Pomnik Obrońców Wybrzeża

---

Historia

Projekt urbanistyczny, który obejmował również plan nieuskierciego pawilonu muzealnego, został stworzony przez Adama Haupta. Natomiast autorami samego pomnika, który został wybrany spośród 63 innych propozycji, są Franciszek Duszeńko oraz Henryk Kitowski. W skład zespołu rzeźbiarskiego, obok Duszeńki, weszli: Zbigniew Erszkowski, Czesław Gajda, Józef Galica, Stanisław Radwański, Piotr Solecki oraz Zbigniew Zabrocki.

Budowa tego monumentalnego dzieła została zainicjowana przez Radę Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa. Pomnik składa się z 236 bloków granitowych, które zostały przywiezione z kamieniołomów w Strzegomiu i Borowie, a ich łączna waga wynosi około 1150 ton. Monument jest bogato zdobiony płaskorzeźbami oraz starannie wykutymi napisami, które upamiętniają obronę polskiego Wybrzeża w 1939 roku. Obejmują one nazwy akwenów oraz miejsc bitew morskich II wojny światowej, w których brali udział polscy marynarze oraz żołnierze. Zachowały się również odniesienia do bitwy pod Lenino (1943), bitwy pod Studziankami (1944) oraz bitwy o Kołobrzeg (1945).

Czytelny napis „Chwała wyzwolicielom” również znalazł swoje miejsce na pomniku. Na jego szczycie umieszczono postacie marynarza oraz żołnierza, w których rękach spoczywa rosyjskie uzbrojenie (pepesza). Bryła pomnika kształtem przypomina wyszczerbiony bagnet wbity w ziemię. Wyróżniają się również siedem zniczy umiejscowionych u stóp monumentu, symbolizujących siedem dni obrony Westerplatte.

Twórcy pomnika pragnęli przekazać w układzie poziomym front obrony, poświęcenia bez granic i męczeństwa, a w układzie pionowym – ideę zwycięstwa, która przyszła po latach cierpień.

Wysokość wzniesienia wynosi 22 metry, a jego średnica to 20 metrów. Ziemia, z której usypano pomnik, pochodzi z poszerzania oraz pogłębiania sąsiedniego Kanału Portowego. W istocie, kopiec jest złożony głównie z przedwojennego wału, który został usypany przez Polaków jako forma ochrony portu oraz miasta w przypadku wybuchu amunicji w Wojskowej Składnicy Tranzytowej.

Budowa pomnika, w której brały udział zespoły budowlane, kamieniarskie, rzeźbiarskie, architektoniczne oraz inżynieryjne, trwała około dwóch lat. Uroczystość odsłonięcia miała miejsce w niedzielę 9 października 1966 roku, dokładnie w rocznicę bitwy pod Lenino. Na pomniku umieszczono również napisy upamiętniające miejsca walk z września 1939 roku, w tym Pocztę Gdańską. Trudno się nie domyślać, że autorzy mieli na myśli Pocztę Polską z Wolnego Miasta Gdańska, lecz niestety nawiązali do zupełnie innego obiektu, który nie miał związku z walkami Polaków.

---

Oceń: Pomnik Obrońców Wybrzeża

---