Heinrich Rickert (filozof)

---

Życie

Heinrich John Rickert był synem redaktora oraz polityka Heinricha Rickerta. Swoje pierwsze kroki w edukacji stawiał, ucząc się prywatnie w Gdańsku i Berlinie, aby później uczęszczać do berlińskiego liceum „Zum Grauen Kloster”. Mimo ambitnych planów, opuścił szkołę przed przystąpieniem do matury, aby w latach 1884–1885 uczestniczyć w wykładach na uniwersytecie berlińskim. Tam miał okazję słuchać m.in. Hermana Grimma, który prowadził zajęcia z historii sztuki, oraz Heinricha von Treitschkego w zakresie historii. Ponadto uczył się od Emila du Bois’a-Reymonda w dziedzinie fizjologii, Wilhelma Scherera z poetyki, a także Friedricha Paulsena z filozofii. To właśnie wykłady Paulsena przyczyniły się do podjęcia decyzji przez Rickerta w sprawie dalszej edukacji, która skupiała się na filozofii.

W 1885 roku Rickert zaczął studiować na uniwersytecie w Strasburgu, gdzie, po zdaniu matury, uczęszczał na wykłady filozoficzne prowadzone przez Wilhelma Windelbanda. Do swoich studiów dołączył także ekonomię, której nauczał Georg Friedrich Knapp oraz Lujo Brentano, a także fizjologię pod kierunkiem Friedricha Glotza. W 1886 roku, podczas pobytu w Zurychu, Rickert miał okazję osobiście poznać filozofa Richarda Avenariusa.

W 1888 roku uzyskał doktorat u Wilhelma Windelbanda, przedstawiając dysertację pt. Zur Lehre von der Definition. Następnie przez rok pozostał w Berlinie, by potem, z powodów zdrowotnych, w 1889 roku przenieść się do Fryburga Bryzgowijskiego. Tam habilitował się w 1891 roku na podstawie pracy pt. Der Gegenstand der Erkenntnis i kontynuował swoją akademicką karierę na uniwersytecie. Rozpoczął jako docent prywatny, później w 1894 roku awansował na profesora nadzwyczajnego, a od 1896 roku pełnił funkcję profesora zwyczajnego filozofii.

W 1915 roku Rickert otrzymał powołanie na uniwersytet w Heidelbergu, gdzie zastąpił zmarłego Wilhelma Windelbanda, zaś jego miejsce we Fryburgu zajmował Edmund Husserl. W Heidelbergu współpracował z wieloma znakomitymi osobistościami, w tym z Hansem Drieschem, Karlem Jaspers oraz Heinrichem Maierem. W 1932 roku Rickert przeszedł na emeryturę, kończąc tym samym swoją długą i bogatą w dokonania karierę akademicką.

Poglądy

Heinrich Rickert był przekonany, że istnieją transcendentne, ponadczasowe wartości, które powinny obowiązywać niezależnie od wszelkich ludzkich doświadczeń. W jego koncepcji wartości te nie mają formy ani cielesnej, ani duchowej; funkcjonują w specyficzny sposób, który właściwie określa ich istnienie – a mianowicie poprzez obowiązywanie, zwane przez niego Geltung.

W kontekście teorii poznania, Rickert uznawał, że kluczową wartością jest wartość prawdy, która stanowi centralny przedmiot wszelkiego poznania i rozważań teoretycznych.

Znaczenie

Heinrich Rickert był w swej epoce jednym z najważniejszych filozofów nauki. Jego prace z zakresu epistemologii oraz teorii wartości miały znaczący wpływ na kolejne pokolenia myślicieli. Szczególnie można zauważyć ślady jego myśli w dziełach takich jak prace Maxa Webera, który przyjął za podstawę koncepcję typów idealnych, w dużej mierze inspirowaną rozważaniami Rickerta.

Dzieła wybrane

Heinrich Rickert, znany filozof, miał na swoim koncie wiele istotnych dzieł, które przyczyniły się do rozwoju myśli filozoficznej. Oto niektóre z jego najważniejszych publikacji, które z pewnością zwracają uwagę zarówno miłośników filozofii, jak i badaczy.

• Der Gegenstand der Erkenntnis (1892 i późniejsze, istotnie zmienione wydania), które wydano w polskim tłumaczeniu pod tytułem Przedmiot poznania w PWN, Warszawa 2022,
• Die Grenzen der naturwissenschaftlichen Begriffsbildung (1896–1902),
• Kulturwissenschaft und Naturwissenschaft (1898), wyd. 7. w 1926 roku, nowa edycja ukazała się w Berlinie w 2013 roku, ISBN 978-3-944253-00-8,
• Die Probleme der Geschichtsphilosophie. Eine Einführung, wyd. 3. z 1924 roku, również nowa edycja w Berlinie w 2013 roku, ISBN 978-3-944253-01-5,
• Zwei Wege der Erkenntnistheorie (1909),
• System der Philosophie (1921),
• Die Philosophie des Lebens (1920).

Każda z tych publikacji wnosi coś unikalnego do dyskusji filozoficznych, eksplorując różnorodne aspekty epistemologii oraz relacji między nauką a kulturą.

---

Oceń: Heinrich Rickert (filozof)

---