Dwór Artusa w Gdańsku

---

Historia

Historia Dworu Artusa w Gdańsku jest ściśle związana z legendą o królu Arturze, uważanym za symbol rycerskości i odwagi. Już od średniowiecza w różnych krajach germańskich, w tym również w Anglii, wznoszono domy spotkań dla patrycjatu miejskiego, nawiązując do tej nazwy. W Polsce, dwory Artusa były miejscem spotkań przedstawicieli klasy średniej, szczególnie mieszkańców miast. W budynku tym funkcjonowały różne bractwa, których nazwy pochodziły od ław, tak jak ławy: św. Rajnolda, św. Jerzego, Malborska, Trzech Króli oraz Ławników.

Te bractwa przyciągały elitę Gdańska, czyli bogatych patrycjuszy i kupców, podczas gdy rzemieślnicy oraz kramarze nie mieli wstępu. Wieczory w Domu Artusa były zdominowane przez bogatych gości oraz zagranicznych turystów, którzy płacili z góry za swoje napoje, co w XVII wieku wynosiło aż 3 szylingi. Początkowo omawianie interesów w siedzibie było zabronione, a na tego typu dyskusje przeznaczony był plac przed budynkiem. Wieczory wypełnione były różnorodnymi występami, w tym muzykami, śpiewakami oraz kuglarzami.

Pomimo zakazu, goście zwracali się ku hazardowi, grając w kości i karty, co stało się bardzo popularne. Mimo że na co dzień oferowano jedynie napoje oraz niewielkie przekąski, od czasu do czasu organizowane były wspaniałe uczty, które potrafiły trwać kilka dni. Pod koniec XVII wieku takie ucztowanie zyskało na przepychu, co prowadziło do narastających skarg na rozluźnienie obyczajów panujących w dworze.

Nie tylko spotkania towarzyskie miały miejsce w tym miejscy. W XVII wieku zjawili się także księgarze z drukowanymi w Gdańsku książkami oraz malarze, którym powierzono stoiska, co pozwoliło im na dostęp do budynku, mimo wcześniejszego zakazu dla innych handlarzy.

Rodzaj budowli, znanej jako „curia regis Artus” (dwór króla Artusa), powstał w Gdańsku w latach 1348-1350. Po raz pierwszy nazwa ta występuje w miejskim zapisie dotyczącym czynszu z 1357 roku. Prawdopodobnie kolejny budynek wzniesiono w 1379 roku, jednak spłonął on w 1476 roku. Jego pozostałości odkryto w trakcie badań archeologicznych przeprowadzonych w 1991 roku.

Największy rozkwit Dworu Artusa przypadł na wiek XVI i XVII. Po pożarze w latach 40. XVI wieku budynek został szybko odbudowany, a w 1552 roku otrzymał nową fasadę, która w 1617 roku została przekształcona przez Abrahama van den Blocke. Budynek został ozdobiony efektownymi posągami bohaterów starożytnych, takimi jak Scypion Afrykański, Temistokles, Kamillus i Juda Machabeusz, a także wiele innych alegorii symbolizujących siłę i sprawiedliwość. Na szczycie budynku wzniesiono figurę Fortuny, a przed wejściem umieszczono posągi lwów przeniesionych z rozebranej Bramy św. Jakuba w 1883 roku.

Dwór Artusa nie ominęły zniszczenia związane z działaniami Armii Czerwonej w 1945 roku, jednak znaczna część wyposażenia została odrestaurowana z elementów ewakuowanych przed nadejściem frontu. Dnia 28 marca 1945 roku, polscy czołgiści, ppor. Bronisław Wilczewski i chorąży Zbigniew Michel, zdobyli dach Dworu Artusa, gdzie zdjęli flagę hitlerowską i powiesili flagę polską jako symbol zwycięstwa. W 1965 roku na frontowej ścianie umieszczono tablicę upamiętniającą tę historyczną chwilę, co stało się symbolem powrotu Gdańska do Polski.

24 lutego 1967 roku Dwór Artusa został wpisany do rejestru zabytków. Od 1989 roku w budynku zainaugurowano działalność Muzeum Historycznego Miasta Gdańska, gdzie wnętrze jest dostępne dla zwiedzających. W 1997 roku, z okazji tysiąclecia Gdańska, miał miejsce uroczysty moment otwarcia odrestaurowanego budynku, który do dziś pozostaje ważnym punktem w miejskiej historii.

Wnętrze dworu

Wnętrze Dworu Artusa to imponująca przestrzeń, która zachwyca swoim gotyckim stylem i bogatym wykończeniem. Prace zdobnicze, które rozpoczęły się w 1531 roku, doprowadziły do powstania niezwykłego wystroju, gdzie ściany pokryto przepięknymi boazeriami oraz fryzami inspirowanymi mitologią oraz historią.

Atmosferę luksusu podkreślają starannie zdobione meble oraz liczne dzieła sztuki, w tym najbardziej znane obrazy, które zdobią przestrzeń. Wśród nich znajdują się prace anonimowych artystów z końca XV wieku, takie jak „Oblężenie Malborka” oraz „Okręt Kościoła”. Warto także zwrócić uwagę na dzieło Hansa Vredemana de Vries zatytułowane „Orfeusz wśród zwierząt” z 1596 roku oraz kontrowersyjny obraz „Sąd Ostateczny” autorstwa Antona Möllera, który zyskał rozgłos ze względu na uwiecznienie współczesnych osobistości w rolach alegorycznych, takich jak Pycha czy Niewiara.

W sali nie brakuje również rzeźb, gobelinów, modeli okrętów oraz zbroi, co razem tworzy niezwykle bogaty i różnorodny wystrój. Najstarszym elementem wnętrza jest rzeźba przedstawiająca świętego Jerzego walczącego ze smokiem, która powstała w latach 1481–1487. Wartością dodaną przestrzeni jest imponujący jedenastometrowy piec o masie 13 ton, stworzony przez Georga Stelznera w latach 1545–1546. Pokryty jest on 520 kaflami, które przedstawiają portrety znaczących władców europejskich, zarówno protestanckich, jak i katolickich, w tym Izabeli Portugalskiej oraz Karola V.

Dwór Artusa był zaplanowany jako wyspecjalizowane miejsce spotkań dla gdańskiej elity. Dopiero w 1742 roku, na prośbę gdańskich firm kupieckich, rada miasta zgodziła się na jego przemianowanie na giełdę, przez co Warszawskie Elżbietowskie straciło swoją renomowaną gospodę.

---

Oceń: Dwór Artusa w Gdańsku

---