Dolina Potoku Oruńskiego

---

Położenie

Obszar położony jest w południowej części Gdańska, na granicy dzielnic Orunia-Św. Wojciech-Lipce, Orunia Górna-Gdańsk Południe oraz Ujeścisko-Łostowice. Z północnej strony doliny wznoszą się tereny Oruni Górnej oraz Ptaszniki, natomiast od wschodu znajduje się z kolei Orunia. Od strony południowej graniczy z Maćkowymi, a od zachodu z Łostowicami.

Wschodnia granica tego obszaru usytuowana jest w pobliżu Kanału Raduni, gdzie do tego cieku wodnego uchodzi Potok Oruński.

Przedmiot ochrony

Dolina Potoku Oruńskiego to miejsce o wyjątkowych walorach przyrodniczo-krajobrazowych, które zostały formalnie uznane 29 kwietnia 1999 roku. Zespół przyrodniczo-krajobrazowy ma na celu ochronę doliny Potoku Oruńskiego oraz jej okolicznych skarp. Działania te mają na celu zachowanie unikalnego charakteru, szczególnie w odniesieniu do elementów takich jak: ciek wodny, starasowane zbocza po historycznej uprawie rolniczej oraz charakterystyczna szata roślinna. Przyznana powierzchnia w chwili utworzenia wynosiła 82,83 ha.

Od 2015 roku funkcjonuje nowa uchwała dotycząca tego zespołu, która poszerzyła obszar ochronny do 90 ha. Głównym celem tej uchwały jest ochrona walorów widokowo-estetycznych doliny. W porównaniu do wcześniejszego aktu prawnego, aktualna regulacja nie przewiduje likwidacji ogrodów działkowych znajdujących się w granicach zespołu.

Wokół doliny występuje wiele rzadkich gatunków roślin, takich jak pajęcznica gałęzista, a także rośliny ściśle chronione, jak obrazki plamiste, dzwonek szerokolistny, przylaszczka pospolita, zawilec gajowy i żółty, złoć żółta oraz kokorycz wątła. Faunę tego regionu uzupełniają różne gatunki ptaków, w tym dzięcioły: duży, zielony oraz dzięciołek; oprócz tego można napotkać modraszkę zwyczajną, bogatkę zwyczajną, kowalika oraz pleszki.

W zachodniej części zespołu, na Potoku Oruńskim, znajduje się zbiornik retencyjny „Augustowska”, który jest siedliskiem ptactwa wodnego, takim jak łabędzie nieme, perkozy dwuczubne oraz kląsawki. To również miejsce zimowania mew, takich jak śmieszki i mewy siwe.

Użytek ekologiczny „Murawy Kserotermiczne w Dolinie Potoku Oruńskiego”

Powstał jednocześnie z zespołem przyrodniczo-krajobrazowym w 1999 roku. Znajduje się on w wschodniej części tego zespołu, jego powierzchnia wynosi 2,9 ha. Celem utworzenia użytku ekologicznego było zabezpieczenie płatów muraw kserotermicznych, wraz z ich różnorodną florą oraz fauną, z szczególnym uwzględnieniem rzadkich gatunków roślin ciepłolubnych. Obecność muraw kserotermicznych w tej części Polski jest dość rzadka i odnotowano tutaj aż 232 gatunki roślin naczyniowych, w tym wiele roślin ciepłolubnych. Można tu spotkać również głóg, śliwę tarninę, dziką różę oraz trzmielinę pospolitą. Wśród ptaków można wymienić łozówkę, kwiczoła, świstuna oraz myszołowy i krogulca zwyczajnego. Dodatkowo zamieszkują tu ciepłolubne owady oraz gatunki ślmiaków.

Obszar siedliskowy „Zbiornik na Oruni”

Więcej informacji można znaleźć w artykule: Zbiornik Wody Stara Orunia. Znajduje się on w południowo-wschodniej części zespołu przyrodniczo-krajobrazowego, w obrębie jednego z wzgórz. Zbudowany w 1869 roku na potrzeby Gdańska, z czasem został wyłączony z eksploatacji w latach 70. XX wieku. Dziś jest to jedno z największych siedlisk nietoperzy w województwie pomorskim. Rewitalizacja miała miejsce w latach 2016-2018, a obecnie jest czasowo dostępny do zwiedzania, z wyjątkiem okresów hibernacji nietoperzy. Od 2021 roku obiekt został wpisany na listę Natura 2000 PLH220106 Zbiornik na Oruni. W tym miejscu zimują nocki, takie jak zagrożony wyginięciem łydkowłosy, rudzi, Natterera oraz duży. Można także napotkać gacka brunatnego. Liczba nietoperzy hibernujących tutaj waha się od 100 do 800 osobników.

Pomniki przyrody

Na terenie zespołu znajdują się prawnie chronione twory przyrody:

obiekt	wysokość	obwód	nr rejestru
lipa drobnolistna	20 m	328 cm	1098
buk zwyczajny	20 m	328 cm	1099
buki zwyczajne (2 szt.)	26 m	260, 290 cm	1100
dąb bezszypułkowy	25 m	356 cm	1101
głaz narzutowy	1,30 m	672 cm	1133

Park Oruński

Wschodnia część zespołu przyrodniczo-krajobrazowego, zwłaszcza obszar ekologiczny znany jako Murawy kserotermiczne, obejmuje historyczny i zabytkowy park miejski. Park Oruński im. Emilii Hoene to przestrzeń rozciągająca się na 19 hektarach, idealna dla miłośników natury i rekreacji.

Na terenie parku znajdują się dwa malownicze stawy, które są zasilane wodami Potoku Oruńskiego, co dodaje uroku temu miejscu.

Dzięki swojemu unikalnemu charakterowi, Park Oruński stanowi atrakcyjne miejsce wypoczynku, oferując nie tylko piękne widoki, ale także możliwość obcowania z naturą w jej najczystszej postaci.

Wzgórza

Wzniesienia w obrębie zespołu przyrodniczo-krajobrazowego stanowią istotny element lokalnej geografii, wpływając na charakterystykę krajobrazu oraz biologiczne zróżnicowanie regionu. Oto przykłady wymienionych wzgórz w dolinie:

Nazwa Wzgórza	Wysokość n.p.m.	Nazwa Niemiecka
Góra Gliniana	35 m	Leimberg
Góra Pięciu Braci	41 m	Fünfbrüderberg
Góra Łez	54 m	Tränenberg

---

Oceń: Dolina Potoku Oruńskiego

---