Tadeusz Tylewski to postać, która zapisała się złotymi literami w historii polskiej muzyki. Urodził się 21 października 1898 roku w Gdańsku, co zorganizowało jego przyszłość muzyczną w tym mieście. Jako kompozytor i dyrygent, Tylewski miał ogromny wpływ na rozwój kulturalny regionu.
Jego twórczość, która trwała aż do jego śmierci 29 kwietnia 1959 roku, pozostawiła po sobie bogate dziedzictwo artystyczne, związane z Gdańskiem, który był jego domem przez całe życie.
Życiorys
W latach przed 1907 Tadeusz Tylewski odbywał naukę gry na skrzypcach w renomowanym konserwatorium w Bydgoszczy. Następnie, w okresie 1909-1918, był uczniem Westpreussische Konservatorium w Gdańsku, a równolegle, w latach 1915-1918, studiował w Królewskim Seminarium Nauczycielskim. Kolejne lata jego edukacyjnej drogi to studia muzykologiczne, które odbył w Technische Hochschule Danzig w latach 1929-1931.
W ciągu swojej kariery zawodowej, od 1920 do 1939 roku pracował jako urzędnik w dyrekcji Polskich Kolei Państwowych w Gdańsku. Jako dyrygent założył w 1926 roku orkiestrę Collegium Musicum przy Technische Hochschule Danzig oraz prowadził chór Danziger Singakademie. W 1926 roku był jednym z inicjatorów Polskiego Towarzystwa Muzycznego w Gdańsku, a także nauczał w nowo utworzonym konserwatorium muzycznym w 1929 roku.
Tylewski dyrygował również polskimi chórami, w tym „Moniuszko” oraz „Cecylia”. Niestety, po rozpoczęciu II wojny światowej, został aresztowany przez Gestapo, co doprowadziło do jego uwięzienia w Nowym Porcie oraz obozie koncentracyjnym w Stutthof. Po wojennej zawierusze, gdy Gdańsk wrócił do wolności w 1945 roku, Tadeusz został członkiem Miejskiej Rady Narodowej, gdzie pełnił rolę zastępcy przewodniczącego Komisji Weryfikacyjno-Rehabilitacyjnej, zajmującej się przyznawaniem polskiego obywatelstwa.W 1946 roku wszedł w skład Specjalnego Sądu Karnego, który rozpatrywał sprawy dotyczące członków załogi Stutthof.
W tym samym roku Tylewski przewodził Gdańskiej Orkiestrze Miejskiej oraz zespołowi pieśni i tańca „Bałtyk”. W latach 1946-1947 zasiadał na pozycji dyrektora Państwowej Szkoły Muzycznej I stopnia, a także kierownika muzycznego Radia Gdańsk. Dodatkowo, prowadził wykłady na Wydziale Pedagogicznym Państwowej Wyższej Szkoły Muzycznej w Sopocie. W 1947 roku objął stery Chóru Akademii Medycznej w Gdańsku, którym dyrygował aż do swojej śmierci, która wydarzyła się w trakcie koncertu.
Jego ostatnie miejsce spoczynku to Cmentarz Srebrzysko w Gdańsku, gdzie został pochowany w rejonie IX, w kwaterze profesorów, rządzie 1. W ramach swojego dorobku artystycznego, w 1956 roku zdobył Nagrodę Miasta Gdańska w dziedzinie muzyki. Do 1939 roku skomponował około 200 utworów, jednak wiele z nich zaginęło w czasie II wojny światowej. Po 1945 roku napisał około 100 nowych utworów, w tym znane Hymn kaszubski do słów Stanisława Czernickiego oraz inne pieśni ludowe.
Ordery i odznaczenia
Osoba, o której mowa, posiada szereg znaczących odznaczeń, świadczących o jej zasługach i wkładzie w historię Polski. W skład tych wyróżnień wchodzą:
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski, przyznany w 1956 roku,
- Srebrny Krzyż Zasługi,
- Medal Zwycięstwa i Wolności z 1945 roku,
- Medal 10-lecia Polski Ludowej.
Upamiętnienie
Imię Tadeusza Tylewskiego jest z pewnością szanowane i pielęgnowane w Gdańsku. Od 1959 roku nosi je Chór Akademii Medycznej w tym mieście, który Tylewski prowadził. Dodatkowo, jego dziedzictwo zostało uhonorowane poprzez nadanie jego imienia jednej z ulic w Gdańsku, znajdującej się w Suchaninie.
Przypisy
- Wykaz ulic Miasta Gdańska z podziałem na sektory i dzielnice. czystemiasto.gdansk.pl. [dostęp 06.02.2019 r.]
- Dariusz Burczyk. Specjalny Sąd Karny w Gdańsku (1945–1946) : przyczynek do monografii. „Przegląd Archiwalny Instytutu Pamięci Narodowej”. 7, s. 307, 2014. Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej. [dostęp 05.02.2019 r.]
- WYDZIAŁ IV – DYRYGENTURY CHÓRALNEJ, MUZYKI KOŚCIELNEJ, EDUKACJI ARTYSTYCZNEJ, RYTMIKI I JAZZU. amuz.gda.pl. [dostęp 07.02.2019 r.]
- Akademia Muzyczna w Gdańsku. culture.pl. [dostęp 07.02.2019 r.]
- Muzyka, która łączy kultury. expresskaszubski.pl. [dostęp 07.02.2019 r.]
- Historia. chor.gumed.org.pl. [dostęp 07.02.2019 r.]
- Tadeusz Tylewski. gedanopedia.pl. [dostęp 07.02.2019 r.]
- Tadeusz Tylewski. cmentarze-gdanskie.pl. [dostęp 07.02.2019 r.]
- Utwory muzyczne. pbc.gda.pl. [dostęp 07.02.2019 r.]
- Autoreferat. amuz.wroc.pl. [dostęp 07.02.2019 r.]
- Weryfikacja narodowościowa po II wojnie światowej i rehabilitacja polskiej ludności rodzimej. gedanopedia.pl. [dostęp 07.02.2019 r.]
Pozostali ludzie w kategorii "Kultura i sztuka":
Ryszard Zimak | Adam Majewski (poeta) | Rudi Schuberth | Piotr Rogoża | Elżbieta Carton De Wiart | Tomasz Bogusławski | Jadwiga Jankowska-Cieślak | Buka (raper) | Ryszard Ziarkiewicz | Łukasz Lewandowski | Stanisław Esden-Tempski | Daniel Chodowiecki | Mirosława Kruszewska | Krzysztof Polkowski | Konstanty Andrzej Kulka | Leszek Możdżer | Marian Terlecki | Bogna Bartosz | Bartek Materka | Alfons SarrachOceń: Tadeusz Tylewski