Willa przy ulicy Orzeszkowej 2 w Gdańsku

---

Historia

„Willa została zbudowana w roku 1922 na terenie ówczesnej Opitzstrasse 2, na zlecenie wpływowego kupca pochodzenia żydowskiego, Leona Astrachana. Ten wyjątkowy człowiek, który miał korzenie w Mińsku, przybył do Gdańska w 1921 roku ze swoją liczną rodziną, uciekając z porewolucyjnego Związku Sowieckiego. Astrachan prowadził międzynarodowe interesy w branży drzewnej, dysponując własnymi lasami oraz tartakami parowymi. Jego firma miała już przed przyjazdem na pomorze przedstawicielstwo w Warszawie. W reklamie z 1924 roku możemy znaleźć informację, że był właścicielem tartaku w Nowym Porcie.

Willa oraz jej otoczenie, włącznie z malowniczym ogrodem, cieszyły się staranną dbałością właściciela. Wnętrza były bogato zdobione, z eleganckimi kandelabrami, rzeźbionymi drzwiami, kręconymi schodami oraz polerowanymi podłogami. Na początku lat 30. Leon Astrachan zaczął wynajmować część przestrzeni polskiej Ekspozyturze Inspektoratu Ceł. W partiach przeznaczonych na biura znajdowały się mieszkania, m.in. wyższego urzędnika celnego, nadkomisarza Stefana Świdy oraz inspektora celnego Mańkowskiego. Niestety, w 1938 roku, podobnie jak wielu innych gdańskich żydowskich kupców, także Leon Astrachan stał się ofiarą represji hitlerowskich i zmuszony był opuścić miasto, znaleziono go później w Warszawie lub Otwocku.

Warto również zaznaczyć, że w niektórych źródłach pojawiły się błędne informacje, jakoby willa była własnością innego żydowskiego kupca, Juliusa Jewelowskiego, który również odnosił sukcesy w branży drzewno-zbożowej oraz był gdańskim politykiem, a także deputowanym do Volkstagu w latach 1920-1923 oraz 1928-1930, będąc też członkiem Senatu Wolnego Miasta Gdańska.

Po wybuchu II wojny światowej budynek przeszedł w ręce gdańskiej policji, a później SS. Do 1945 roku działało w nim dowództwo nadokręgu SS „Wisła”, które stanowiło jednostkę administracyjną dla organów represyjnych III Rzeszy – SS oraz policji na obszarze Gdańsk-Prusy Zachodnie. W budynku tym mieszkał także hitlerowski zbrodniarz Richard Hildebrandt.

Po zakończeniu drugiej wojny światowej, willa, będąca wcześniej własnością żydowskiego kupca, została zajęta przez Miejski Urząd Bezpieczeństwa. W latach 60. XX wieku znalazły tam miejsce izba wytrzeźwień oraz Przedsiębiorstwo Gastronomiczno-Handlowe Konsumy, która zaopatrywała stołówki i sklepy dla służb mundurowych PRL oraz członków PZPR. W latach 90. budynek przekształcono w zakład opieki zdrowotnej. W 2004 roku został sprzedany prywatnemu nabywcy, który zapłacił ponad 1 milion złotych za nieruchomość z działką o powierzchni 1427 m². Po tej transakcji, budynek pozostał nieodrestaurowany i stopniowo popada w ruinę, mimo licznych interwencji oraz faktu, że widnieje w miejskiej ewidencji zabytków. Niestety, nie został on włączony do wojewódzkiej ewidencji zabytków.

Na zakończenie, należy wskazać, że 20 października 2021 roku, doszło do zawalenia się fragmentu fasady willi.

---

Oceń: Willa przy ulicy Orzeszkowej 2 w Gdańsku

---