Käthe Schirmacher

---

Życiorys

Życie prywatne

Käthe Schirmacher była córką Richarda Albrechta Schirmachera, gdańskiego kupca, który założył firmę handlowo-żeglugową Th. Schirmacher. Po wielu latach w jej dawnym domu zlokalizowano sklep-galerię artystyczną, co świadczy o jej wpływie na lokalną kulturę. W biografii autorstwa Susanne Kinnebrock zauważono, że Käthe publicznie identyfikowała się jako biseksualna. W swoich tekstach i wypowiedziach wyrażała pewną pogardę wobec mężczyzn, głównie z powodu patriarchatu oraz nierówności społecznych, które dotykały kobiety. Schirmacher nigdy nie wzięła ślubu, gdyż odmawiała podejścia do małżeństwa z powodu ograniczających ról płciowych. Dopiero w późniejszych latach zaczęła łagodniej ocenować instytucję małżeństwa, nigdy jednak nie rozważała jej jako swojej drogi życiowej.

Od 1910 roku mieszkała w Warlow razem z przyjaciółką Clarą Schleker, z którą można uznać, że były parą od 1906 roku. Pomimo wspólnego zamieszkania, ich związek był źródłem kontrowersji i szerokiego zainteresowania, co przełożyło się na literaturę naukową. Niektórzy badacze błędnie twierdzili, że były jedyną znaną lesbijką w pierwszej fali ruchu kobiet w Niemczech. Związek ten można porównać do tak zwanego 'małżeństwa bostońskiego’, popularnego w XIX oraz na początku XX wieku, które dotyczyło wykształconych kobiet często zaangażowanych w ruch feministyczny, ceniących sobie niezależność finansową i pragnących samostanowienia. Niemniej jednak, Clara Schleker była opisywana głównie jako gospodyni domowa oraz wsparcie dla Schirmacher, a rzadko jako działaczka.

Käthe Schirmacher miała także wcześniejsze relacje z kobietami, w tym z Margarethe Böhm podczas swojego pobytu w Zurychu i Paryżu. Ich związek zakończył się w 1896 na skutek problemów zdrowotnych Böhm. Schirmacher miała również bliską przyjaźń z Henriette Josephson, której również nie udało się ukryć ich związków przed rodziną. W relacjach tych istniała wyraźna nierównowaga, z Schirmacher jako osobą publiczną, podczas gdy jej partnerki pełniły role bardziej prywatne i domowe.

Następnie, związała się z Henri Chastenet, która prawdopodobnie miała wpływ na pracę Schirmacher nad biografią Woltera oraz innymi publikacjami. Przypuszcza się, że Chastenet wpłynęła na bardziej konserwatywne poglądy Schirmacher, w tym na rozwój myślenia antysemickiego. Käthe zmarła w Merano podczas podróży i została tam pochowana.

Edukacja i kariera

Schirmacher ukończyła gdańskie seminarium nauczycielskie, a w latach 1884-1887 studiowała romanistykę na Uniwersytecie Paryskim. W tym czasie pracowała jako korespondentka lokalnej gazety „Danziger Zeitung”, relacjonując sprawy dotyczące emancypacji kobiet we Francji. Jej zaangażowanie owocowało stycznością z organizacjami na rzecz kobiet, takimi jak Verein Frauenwohl. W latach 1888–1889 pracowała jako nauczycielka w Liverpoolu, lecz choroba gardła uniemożliwiła jej kontynuację kariery pedagogicznej. Po powrocie do Gdańska w 1890 roku, rozpoczęła wykłady na kursach dla kobiet.

Późniejsze studia w Zurychu zakończyły się uzyskaniem stopnia doktora w 1895 roku, na podstawie pracy dotyczącej XVIII-wiecznego pisarza Teofila du Vian. Następnie Schirmacher przeniosła się do Egiptu z zamiarem napisania biografii Woltera, która została opublikowana w 1898 roku i do dziś pozostaje aktualna przez swoje kolejne wznowienia.

Działalność feministyczna

Käthe Schirmacher zyskała sławę jako aktywistka w międzynarodowym ruchu na rzecz praw kobiet. Już w 1890 roku nawiązała kontakt z Towarzystwem Walki o Prawa Kobiet, a trzy lata później wzięła udział w międzynarodowym kongresie kobiet w Chicago, gdzie przedstawiała swoje poglądy na temat małżeństwa kobiet w Niemczech. W 1896 roku, w „Journal des Débats”, opublikowała czteroczęściowy raport z Międzynarodowego Kongresu Kobiet w Berlinie. W „Revue Bleue” zamieściła esej „Le féminisme à l’université de Zurich” i najprawdopodobniej publikowała w wielu innych francuskich gazetach i periodykach. Prowadziła również korespondencję z gazetami niemieckimi i austriackimi.

W 1896 roku wydała książkę „Herrenmoral und Frauenhalbheit” (Moralność mężczyzn i połowiczność kobiet), w której w fikcyjnych listach do brata krytykowała hipokryzję społeczeństwa oraz przedstawiała nierówności dotyczące kobiet. Uczestniczyła także w Kongresie Feministycznym w Paryżu, a rok później na Międzynarodowym Kongresie Feministycznym w Berlinie. W 1899 roku była jednym ze współzałożycieli organizacji Verband Fortschrittlicher Frauenvereine, a w 1902 roku opublikowała artykuł na temat pracy kobiet we Francji. Rok później zaczęła się zajmować pracą domową kobiet.

W 1904 roku współzałożyła Velbund für Frauenstimmrecht (Światowy Związek Praw Wyborczych Kobiet) oraz opublikowała książkę „Die moderne Frauenbewegung”, będącą przeglądem ruchów społecznych kobiet w różnych krajach. Uczestniczyła w Międzynarodowym Kongresie Feministycznym w Londynie w 1909 roku i wzięła udział w sporze z Anitą Augspurg oraz Lidą Gustavą Heymann na temat ruchu sufrażystek w Anglii. Mimo konfliktów w 1912 roku opublikowała książkę „Die Suffragettes”.

Działalność polityczna

W miarę upływu lat, Käthe Schirmacher przyjęła konserwatywne i nacjonalistyczne poglądy, co stało się przyczyną odejścia niektórych z jej dawnych przyjaciółek z ruchu feministycznego. Przed wybuchem I wojny światowej, zaczęła analizować polityczną sytuację w Europie, wskazując na zagrożenia dla „niemieckiego Wschodu”. Po wojnie, pisała o tych kwestiach w czasopismach takich jak „Marchia Wschodnia” oraz „Duch pogranicza”, co zyskało szeroki rozgłos w kontekście niezadowolenia z postanowień traktatu wersalskiego, w tym utworzenia Wolnego Miasta Gdańska.

W dniu 4 lutego 1919 roku, Käthe Schirmacher została wybrana reprezentantką Gdańska i Prus Zachodnich do Zgromadzenia Narodowego w Weimarze, przynależąc do partii niemiecko-narodowej. Jej mandat wygasł w 1920 roku, a swoje poglądy polityczne ujawniała w publikacjach takich jak „Die Geknechteten” w 1922 roku, „Die Ostmark” w 1923 roku oraz „Grenzmarkgeist” w 1924 roku.

W 1926 roku, prezydent Republiki Weimarskiej Paul von Hindenburg przyznał jej dożywotnią pensję honorową w uznaniu jej działalności publicystycznej.

Dorobek literacki

W twórczości Schirmacher można znaleźć szereg znaczących pozycji literackich, w tym pamiętnik „Danziger Bilder” (1908), który doczekał się również polskiej wersji – „Obrazki Gdańskie” (2017). Inną významną pracą była nowela „Heinrich Wilhelm Schirmacher – merkwürdige Begebenheiten seines Lebens”. W 1921 roku opublikowała wspomnienia pod tytułem „Flammen” (Płomienie), które były kolejnym świadectwem jej życiowych doświadczeń i zaangażowania społecznego.

---

Oceń: Käthe Schirmacher

---