Dwór Oliwski, znany również jako Dwór Schwabego, to obiekt o bogatej historii, którego początki sięgają prawdopodobnie drugiej połowy XVI wieku. Znajduje się on w malowniczej dzielnicy Gdańska, znanej jako Oliwa.
Jest to jeden z niewielu zachowanych zespołów dworskich na terenie Gdańska oraz w jego okolicach, który uniknął drastycznych zmian architektonicznych po zakończeniu II wojny światowej. Jego niepowtarzalny charakter oraz zabytkowa wartość przyciągają wielu turystów oraz miłośników historii.
W obrębie tego kompleksu znajduje się luksusowy, pięciogwiazdkowy hotel, Dwór Oliwski City Hotel & SPA, który oferuje swoim gościom wyspecjalizowane usługi i komfort w wyjątkowym otoczeniu historycznym.
Lokalizacja
Dwór, który przyciąga uwagę swoją lokalizacją, znajduje się malowniczo nad Potokiem Oliwskim. Ten wyjątkowy obiekt usytuowany jest na styku Doliny Radości oraz Doliny Zgniłych Mostów, w historycznym rejonie znanym jako Dolina Schwabego. Aktualny adres Dworu Oliwskiego to ulica Bytowska 4, 80-328 Gdańsk.
Otaczające go z trzech stron Lasy Oliwskie stanowią część większego kompleksu leśnego, który wchodzi w skład Trójmiejskiego Parku Krajobrazowego. Takie położenie sprawia, że Dwór Oliwski jest nie tylko miejscem historycznym, ale także wspaniałą destynacją do relaksu i obcowania z naturą.
Historia
Na podstawie historycznych materiałów źródłowych można stwierdzić, że dwór, otoczony ogrodem, sadem oraz młynem, istniał w tym miejscu już w końcu XVI wieku, a dokładna data to 1597 rok. Wówczas te tereny były własnością klasztoru cysterskiego w Oliwie. Staw, w którym łączyły się Potok Oliwski i Potok Prochowy, razem z młynem, należał do Kacpra Jenischa.
W 1601 roku gdański urzędnik o niskiej randze, Jakub Schwabe, zdobył przywileje pozwalające mu na wykupienie stawu z młynem. Dwa lata później, w 1611 roku, stał się również właścicielem dworu oraz przyległych gruntów rolnych. Wraz z żoną, uważaną za niezwykle piękną, rozpoczęli nowe życie w tym urokliwym miejscu. W ciągu czterech lat ich posiadłość rozkwitła, a na jej terenie powstała m.in. kuźnica miedzi, która przynosiła znaczące dochody, oraz winiarnia, będąca podarunkiem Jakuba dla jego ukochanej.
Jednak w 1615 roku wyszły na jaw poważne nieprawidłowości finansowe w kasie Gdańska, za co oskarżono Jakuba Schwabego. W rezultacie tego skandalu jego żona opuściła go, a on, nie mogąc znieść ani utraty bliskiej osoby, ani wstydu związanego z oskarżeniami, postanowił popełnić samobójstwo, powieszając się w głównym wejściu do dworu. Ta tragiczna historia przyczyniła się do tego, że przez następne stulecia miejsce to nosiło nazwę Dworu Schwabego (niem. Schwabenthal), a okolicę określa się czasami jako Dolinę Schwabego.
Przed rokiem 1945 Dwór Oliwski zmieniał właścicieli ok. 20 razy. Po zakończeniu II wojny światowej, władze socjalistyczne podejmowały kilka prób przekształcenia obiektu w publiczne miejsce, jak np. dom pracy twórczej, ale żadne z tych działań nie doczekały się realizacji. W latach 60. pojawił się nawet projekt przekształcenia kompleksu w chlewnię, na szczęście również nieudany. Dwór pozostawiono bez żadnej renowacji i nadzoru, co finalnie doprowadziło do jego poważnej dewastacji. W połowie lat 80. całkowicie zrujnowane zostały stodoła i spichlerz, co świadczy o krytycznym stanie zabytku.
Architektura
W kompleksie Dworu Oliwskiego można podziwiać jedyny w całości zachowany zabytkowy budynek, który pochodzi z XVII wieku. Jest to barokowy obiekt, w którego murach znajduje się obecnie hotelowa restauracja, bar oraz herbaciarnia. Charakterystyczną cechą tego budynku jest jego prosta, dwukondygnacyjna bryła przyjęta na planie prostokąta, przykryta mansardowym dachem.
Budynek zdobią okiennice oraz profilowane, drewniane gzymsy, które otaczają go tuż poniżej linii dachu. Wnętrze skrywa w sobie sień oraz klatkę schodową w stylu rokoko, które dodają mu niepowtarzalnego charakteru. Na pierwszym piętrze znajduje się znakomity przykład sztukaterii, wzbogacony o ozdobne malowidła, które przyciągają wzrok każdego odwiedzającego.
Warto również zwrócić uwagę na XVI-wieczną piwnicę, która charakteryzuje się sklepieniem krzyżowym. To właśnie tam mieści się winiarnia, której pierwsze urządzenie miało miejsce za sprawą Jakuba Schwabego. Obiekt ten wciąga w bogatą historię i tradycję, która przyciąga nie tylko krajowych, ale i zagranicznych gości.
Od północno-zachodniej strony kompleksu rozciąga się park urządzony w stylu angielskim, który powstał prawdopodobnie na miejscu barokowego ogrodu jezuickiego. Dziś można tam spacerować w malowniczym otoczeniu natury oraz odnaleźć spokój z dala od miejskiego zgiełku. Właściciele Dworu Oliwskiego dokonali rekonstrukcji budynków gospodarczych, które wzniesiono na kamiennych podmurówkach, pokrytych dachami dwuspadowymi z charakterystyczną strzechą.
Wnętrza nowo urządzonych budynków zyskały prowansalski styl, a meble zostały starannie dobrane z elementami toskanskiego designu. Całość tworzy spójną, elegancką atmosferę, która z pewnością zachwyci każdego gościa.
Przypisy
- Tajemnicze zamknięcie Dworu Oliwskiego [online], staraoliwa.pl [dostęp 16.04.2021 r.]
- Tadeusz T. Głuszko: Dwór Schwabego – Dwór Oliwski. StaraOliwa.pl. [dostęp 16.11.2014 r.]
- Katarzyna Rozmarynowska: Dolina Schwabego. EncyklopediaGdanska.pl. [dostęp 16.11.2014 r.]
- Adam Kromer: Oliwa – młyny. Trojmiasto.pl. [dostęp 16.11.2014 r.]
- Nieznany: Historia Dworu. Oficjalna strona internetowa hotelu IBB Dwór Oliwski***** City Hotel & SPA. [dostęp 25.06.2014 r.]
- a b Rejestr zabytków nieruchomych województwa pomorskiego - Narodowy Instytut Dziedzictwa.
Pozostałe obiekty w kategorii "Wille i dwory":
Dwór Uphagena | VI Dwór | Villa Martha w Oliwie | Willa Jodłowa | Willa Patschkego w Gdańsku | Willa przy ulicy Orzeszkowej 2 w Gdańsku | Forsterówka | IV Dwór | Dwór Olszynka | Dwór Oruński | Dwór Kuźniczki | Dwór Królewskiej Doliny | Dwór Ferberów | Dwór Bractwa św. Jerzego w Gdańsku | Dwór Artusa w Gdańsku | III Dwór | Villa Schmidt w Gdańsku | Dwór Studzienka | Dwór Młyniska | Dwór Miejski w GdańskuOceń: Dwór Oliwski