Kościół św. Jakuba w Oliwie

---

Budowla i otoczenie

„Kościół św. Jakuba w Oliwie to urokliwa dwunawowa świątynia o niewielkich wymiarach. Jego długość wynosi 28 metrów, szerokość 10 metrów, a wysokość osiąga 12 metrów. Wnętrze kościoła zdobią cenne elementy wyposażenia, takie jak ambona oraz ołtarz pochodzący z drugiej połowy XVIII wieku. Szczególną uwagę przyciąga obraz Chrystusa z 1853 roku, stworzony przez gdańskiego artystę Louisa Sy, który obecnie znajduje się w kurii metropolitalnej. Na podłodze możemy dostrzec sześć płyt nagrobnych, z czego cztery są ozdobione herbami. Wschodni szczyt budowli zdobi piękny rokokowy kartusz, sięgający czasów opata Jacka Józefa Rybińskiego (1740–1782).

Cmentarz, który pierwotnie znajdował się przy kościele św. Jakuba, został zamknięty w 1878 roku i, niestety, już nie istnieje. Zamiast tego powstał pobliski Cmentarz Oliwski, założony w 1832 roku. W 1909 roku na terenie tego cmentarza wzniesiono kaplicę cmentarną, której projekt przygotował architekt Singer, znany jako twórca kaplicy św. Piotra w Jelitkowie. Można ją zobaczyć w kontekście kościoła św. Apostołów Piotra i Pawła.

Nieopodal, przy al. Grunwaldzkiej 517, zlokalizowana jest kapliczka św. Jana Nepomucena z XVIII wieku, która jest świadectwem pielgrzymek organizowanych przez Bractwo Drogi Krzyżowej. To bractwo zostało powołane do życia w 1766 roku przez papieża Klemensa XIII. Na trasie z kościoła Reformatów w Gdańsku Chełmie do Kalwarii Wejherowskiej widniało 14 stacji. Zachowana do dziś kapliczka, z figurami Matki Boskiej i św. Jana Nepomucena, znana wśród dawnych mieszkańców Oliwy jako „Kolumna Maryjna”, nie tylko podkreśla znaczenie religijności w tamtych czasach, ale również stanowi ważny element dziedzictwa kulturowego regionu.

Rys historyczny

Historia kościoła św. Jakuba w Oliwie sięga XIII wieku, kiedy to rozpoczęto budowę trójnawowej świątyni murowanej, która zastąpiła wcześniejszy, drewniany obiekt. Kościół powstał w pobliżu klasztoru cysterskiego i służył mieszkańcom otaczających wsi, będących własnością opactwa oliwskiego. Z upływem czasu, historia ta obfitowała w dramatyczne wydarzenia.

Przykładem jest data 18 lutego 1577 roku, kiedy to kościół został doszczętnie zniszczony przez żołnierzy gdańskich. Po tym incydencie, w latach 1591-1593, przystąpiono do odbudowy świątyni, która przyjęła formę już dwunawową. Kolejnym ważnym momentem był 18 stycznia 1604 roku, kiedy to Franciszek Łącki, sufragan z Włocławka, dokonał konsekracji kościoła św. Jakuba.

Rok 1637 przyniósł gruntowny remont oraz przebudowę, a w roku 1709 na kościele została zwieńczona wieża o imponującej wysokości 24 metrów. Przełomowy rok w historii tej świątyni to 1833, kiedy to po kasacie klasztoru cysterskiego, kościół został przekazany katolikom jako parafialny, a kościół św. Jakuba trafił w ręce ewangelików.

W 1835 roku powstała plebania przy ulicy Opackiej 9, a lata 1879-1882 to czas gruntownego remontu kościoła. W 1920 roku, ewangelicy przenieśli się do nowo zbudowanego kościoła Pojednania w Oliwie, pozostawiając kościół św. Jakuba katolikom, którzy do dziś pełnią w nim funkcję rektorską.

W 1960 roku przeprowadzono rewaloryzację, podczas której uwidoczniono najstarsze partie murów, zapraszając do odkrycia charakterystycznych dla wiejskich kościółków gotyckich polnych kamieni wmurowanych w struktury budowli. Nieco później, w 1999 roku, kościół przeszedł kompleksową renowację – nałożono nowy dach, naprawiono wieżę oraz pomalowano elewację.

Ostatecznie w 2006 roku kościół zyskał nową, zewnętrzną iluminację, co dodało mu jeszcze większego uroku. Dziś stanowi on nie tylko ważny punkt na mapie Oliwy, ale również świadectwo bogatej historii, która go ukształtowała.

---

Oceń: Kościół św. Jakuba w Oliwie

---