Pomnik króla Jana III Sobieskiego w Gdańsku

---

Historia

Planowane odsłonięcie pomnika miało miejsce 18 września, jednak ostatecznie miał on swoje wielkie otwarcie 20 listopada 1898 roku. Był to dar od miasta Lwów, a jego autorem jest znany lwowski rzeźbiarz Tadeusz Barącz. Pomnik, odlany z brązu przez firmę Artura Kruppa z Wiednia, stoi na solidnej podstawie z szarego piaskowca trembowelskiego, której wykonawczynią była pracownia Juliana Markowskiego z Lwowa.

Warto dodać, że do wizerunku króla pozował lwowski przedsiębiorca Marian Stipal. Pomnik usytuowany był na skwerze w Wałach Hetmańskich, w samym sercu Lwowa, w reprezentatywnym miejscu spacerowym. Dzisiaj na tym miejscu znajduje się pomnik Tarasa Szewczenki.

Jan III Sobieski, jako jedyny król Polski z okolic Lwowa (urodzony w Olesku, często przebywający w Żółkwi, mający kamienicę w Lwowie oraz regularnie odwiedzający to miasto), został przedstawiony w pełnym narodowym stroju, w żupanie i kontuszu. Siedzący na wspiętym rumaku, przeskakuje nad obalonym działa, koszem faszynowym oraz uszkodzoną lawetą. Postać króla zwrócona była w stronę południowego wschodu, co miało symbolizować kierunek, z którego najczęściej zagrażało Lwowowi niebezpieczeństwo.

Dzieło Barącza nawiązuje stylistycznie do wcześniejszego pomnika Sobieskiego w warszawskich Łazienkach, który został odsłonięty w 1787 roku. Oba pomniki wywołują wątpliwości co do proporcji pomiędzy sylwetką konia a jeźdźcem.

Kiedy w lipcu 1944 roku Lwów został ponownie zajęty przez ZSRR, planowano przekształcenie rzeźby Sobieskiego na Bohdana Chmielnickiego. Jednak już w 1950 roku pomnik został przekazany władzom polskim. Przez następne 16 lat znajduje się w parku w Wilanowie, a następnie przewieziono go do Gdańska.

Pomnik, cieszący się dużą popularnością, starały się zdobyć Kraków oraz Wrocław. Ostatecznie umieszczono go na jednym z głównych placów Starego Miasta, konkretnie na Targu Drzewnym, w miejscu, w którym stał monumentalny niemiecki pomnik. 26 czerwca 1965 roku pomnik został ponownie odsłonięty, ustawiony w taki sposób, że król zwrócony jest na zachód. Oryginalna tablica z napisem „Królowi Janowi III miasto Lwów” została początkowo ukryta i zamontowano ją dopiero po 1989 roku.

Oryginalnych, brązowych tablic kartusza nigdy nie zamocowano ponownie. Najprawdopodobniej zabetonowane zostały wewnątrz pomnika. W latach dziewięćdziesiątych wykonano nowe tablice z piaskowca, których autorem był rzeźbiarz Czesław Gajda, wcześniej zajmujący się rekonstrukcją innych części kartusza. W okresie 1999-2000 miejsce to zyskało także nową iluminację.

Waga pomnika przekracza siedem ton, a jego wysokość wynosi ponad osiem metrów.

W pierwszej połowie 2019 roku planowano także zamontowanie przy pomniku fontanny składającej się z dwóch płytkich niecek o długości przekraczającej 11 m oraz szerokości do 2,8 m. Zarówno pomnik, jak i nowa fontanna mają być podświetlone za pomocą reflektorów ledowych. W celu ochrony pomnika przed wilgocią lustra wodne będą pulsować delikatnie.

---

Oceń: Pomnik króla Jana III Sobieskiego w Gdańsku

---