Mirosława Kruszewska

---

Życiorys

Ukończyła studia z zakresu filologii polskiej na Uniwersytecie Gdańskim w 1975 roku, zdobywając specjalizację w dziedzinach edytorstwa oraz teatrologii. Jeszcze podczas nauki aktywnie współpracowała z gdańskimi mediami, pełniąc rolę krytyka teatralnego i literackiego w takich tytułach, jak „Czas”, „Dziennik Bałtycki”, „Głos Wybrzeża” oraz Gdański Almanach Środowisk Twórczych PUNKT. Jej pisarska działalność obejmowała także współpracę z katolicką prasą warszawską.

W 1978 roku zainicjowała projekt wydania zapomnianego poematu Stanisława Przybyszewskiego pt. „Nad morzem”, który wzbogaciła o swoje wstępne opracowanie, ukazując go w druku nakładem Wydawnictwa Morskiego w Gdańsku. Z kolei jej debiut poetycki różnił się od tradycyjnych form, gdyż odbył się w postaci audycji muzyczno-poetyckiej emitowanej na antenie Polskiego Radia Gdańsk w 1977 roku. W następnych latach, w okresie od 1977 do 1981 roku, jej wiersze znaleźć można było w różnych publikacjach prasy trudniącej się kulturą i sztuką, zarówno na wybrzeżu, jak i w Warszawie, takich jak „Czas”, „Kierunki”, „Wiadomości Kulturalne”, „Radar” oraz „Sztandar Młodych”.

9 września 1981 roku, razem z mężem Bogusławem oraz synem Mieszkiem, podjęła decyzję o opuszczeniu Polski, kierując wzrok ku Austrii. Cała rodzina, przybywszy do Traiskirchen, zgłosiła się do obozu dla uchodźców politycznych. Tylko po trzech dniach, 11 września, na świat przyszedł ich młodszy syn, Konrad Johann. Szybko, bo już w sierpniu 1982 roku, osiedlili się w Fargo w stanie Dakota Północna, a następnie, w październiku tego samego roku, przeprowadzili się do Houston w Teksasie.

Studia doktoranckie, które podjęła, miały miejsce w Chicago pod kierunkiem profesora Michała Bidy (1907-2006). W czasie nauki była również doradcą prof. Pauline H. Isaacson, dyrektora programu wymiany międzynarodowej na Uniwersytecie Wisconsin. Jej teksty literackie pojawiały się w licznych czasopismach emigracyjnych w Stanach Zjednoczonych, takich jak „Gwiazda Polarna”, „Nowy Dziennik”, „Dziennik Chicagowski” oraz „Nowojorski”. Publikowała także w tygodniku „Relax”, „Nowe Życie”, „My” oraz „Miesięczniku Franciszkańskim”. W Kanadzie współpracowała z „High Park”, „Głosem Polskim”, „Echo” i „Pielgrzymem”. Jej twórczość dotarła również do Francji, gdzie publikowała w paryskiej „Kulturze”, „Zeszytach Historycznych” oraz „Notre Famille”, a także w Australii, w „Tygodniku Polskim”. Od 2000 roku była związana z kanadyjskim „Głosem Polskim” oraz „Gazetą” w Toronto, a w USA z „Gwiazdą Polarną”, gdzie pełniła rolę redaktora współpracującego.

Warto także zaznaczyć, że jej wydawnictwo literackie, Oficyna Poetów i Prozaików (OPiP), może poszczycić się wydaniem bibliofilskich edycji, takich jak „Wybór wierszy” ks. Janusza A. Ihnatowicza czy „Kazania wakacyjne” ks. Stanisława Kowalskiego. Mirosława Kruszewska jest również członkiem Związku Pisarzy Polskich na Obczyźnie z siedzibą w Londynie. Obecnie mieszka z mężem Bogusławem oraz synami w Seattle w stanie Washington, USA.

Twórczość

Mirosława Kruszewska była pisarką, która często posługiwała się różnymi pseudonimami literackimi. Podczas pisania felietonów, używała imion takich jak Koszałek, Marycha oraz Balbina. W swojej działalności publicystycznej natomiast przedstawiała się jako ks. Bogusław Malinowski czy Peter Zawada. Krytykę literacką sygnowała pseudonimami Mikołaj Jarociński lub Anastazja Jaworska. Warto również zaznaczyć, że w wielu swoich publikacjach Kruszewska posługiwała się jedynie inicjałami – mk, mb, a niekiedy pozostawiała artykuły bez podpisów.

W szczególności jej badania na temat początków polskiego osadnictwa w Ameryce mają na celu uporządkowanie wiedzy dotyczącej historii polskiej emigracji w Stanach Zjednoczonych. Jednym z najważniejszych dzieł Kruszewskiej jest zbiór poezji o tematyce solidarnościowo-emigracyjnej zatytułowany W pułapce wolności/Trapped in Freedom. Pierwsze wydanie tej książki ukazało się dzięki Andre R. Poray Book Publishing w Nowym Jorku i Chicago w 1987 roku, z myślą o czytelnikach krajowych.

Wydanie to, zrealizowane z pomocą ks. dr. Zdzisława Peszkowskiego oraz ks. dr. Romana Nira, było w całości przesłane do Polski, żeby dotrzeć do szerszej publiczności, obok innych dzieł autorów emigracyjnych, takich jak Ludwika Czerska czy Józef Mackiewicz. Drugie, znakomite wydanie, które zyskało dwujęzyczną wersję polsko-angielską, miało miejsce w 2007 roku w Chicago i zostało wzbogacone o Juwenilia. Wiersze Kruszewskiej doczekały się licznych tłumaczeń, w tym przez Magnusa J. Kryńskiego i Wacława Iwaniuka, jak również przez jej syna – Mieszka Kruszewskiego.

Tom W pułapce wolności (wydani eerste) zdobył wiele nagród, w tym „Amerykańską Nagrodę Literacką im. Józefa Mackiewicza”, fundowaną przez Mariana Święcickiego, w ramach różnorodnych nagród literackich przyznawanych przez Towarzystwo Krzewienia Nadziei Oddział Wisconsin w 1988 roku.

Poniżej przedstawiamy niektóre z jej najważniejszych wydanych utworów:

• W pułapce wolności (Nowy Jork-Chicago 1987),
• Szyderstwa wolności (Houston 1994) /wydanie bibliofilskie numerowane/,
• W pułapce wolności. Wyd. II poszerzone (Chicago 2007),
• Przebudzenie na Santorini (Stevens Point 2011),
• Arkusz poetycki, [w:] Gwiazda Polarna 11 czerwca 2016 nr 12,
• Blaknące konterfekty (Stevens Point 2016),
• …i już nic w nas nie zapłacze… Polska poezja emigracyjna (2021).

W dziedzinie prozy Kruszewska również pozostawiła istotny ślad, a oto niektóre z jej kluczowych publikacji:

• Te przeklęte Fluchty. Wyjątki z notatnika azylanta (Stevens Point 1985, 1987, Chicago 1993),
• Z teki Koszałka. Felietony z życia emigracji (Chicago 1992),
• Trudne lata ‘Polanderów’. Początki osadnictwa polskiego w Ameryce (Chicago 1994),
• Polacy w Ameryce (Stevens Point 2015),
• Redaktorzy ‘Sztuki i Narodu’ 1942-1944. Nie zapominajmy o nich (Stevens Point 2018).

Oprócz tego, Kruszewska miała na swoim koncie również wiele szkiców oraz studiów literackich, a także prace redakcyjne i wydawnicze, w które była zaangażowana, przyczyniając się znacznie do polskiego życia literackiego w Ameryce oraz popularyzując polską kulturę za granicą.

Warto również zauważyć, że jej publikacje obejmowały również książki w języku angielskim, w tym Who Saved Jamestown? The First Poles in Virginia 1608 oraz The Polish Americans. By Choice, By Accident, By Force, które miały na celu przybliżenie polskiego dziedzictwa w USA.

W twórczości Kruszewskiej odnaleźć można wiele skutecznych tłumaczeń, a także jej wkład w prace zbiorowe, które są pomnikiem dla polskich emigrantów oraz ich historii. Jej różnorodna twórczość nie tylko dokumentuje życie Polaków w Ameryce, ale również wpływa na przyszłe pokolenia, zachowując ich pamięć.

Nagrody

Mirosława Kruszewska, uznana postać w polskiej literaturze, odbiła swój ślad w historii poprzez liczne nagrody i wyróżnienia. Poniżej przedstawiamy najważniejsze z nich:

• 1973 – wyróżnienie w Dziale Poezji w VI Ogólnopolskim Studenckim Konkursie Literackim w Katowicach za wiersz o Van Goghu pt. Vincent,
• 1974 – pierwsza nagroda w XI Ogólnopolskim Sympozjum Teatrologicznym w Toruniu za pracę pt. Teoria dramatu Andrzeja Trzebińskiego,
• 1974 – nagroda w Pamiętnikarskim Konkursie Pracowników Kultury organizowanym przez „Tygodnik kulturalny”, Spółdzielnię Wydawniczą Książka i Wiedza oraz Ministerstwo Kultury i Sztuki za pracę pt. Do emerytury jeszcze daleko,
• 1988 – Nagroda Literacka im. Józefa Mackiewicza ufundowana przez Mariana Święcickiego w ramach nagród literackich przyznawanych przez Towarzystwo Krzewienia Nadziei Oddział Wisconsin, USA, za tom wierszy W pułapce wolności,
• 1991 – nagroda The Maria Dusza Memorial Fund za publicystykę dokumentalno-interwencyjną o tematyce emigracyjnej,
• 1994 – Nagroda Literacka im. Aleksandra Janty za publicystykę o tematyce emigracyjnej,
• 2011 – Medal Ignacego J. Paderewskiego przyznany przez Stowarzyszenie Weteranów Armii Polskiej w Ameryce za publicystykę w służbie narodu,
• 2011 – nagroda Związku Pisarzy Polskich na Obczyźnie za wiersz Sen,
• 2015 – nagroda literacka za najlepszą publikację roku 2015, ufundowana przez redakcję „Gwiazdy Polarnej”, Towarzystwo Krzewienia Nadziei oraz Koło Dziennikarzy Polskich w Ameryce za książkę pt. Polacy w Ameryce.

---

Oceń: Mirosława Kruszewska

---