Mikołaj Trzaska

---

Życiorys

Mikołaj Trzaska przyszedł na świat w rodzinie artystycznej. Jego ojciec, Andrzej Trzaska (1935–2019), był uznawanym artystą malarzem i ceramikiem, a matka, Krystyna Radatz-Trzaska (1935–2015), lekarką pediatrą, miała niemiecko-żydowskie korzenie.

W latach 1988–1991 Mikołaj studiował sztuki piękne, a jego artystyczny rozwój był silnie związany z ruchem yassu. Był to ruch artystyczno-społeczny, który w połowie lat 80. i na początku lat 90. sprzeciwiał się ortodoksyjnym i zastałym formom jazzowym. Trzaska, tworząc w tym nurcie, był współzałożycielem formacji Miłość oraz autorskiego projektu Łoskot, wspólnie z Tymonem Tymańskim.

Jako muzyk awangardowy i improwizator, po swoim okresie w yassie, nagrał wiele płyt, które charakteryzowały się spokojem i refleksyjnością, współpracując z braćmi Oleś, czyli Marcinem i Bartłomiejem. Wspierał również poetów, akompaniując Marcinowi Świetlickiemu oraz Jurijowi Andruchowyczowi, a jego współprace z Andrzejem Stasiukiem owocowały projektami muzyczno-literackimi.

Mikołaj pełnił rolę lidera w kwartetach klarnetowych IRCHA oraz Inner Ear, jak również w międzynarodowych zespołach Volumen i Riverloam. Jest także członkiem grupy Shofar, która ma na celu propagowanie muzyki żydowskiej. Najważniejszym obszarem jego twórczości pozostaje jednak radykalny jazz oraz współpraca z wieloma uznanymi artystami światowej sceny improvisacji, między innymi: Peterem Brötzmannem, Joe’m McPhee, Kenem Vandermarkiem, Steve’em Swellem, Peterem Ole Jorgensenem oraz wieloma innymi, w tym z Tomaszem Stańko.

Stał się również kompozytorem muzyki filmowej. Regularnie współpracuje z Wojciechem Smarzowskim, pisząc muzykę do takich filmów jak: Dom zły, Róża, Pod Mocnym Aniołem, Drogówka, Wołyń, Kler oraz Wesele.

Razem ze swoją żoną Aleksandrą, Mikołaj prowadzi wydawnictwo Kilogram Records, co stanowi dodatkowy aspekt jego bogatej kariery artystycznej.

Nagrody

Mikołaj Trzaska, utytułowany muzyk, zdobył szereg nagród i nominacji, które odzwierciedlają jego zaawansowane osiągnięcia w dziedzinie jazzu oraz muzyki filmowej. Poniżej przedstawiamy szczegółowy wykaz wyróżnień, jakie otrzymał w swojej karierze.

• W 1998 roku otrzymał nominację do nagrody „Fryderyka” w kategorii Muzyk Jazzowy roku 1997,
• Również w 1998 roku, jego projekt „Amariuch” został nominowany do „Fryderyka” za najlepszy album jazzowy roku 1997,
• W 1999 roku uzyskał nominację do Paszportu „Polityki” za projekt The Users,
• W 2000 roku zespół muzyczny „Miłość” wybrany został najlepszym zespołem dekady przez czytelników magazynu Jazz Forum,
• W 2001 roku uhonorowany Nagrodą Marszałka Województwa Pomorskiego za muzykę do spektaklu „Anioł zstąpił do Babilonu”,
• W 2002 roku jego album „Mikro Muzik”, nagrany z Oleś Brothers, został wybrany albumem roku 2001 portalu Diapazon,
• W 2003 roku ponownie nominowany do Paszportu „Polityki” za konsekwentną postawę twórczą,
• Ten sam rok przyniósł mu również tytuł albumu roku 2002 w portalu Diapazon dla „La Sketch Up” tria Oleś/Trzaska/Oleś,
• W 2004 roku zdobył Nagrodę Miasta Gdańska w Dziedzinie Kultury za rok 2003,
• W tym samym roku jego album „Danziger Strassenmusik” zyskał uznanie jako album roku według krytyków jazzowych Diapazon,
• W 2005 roku album Malamuth Brotzmann/Trzaska/Friss/Jorgensen otrzymał tytuł drugiej płyty roku,
• W 2006 roku zdobył nominację do nagrody Gazety Wyborczej „Sztorm Roku”,
• Rok 2007 przyniósł mu nominację do nagrody „Fenomen” tygodnika Przekrój oraz kolejną nominację do „Sztorm Roku” Gazety Wyborczej,
• W 2008 roku jego album „Aether” zdobył miano albumu roku 2007 według krytyków jazzowych Diapazon,
• Ten sam rok to także nominacja do Pomorskiej Nagrody Artystycznej „Kreacje” za znakomity sezon koncertowy,
• Dodatkowo album „Shofar” z tego roku został uznany przez krytyków portalu Diapazon za drugą płytę roku,
• W 2009 roku „Aether” z Michaelem Zerangiem został uznany za album roku 2009 w rankingu jazzowym Diapazon,
• Również w 2009 roku koncert „Intimate Conversation” w Alain Kirili’s Loft in NYC został ogłoszony koncertem roku 2008 w NY All About Jazz,
• W tym okresie zdobył „Złotą Taśmę” dla autorów filmu „Dom zły” oraz nagrodę krytyków Stowarzyszenia Filmowców Polskich,
• W 2010 roku otrzymał nagrodę Gazety Wyborczej „Sztorm Roku” za osiągnięcia w roku 2009,
• Kolejna nagroda to Pomorska Nagroda Artystyczna „Kreacje” za rok 2009,
• W 2012 roku zdobył XIX OFSF Prowincjonalia Nagrodę Publiczności za muzykę do filmu „Róża”,
• Dodatkowo został nagrodzony przez Prezydenta Miasta Gdańska w Dziedzinie Kultury,
• W 2012 roku przyznano mu tytuł Muzyka Roku przez krytyków portalu Jazzarium,
• W 2013 roku uzyskał nominację do Orła Polskiego Nagrody Filmowe za muzykę do filmu „Drogówka”,
• Poznając jego osiągnięcia, warto wspomnieć o Grand Prix za muzykę do filmu „Róża”,
• Jego koncert grupy Shofar w Nowym Jorku w 2013 roku został uznany koncertem roku przez The NYC Jazz Record Magazine,
• W 2014 roku zdobył nagrodę w kategorii muzyka na 39 Festiwalu Filmowym w Gdyni za film „Pod Mocnym Aniołem”,
• W 2017 roku honorowano go Nagrodą Miasta Gdańska „Splendor Gedanensis” za muzykę do filmu „Wołyń”,
• W tym samym roku otrzymał Grand Prix za Najlepszą Muzykę oryginalną za „Wołyń” oraz Orła za ten sam film,
• W 2018 roku został uhonorowany „Złotym Glanem” na Forum Kina Europejskiego w Łodzi,
• W 2019 roku zdobył Orła za muzykę do filmu „Kler”,
• W 2021 roku znów wyróżniono go przez Prezydenta Miasta Gdańska za całokształt pracy twórczej oraz z okazji 55 urodzin,
• Rok 2022 przyniósł Grand Prix na Festiwalu Teatru Polskiego Radia za muzykę do słuchowiska „Edyp w Kolonos”,
• Ostatnią wyróżnieniem jest Medal „Fideliter et Constanter” Polskiego Stowarzyszenia na rzecz Osób z Niepełnosprawnością Intelektualną za wieloletnią pracę dla dobra osób z niepełnosprawnością intelektualną.

Kariera

Mikołaj Trzaska, utalentowany artysta, podjął studia na gdańskiej ASP w końcu lat 80. Swoją pasję do muzyki odkrył, w szczególności pod wpływem Johna Coltrane’a oraz Ornette’a Colemana, co skłoniło go do nauki gry na saksofonie w trybie autodidaktycznym. W 1991 roku zdecydował się przerwać studia, by w pełni oddać się muzycznej twórczości.

Wkrótce po rezygnacji z akademickiej edukacji stał się jednym z założycieli kultowej grupy Miłość, która odgrywała kluczową rolę w historii yassu. Współpraca z zespołem zaowocowała pięcioma albumami, w tym dwoma nagranymi z legendarnym Lesterem Bowiem. Rok 1993 przyniósł kolejny krok w jego karierze, kiedy to Trzaska stworzył swój własny zespół o nazwie Łoskot, a w 1995 roku zadebiutował solowo, wydając płytę zatytułowaną Cześć, cześć, cześć.

W 2000 roku, wspólnie z żoną Aleksandrą, Mikołaj Trzaska założył wydawnictwo Kilogram Records, które stało się platformą dla wielu niezależnych artystów. Z biegiem lat jego zainteresowania muzyczne zaczęły obejmować tradycyjne brzmienia muzyki żydowskiej, znane jako klezmer, co było częściowo związane z jego żydowskimi korzeniami. Wyrazem tych wpływów były projekty Ircha i Shofar, które Trzaska powołał do życia.

Mikołaj Trzaska współpracował z wieloma uznanymi postaciami sceny muzycznej, takimi jak Jurij Andruchowycz, Tymon Tymański, Leszek Możdżer, Peter Brötzmann, Marcin, Bartłomiej Oleś, Tomasz Stańko, Lester Bowie, Ken Vandermark oraz Joe McPhee, a także z artystami hip-hopowymi, w tym Fiszem i Emade. Jego współpraca z reżyserem Wojciechem Smarzowskim zaowocowała muzyką do takich filmów jak Dom zły, Róża, Drogówka, Pod Mocnym Aniołem, Wołyń, Kler oraz Wesele II. Dodatkowo, stworzył ścieżkę dźwiękową do filmu Kos, który wyreżyserował Paweł Maślona.

Bliskie znajomości artysty zaowocowały jego związkiem z Andrzejem Stasiukiem, dzięki któremu poznał Tomasza Budzyńskiego. Muzycy nawiązali współpracę, której efektem stała się interpretacja poezji Arthura Rimbauda. Równocześnie do zespołu dołączył Michał Jacaszek, co zaowocowało powstaniem tria. Zadebiutowało ono koncertowo w lipcu 2014 roku, grając na scenach Centrum Sztuki Współczesnej „Łaźnia” oraz w Krakowie, w ramach projektu Męskie Granie. Trio, które przyjęło nazwę Rimbaud, wydało album o tym samym tytule, który zrealizowało Gusstaff Records 5 czerwca 2015 roku.

Filmografia

Mikołaj Trzaska ma na swoim koncie bogaty dorobek filmowy, który obejmuje różnorodne produkcje dokumentalne. Jego filmografia składa się z kilku istotnych tytułów, które zyskały uznanie w świecie sztuki filmowej. Oto lista wybranych filmów dokumentalnych:

• „Olter” (2004, film dokumentalny, reżyseria: Krystian Matysek),
• „Variété – Muzyka bez końca” (2010, film dokumentalny, reżyseria: Dariusz Landowski),
• „Miłość” (2012, film dokumentalny, reżyseria: Filip Dzierżawski),
• „Ucho wewnętrzne” (2016, film dokumentalny, reżyseria: Magdalena Gubała, Szymon Uliasz).

Każdy z wymienionych filmów odzwierciedla jego artystyczną wizję i zaangażowanie w sztukę dokumentalną.

---

Oceń: Mikołaj Trzaska

---