Zakoniczyn jest interesującym osiedlem o dużym zasięgu, które znajduje się w Gdańsku. Wchodzi w skład dzielnicy Ujeścisko-Łostowice, co czyni go ważnym punktem na mapie tego miasta.
Obszar ten, znany też pod kaszubskim mianem Sãkòcëno oraz niemieckim Zankenzin, charakteryzuje się ciekawą historią oraz rozwiniętą strukturą miejską.
Położenie administracyjne
Zakoniczyn stanowi ważną podjednostkę w ramach jednostki morfogenetycznej Ujeścisko, usytuowaną w okręgu historycznym Wyżyny. Dawniej wieś, obecnie posiada status osiedla, co czyni ją jedną z większych jednostek administracyjnych w Gdańsku. Osiedle rozciąga się od ul. Wieżyckiej, wzdłuż ulicy Świętokrzyskiej, aż do granic z Kowalami. Północna granica osiedla jest wyznaczona przez ulice Warszawską i Jabłoniową, natomiast od zachodu osiedle ogranicza ulica Konrada Guderskiego, zaś od wschodu znajdziemy ulice Człuchowską oraz Częstochowską. Zakoniczyn został włączony do Gdańska w 1973 roku, przy tym przekształceniu dołączono również pobliskie wsie, takie jak: Jasień, Łostowice, Maćkowy, Szadółki, Ujeścisko oraz Zabornia.
Sąsiednie podjednostki
- od północy: Szadółki, Ujeścisko,
- od wschodu: Ujeścisko,
- od zachodu: Rębowo, Kowale,
- od południa: Łostowice.
Historia
Wieś, znana jako Zakoniczyn, ma długą i bogatą historię, która sięga aż 1334 roku, kiedy to została po raz pierwszy wspomniana jako Zankoczyn, dzięki lokacji dokonanej przez komtura gdańskiego, Jordana von Veken. W kolejnych latach nazwa wsi ewoluowała, przybierając różne formy, takie jak Zamkoczin (w 1402), Czackenczin (w 1438), a później Zankenczyn lub Zankenschin. Warto zaznaczyć, że zmiany nazewnictwa miały miejsce również w XIX i XX wieku, kiedy to w 1874 roku wieś przyjęła formę Zankenzin, a w 1942 roku nazwano ją Zangen. Współczesne badania językoznawcze sugerują, że pierwotna forma mogła obejmować imię Sękot, wskazując na Sękocin.
Z kolei w 1399 roku wieś została podarowana przez Krzyżaków szpitalowi św. Elżbiety, co wpłynęło na jej status, gdyż lokalni mieszkańcy, głównie gdańszczanie, dzierżawili ją. Zakoniczyn był przez długie lata niewielkim majątkiem, zlokalizowanym na końcu ulicy Wieżyckiej, prowadzącej do Łostowic. Na początku XIX wieku wieś liczyła zaledwie 57 mieszkańców (w 1819 roku), a do końca stulecia ich liczba wzrosła do 141 osób (w roku 1886).
W pierwszej połowie XIX wieku na miejscu dawnego dworku powstała nowa siedziba, która przetrwała do czasów współczesnych i znajduje się przy ulicy Wieżyckiej. Do czasów II wojny światowej, dwór był w rękach rodziny Wendtów, właścicieli okolicznych ziem, którzy niestety zostali zamordowani przez żołnierzy Armii Czerwonej i pochowani w parku otaczającym ich domek, w którym do dziś zachowały się groby.
W 1905 roku Zakoniczyn zamieszkiwały 143 osoby, w tym 91 Niemców oraz 52 Polaków. Przed drugą wojną światową, wieś pełniła funkcję majątku ziemskiego, którego ostatnim właścicielem był Artur von Wendt. Po wojnie majątek został przekształcony w Państwowe Gospodarstwo Rolne (PGR). Niestety w 1990 roku dwór i pozostałości majątku zostały przekazane Gminie Miasta Gdańsk. W 2004 roku, zgodnie z umową notarialną, nieruchomość sprzedano spółce PB Górski, która zobowiązała się do przeprowadzenia rewaloryzacji zespołu dworsko-parkowego w porozumieniu z Pomorskim Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków. Jednak firma nie wywiązała się z umowy, co stało się widoczne do kwietnia 2020 roku.
W okolicy dworu powstają nowe bloki, co niestety niszczy otoczenie historycznego obiektu i naraża dwór na destrukcyjne działanie ciężkiego sprzętu budowlanego. Dziś następuje dynamiczny rozwój budownictwa mieszkaniowego w Zakoniczynie. W latach 2002–2009 oddano budynki Osiedla Świętokrzyskiego przy ulicy Konrada Guderskiego. W latach 2002–2006 powstały także pierwsze zabudowania osiedla Pięciu Wzgórz, przy ulicach Konstantego Bergiela, Kazimierza Porębskiego, Wacława Kłoczkowskiego, Jerzego Zwierkowskiego oraz Aleksandra Dulina. W latach 2006–2009 wybudowano górny odcinek tego osiedla oraz pierwsze bloki przy ulicach Stanisława Dąbka i Człuchowskiej.
W tym samym okresie, na miejscu zburzonych zabudowań po dawnym PGR, powstało nowe osiedle składające się z niewielkich bloków mieszkalnych, domów jednorodzinnych oraz bliźniaków, zlokalizowane przy ulicy Andrzeja Huenefelda. W latach 2007–2009 wybudowano osiedle Miłe Wzgórze na ulicy Konrada Guderskiego, a w latach 2013–2016 zakończono inwestycje przy ulicy Jerzego Świrskiego (Osiedle Świrskiego). Nowa inwestycja, osiedle Nowa Wieżycka, powstało w 2020 roku. W latach 2017–2019 przy ulicy Stanisława Dąbka otwarto kolejne dwa piętrowe bloki mieszkalne.
W obrębie Zakoniczyna znajdują się również dwie nowoczesne szkoły. Pierwsza z nich, Szkoła Podstawowa nr 12, usytuowana przy ulicy Człuchowskiej, oraz Szkoła Podstawowa nr 6 przy ul. Lawendowe Wzgórze, do której prowadzi ścieżka pieszo-rowerowa oddana do użytku na przełomie 2019 i 2020 roku. W pobliżu szkoły zlokalizowany jest przystanek tramwajowy, integrujący się z linią tramwajową, która powstała wzdłuż alei Pawła Adamowicza.
Ulica Kazimierza Porębskiego jest trzecią pod względem liczby stałych mieszkańców na górnym tarasie Gdańska, biorąc pod uwagę dzielnice leżące na południe od Alei Armii Krajowej. Obejmuje ona znakomitą ilość mieszkańców w tym rejonie. Zakoniczyn charakteryzuje się również dwoma dużymi zbiornikami retencyjnymi: Świętokrzyską I oraz Świętokrzyską II, które są częścią Potoku Oruńskiego, lewego dopływu Kanału Raduni. Obie retencje są oddalone od siebie o około 500 metrów i połączone ścieżką przebiegającą przez piękny, leśny teren wzdłuż potoku. Zbiornik Świętokrzyska II z zadrzewionymi wyspami stanowi miejsce lęgowe dla wielu gatunków ptaków, takich jak łabędź niemy, perkoz rdzawoszyi oraz krzyżówki.
Edukacja
Szkoły publiczne
W Zakoniczynie znajdują się placówki edukacyjne, które znacząco przyczyniają się do rozwoju lokalnej społeczności. Do najważniejszych z nich zalicza się:
- Szkoła Podstawowa nr 6 – otwarta w 2018 roku. Zlokalizowana przy ulicy Lawendowe Wzgórze, szkoła ta wyróżnia się dobrze zorganizowanym dostępem dzięki pobliskim przystankom autobusowym i tramwajowym, co pozwala na łatwe połączenie z całym Gdańskiem. Na jej terenie znajduje się również filia zarówno Wojewódzkiej, jak i Miejskiej Biblioteki Publicznej w Gdańsku, co znacznie wzbogaca ofertę edukacyjną.
- Szkoła Podstawowa nr 12 – powstała w 2008 roku i usytuowana przy ulicy Człuchowskiej. Ta placówka dysponuje dostępem do kilku boisk oraz dużą salą gimnastyczną, co sprzyja rozwojowi aktywności fizycznej wśród uczniów. Warto także zauważyć, że wiele dzieci dociera do niej rowerem, a ich osiągnięcia w konkursach rowerowych w maju świadczą o rosnącej popularności tej formy transportu.
Transport
Na południowym obszarze osiedla Zakoniczyn znajduje się istotna droga wojewódzka nr 221, która skutecznie łączy Gdańsk z Kościerzyną. Większość ulic w tej dzielnicy została zaprojektowana w sposób, który sprzyja uspokojeniu ruchu drogowego.
Na terenie Zakoniczyna funkcjonują autobusy ZTM w Gdańsku, których trasa prowadzi do węzłów przesiadkowych, takich jak Łostowice Świętokrzyska oraz Ujeścisko. Te przystanki umożliwiają dalsze przesiadki na tramwaje, co pozwala na wygodne przemieszczanie się po różnych rejonach Gdańska. Dodatkowo, dostępny jest węzeł Gdańsk Jasień, który oferuje przesiadki na pociągi, co znacznie zwiększa mobilność mieszkańców.
Na północy Zakoniczyna, od czerwca 2020 roku, funkcjonuje nowa krańcówka tramwajowa. To miejsce umożliwia bezpośrednie połączenie tramwajowe z liniami 2, 4 i 11, co ułatwia dotarcie do centrum Gdańska, Oliwy, Wrzeszcza, Zaspy oraz Jelitkowa.
Na południowej granicy Zakoniczyna, pasażerowie mogą korzystać z usług regionalnego przewoźnika P.A Gryf, który oferuje bezpośrednie połączenia do pobliskich wsi oraz do miejscowości Kościerzyna. W planach na przyszłość znajduje się również budowa nowych ulic, które roboczo nazwano Nowa Świętokrzyska oraz Nowa Bulońska Południowa.
W dłuższym okresie przewiduje się także budowę połączenia kolejowego w ramach pomorskiej kolei metropolitalnej (PKM), co może dodatkowo zwiększyć mobilność mieszkańców Zakoniczyna oraz poprawić transport w regionie.
Przypisy
- Gdańskie CentrumG.C. Multimedialne Gdańskie CentrumG.C., Dzisiaj oficjalne otwarcie Nowej Warszawskiej - piknik i bezpłatne przejazdy tramwajem [online], Gdańsk - oficjalny portal miasta [dostęp 12.10.2023 r.]
- Zbiorniki retencyjne "Świętokrzyska 1 i 2" [online], Trójmiejska Grupa OTOP [dostęp 09.04.2020 r.]
- Dyrekcja Rozbudowy Miasta Gdańska - Opracowanie dokumentacji projektowej dla budowy ulicy Nowej Świętokrzyskiej w Gdańsku [online], www.drmg.gdansk.pl [dostęp 05.10.2021 r.]
- PKM Południe [online], Pomorska Kolej Metropolitalna [dostęp 05.10.2021 r.]
- Strona główna - Szkoła Podstawowa nr 6 [online], zsp6.edu.gdansk.pl [dostęp 22.01.2021 r.]
- Strona główna - Szkoła Podstawowa nr 12 [online], sp12.edu.gdansk.pl [dostęp 22.01.2021 r.]
- l, Rowerowy Maj 2019 w Gdańsku. Jak wystartował? Co nowego w tym roku? [online], Gdańsk - oficjalny portal miasta [dostęp 22.01.2021 r.]
- 7046 mieszkańców przy najludniejszej ulicy Trójmiasta. A ulic mamy prawie 2,8 tys., „trojmiasto.pl” [dostęp 14.11.2016 r.]
- Hossa Inwestycje zrealizowane. hossa.gda.pl.
- Inwestycje zrealizowane Gdańsk.
- Dzielnica Pięciu Wzgórz. ekolan.pl.
- Jednostki morfogenetyczne Gdańska. gdansk.pl.
- Aleksandra Kozłowska "Znany deweloper kupił zabytkowy dwór w Gdańsku. A następnie go... zrujnował".
- a b AndrzejA. Januszajtis AndrzejA., Od Gyddanyzc do Wielkiego Gdańska, 2011.
- a b c d Zakoniczyn. [dostęp 05.07.2012 r.]
- Dawne nazwy geograficzne. danzig-online.pl.
Pozostałe obiekty w kategorii "Osiedla":
Ostróżek | Kuźniczki | Sienna Grobla | Górki Wschodnie | Olszynka Wielka | Zaroślak (Gdańsk) | Płonia Wielka | Sienna Grobla I | Barniewice (Gdańsk) | Sobieszewko | Dolina Radości | Owczarnia (Gdańsk) | Zabornia (Gdańsk) | Orle (Gdańsk) | Sienna Grobla II | Kukawka (Gdańsk) | Osiedle Wejhera | Karczemki Kiełpińskie | Borkowo (Gdańsk) | UjeściskoOceń: Zakoniczyn