Brunon Zwarra

---

Życiorys

Brunon Zwarra urodził się w rodzinie Wojciecha i Agnieszki, z domu Block, w 1884 roku. W latach 1926-1928 kształcił się w Senackiej Szkole Powszechnej, a następnie, od 1929 do 1935 roku, uczęszczał do Gimnazjum Polskiego. Wzorem swojego ojca, angażował się w życie polskich organizacji w Wolnym Mieście Gdańsku – był członkiem, między innymi, Katolickiego Stowarzyszenia Młodzieży Męskiej, Zjednoczenia Zawodowego Polskiego oraz KS Gedania. Od roku 1935 pracował w Emalierni Johannesa Segora we Wrzeszczu.

Wkrótce po wybuchu II wojny światowej, 14 września 1939 roku, został aresztowany w Gdyni. Przez pewien czas przebywał w obozach w Nowym Porcie, Stutthofie oraz Sachsenhausen. Po zwolnieniu w 1942 roku powrócił do pracy w Emalierni Segora. Po przejściu frontu i powrocie Gdańska do Polski, podjął się odbudowy zniszczonego zakładu, który działał pod nową nazwą Zakład Lakierniczo-Emalierski „Gedania” do 1948 roku.

W latach siedemdziesiątych, dzięki zachętom oraz pomocy prof. Mariana Pelczara, rozpoczął swoją przygodę z pisarstwem. Jednym z jego najważniejszych osiągnięć w tej dziedzinie jest publikacja zatytułowana Gdańsk 1939. Wspomnienia Polaków gdańszczan z 1984 roku, która zawiera 73 dokumentalne relacje dotyczące początku II wojny światowej w Gdańsku. Dodatkowo, jest autorem autobiograficznej pięciotomowej książki Wspomnienia gdańskiego bówki oraz powieści W gdańskiej twierdzy i Gdańszczanie.

W swoich dziełach podejmował ożywioną polemikę z Günterem Grassem. Brunon Zwarra wyrażał opinię, że w książce Blaszany bębenek Grass przedstawia zniekształcony oraz szkalujący dobry wizerunek Polaków opis obrony Poczty Polskiej 1 września 1939 roku. W 1993 roku zdecydowanie zaprotestował przeciwko nadaniu Grassowi honorowego obywatelstwa Gdańska.

Przed wybuchem wojny mieszkał na Biskupiej Górce, natomiast w ostatnich latach życia osiedlił się w Oliwie. 13 czerwca 1945 roku poślubił Kunegundę z domu Kolenda (1925–2008). Para doczekała się sześciorga dzieci: Krystyny (ur. 1946), Jadwigi (ur. 1947), Ryszarda (ur. 1949), Marii (ur. 1950), Barbary (ur. 1953) oraz Janiny (ur. 1957).

Zmarł 14 sierpnia 2018 roku w Gdańsku i został pochowany 21 sierpnia 2018 roku, tuż obok żony, na cmentarzu Oliwskim (kwatera 15-10-19). Podczas ceremonii pogrzebowej, prezydent Gdańska Paweł Adamowicz zapowiedział przyszłą zbiorową edycję wszystkich gdańskich wspomnień Brunona Zwarry.

Dorobek literacki

Brunon Zwarra to autor, którego dorobek literacki obejmuje kilka znaczących dzieł, dokumentujących historię i życie mieszkańców Gdańska. Jego publikacje zazwyczaj koncentrują się na wydarzeniach historycznych oraz osobistych wspomnieniach, co czyni je cennym źródłem wiedzy w tym zakresie.

• „Gdańszczanie” (tomy I–IV), opublikowane przez Wydawnictwo Morskie w 1976, to powieść, która zyskała uznanie w środowisku literackim,
• „Gdańsk 1939. Wspomnienia Polaków-Gdańszczan” to praca, którą wybór oraz opracowanie dokonał B. Zwarra. Wydana w Gdańsku przez Wydawnictwo Morskie w 1984, a następnie zaktualizowana w 2002 przez Marpress (ISBN 83-87291-97-8), stanowi ważne źródło informacji o wydarzeniach z 1939 roku,
• „Wspomnienia gdańskiego bówki”, które ukazały się w Wydawnictwie Morskim, to pięciotomowa seria (tom I: 1984, II: 1985, III: 1986, IV: 1996, V: 1997), przybliżająca własne wspomnienia autora,
• „W gdańskiej twierdzy”, opublikowana w 1987 roku przez Wydawnictwo Morskie (ISBN 83-215-8283-4), to powieść historyczna, która w interesujący sposób przedstawia wydarzenia związane z Gdańskiem.

Ordery i odznaczenia

Brunon Zwarra, znany z niezwykłych osiągnięć, otrzymał wiele wyróżnień, które odzwierciedlają jego wkład w działalność publiczną. Wśród nich wyróżniają się:

• krzyż oficerski Orderu Odrodzenia Polski, przyznany pośmiertnie w 2018 roku,
• medal Księcia Mściwoja II, przyznany w 1997 roku.

Nagrody

Brunon Zwarra to artysta, którego osiągnięcia w dziedzinie sztuki zostały docenione przez wiele instytucji. Jego talent znalazł odzwierciedlenie w przyznanych nagrodach, które świadczą o jego zaangażowaniu oraz wpływie na kulturę lokalną.

• Nagroda Artystyczna Gdańskiego Towarzystwa Przyjaciół Sztuki, która miała miejsce w 1987 roku,
• Nagroda Miasta Gdańska w Dziedzinie Kultury „Splendor Gedanensis” przyznana mu w 1997 roku,
• Nagroda Prezydenta Miasta Gdańska w Dziedzinie Kultury, otrzymana w 2017 roku, za stworzenie portretu międzywojennego Gdańska oraz za całokształt jego pracy twórczej.

Upamiętnienie

– 18 października 2019 roku na ścianie kamienicy zlokalizowanej na Biskupiej Górce odsłonięto tablicę pamiątkową upamiętniającą Brunona Zwarra.

– 28 października 2019 roku przy Muzeum Poczty Polskiej, które jest oddziałem Muzeum Gdańska, powołano Centrum Pamięci o Polakach z Wolnego Miasta im. Brunona Zwarry.

– Latem 2020 roku, na filarach wiaduktu kolejowego przy ul. Polanki w Gdańsku, stworzono mural z wizerunkiem Brunona Zwarry.

– 16 października 2020 roku honorowe imię Brunona Zwarry otrzymał tramwaj Pesa Jazz Duo 128NG o numerze 1061.

---

Oceń: Brunon Zwarra

---