Brama Żuraw w Gdańsku

---

Historia

W tym miejscu, trudnym do odtworzenia, istniała struktura, której wygląd pozostaje nieznany, już w roku 1363. Łacińska wzmianka z 1367 roku wspomina o urządzeniu dźwigowym znanym jako caranum. W obecnej formie budowla została wzniesiona między 1442 a 1444 rokiem. Dwie masywne, ceglane wieże oraz drewniany mechanizm dźwigowy, który z biegiem czasu zyskał na wysokości, określają jej charakterystyczny kształt.

Mimo że elewacje bramy różnią się od siebie po stronie Motławy i miejskiej, cała konstrukcja utrzymana jest w stylu gotyku flamandzkiego, co czyni ją wyjątkowym elementem architektonicznym Gdańska. Pod koniec XVII wieku Żuraw stracił swoje militarną funkcję. Z czasem w ceglanych wieżach zaczęto mieszkać oraz zakładać warsztaty rzemieślnicze, a w trakcie przebudowy chojono otwory okienne, co zmieniło jego dotychczasowy wygląd.

Od chwili powstania brama bowiem służyła przede wszystkim jako manipulator portowy, umożliwiający załadunek towarów i balastu na statki, a także do ustawiania masztów jednostek. Mechanizm opiera się na wykorzystaniu dwóch par kół deptakowych, z których każde ma około sześciu metrów średnicy. Siłą napędową byli ludzie, którzy stąpali wewnątrz tych bębnów. Warto podkreślić, że urządzenie było zdolne do podniesienia ciężaru dwóch ton na wysokość 27 metrów, a po połączeniu obu par kół, cztery tony na wysokość 11 m.

Brama Żuraw przeżyła dramatyczne chwile w 1945 roku, kiedy miasto zostało zdobyte przez Armię Czerwoną, w wyniku czego część drewniana uległa spaleniu, jednak niektóre mury ocalały. Rekonstrukcja obiektu miała miejsce w końcu lat pięćdziesiątych, a dnia 18 grudnia 1959 roku Żuraw został wpisany do rejestru zabytków. W latach 2022–2024 obiekt przeszedł kompleksową modernizację, podczas której odkryto tysiące wartościowych zabytków datowanych na okres od średniowiecza aż po wiek XX.

---

Oceń: Brama Żuraw w Gdańsku

---