ośrodek Kultury Morskiej – otwarty w 2012 roku, jest to nowoczesne centrum edukacji marinej, w którym odbywają się różnorodne zajęcia edukacyjne, w tym interaktywne wystawy „Ludzie – statki – porty” oraz „Łodzie ludów świata” i wystawa czasowa.
• Statek-muzeum Sołdek – pierwszy w Polsce po II wojnie światowej statek pełnomorski (zbudowany w 1949); przybywający mogą zobaczyć nie tylko konstrukcję i wyposażenie, ale też zgłębić warunki życia marynarzy z połowy XX wieku.
• Sala BHP oraz Stocznia Gdańska – historyczne miejsce podpisania porozumień sierpniowych, obecnie część NMM, przekazana związku NSZZ „Solidarność” w 2019 roku.
• Statek-muzeum Dar Pomorza w Gdyni – trójmasztowa fregata zbudowana w 1909 roku, znana jako statek szkolny polskich szkół morskich od 1930 roku; zwiedzający mogą podziwiać stałą wystawę ukazującą historię jednostki oraz okresowe ekspozycje.
• Muzeum Wisły w Tczewie – zawiera XIX-wieczny budynek przemysłowy oraz wystawę stałą „Wisła w dziejach Polski”, która ukazuje rolę tej rzeki w historii kraju oraz wystawę czasową.
• Centrum Konserwacji Wraków Statków również w Tczewie – unikalna kolekcja fragmentów wraków z Bałtyku, pradawnych łodzi oraz pracownia konserwatorska dostępna dla zwiedzających.
• Muzeum Rybołówstwa w Helu – umiejscowione w zabytkowym XV-wiecznym kościele, gdzie można oglądać stałą wystawę „Dzieje rybołówstwa na wodach Zatoki Gdańskiej” oraz tymczasowe wystawy.
• Muzeum Zalewu Wiślanego w Kątach Rybackich – prezentujące osiągnięcia w dziedzinie szkutnictwa oraz rybołówstwa, jak również wystawy czasowe poświęcone żeglarstwu i ratownictwu brzegowemu.
• Muzeum Archeologii Podwodnej i Rybołówstwa Bałtyckiego w Łebie – obecnie w budowie.

Każdy z wymienionych oddziałów oferuje niepowtarzalne doświadczenie, przybliżając bogatą historię i kulturę regionu związane z morzem.

Działalność edukacyjna

Dział Edukacji w Narodowym Muzeum Morskim w Gdańsku angażuje się w szereg różnorodnych działań edukacyjnych mających na celu popularyzację wiedzy o kulturze morskiej oraz ochronie dziedzictwa. Wśród organizowanych inicjatyw znajdują się:

• oprogramowane oprowadzania z przewodnikiem po wystawach,
• lekcje muzealne skierowane do grup szkolnych,
• zajęcia dla rodzin z dziećmi,
• warsztaty plastyczne dla seniorów,
• warsztaty dedykowane osobom z niepełnosprawnościami.

Edukatorzy z muzeum nie tylko prowadzą regularne zajęcia, ale również organizują sezonowe wydarzenia podczas ferii zimowych i wakacji letnich, które cieszą się dużym zainteresowaniem.

Oprócz tego, w Muzeum odbywają się masowe imprezy edukacyjne, które często mają charakter promocyjny względem wystaw czasowych. Są one częścią szerszych wydarzeń ogólnopolskich, takich jak:

• Noc Muzeów,
• Europejskie Dni Dziedzictwa,
• Weekend seniora z kulturą.

Dzięki tym działaniom, muzeum staje się miejscem, gdzie edukacja spotyka się z pasją do morza oraz dziedzictwa kulturowego.

---

Oceń: Narodowe Muzeum Morskie w Gdańsku

---