Józef Stanisław Sapieha

Duchowieństwo i religia

Józef Julian Stanisław Sapieha, znany ze swojego herbu Lis, urodził się 16 stycznia 1708 roku w Gdańsku, a zmarł 4 grudnia 1754 roku w Wilnie. Był on niezwykle znaczącą osobistością w historii Kościoła katolickiego na Litwie, pełniąc wiele ważnych funkcji.

Od 1737 roku sprawował urząd biskupa koadiutora wileńskiego, a wcześniej, od 1728 do 1732 roku, był kanonikiem gnieźnieńskim. W 1730 roku uzyskał tytuł kanonika warszawskiego, co podkreślało jego rosnące znaczenie w hierarchii kościelnej.

W 1733 roku objął także stanowisko archidiakona żmudzkiego, a od 1737 roku był biskupem tytularnym Diocaesarea in Isauria. W 1739 roku został prepozytem trockim, a w 1748 roku pełnił rolę dyrektora wileńskiego sejmiku przedsejmowego, co świadczy o jego wpływie zarówno w kwestiach duchowych, jak i świeckich.

Życiorys

Józef Stanisław Sapieha był synem Aleksandra Pawła oraz Marii Krystyny de Béthune, która była córką Franciszka Gastona de Béthune i siostrzenicą królowej Marii Kazimiery. Miał dwóch braci, Kazimierza Leona oraz Michała Antoniego. Jego ojcem chrzestnym był Stanisław Leszczyński.

Do 1727 roku zdobywał wiedzę w Kolegium Jezuitów w Braniewie, a następnie kontynuował edukację w Warszawie. W tym samym roku otrzymał święcenia niższe. Dnia 18 kwietnia 1729 został wyświęcony na subdiakona, a 5 marca 1730 objął archidiakona żmudzkiego. 14 kwietnia 1732 przyjął święcenia diakonatu, a 8 maja tegoż roku został kapłanem.

Podczas elekcji w 1733 roku zdecydowanie poparł Stanisława Leszczyńskiego, z którym pozostał aż do jego abdykacji w 1736, po czym wyjechał do Gdańska i Królewca. Chociaż otrzymał biskupstwo kamienieckie, to jednak nie zostało ono uznane przez Rzym w związku z abdykacją Leszczyńskiego. Dzięki wsparciu kanclerza Jana Fryderyka Sapiehy, Józef Stanisław został przyjęty na dwór Augusta III, gdzie otrzymał koaudiutorię biskupstwa wileńskiego.

W 1740 roku, wraz ze swoim bratem Michałem Antonim, uzyskał zgodę na opiekę nad małoletnimi bratankami, Aleksandrem Michałem i Michałem Ksawerym. To wydarzenie znacząco zwiększyło jego zaangażowanie w sprawy polityczne. W latach 1740–1742 brał aktywny udział w sporach majątkowych z rodem Radziwiłłów. Problemy te trwały z różnym natężeniem przez kilka lat, aż do osiągnięcia pełnoletniości przez Aleksandra Michała.

W 1746 roku sprzeciwił się przymusowemu odbieraniu cerkwi prawosławnej ich praw, co było odpowiedzią na prześladowania katolików w Smoleńszczyźnie, która była już pod panowaniem rosyjskim. Po tragicznym pożarze Wilna w 1748 roku, Sapieha sporządził nowy plan miasta (w latach 1748–1749), mający na celu zapobieżenie podobnym incydentom w przyszłości. Niestety, plan ten nie został wdrożony z powodu braku chęci magistratu, zakonów i ziemstwa do ponoszenia kosztów.

W 1753 roku ufundował teleskop dla Akademii Wileńskiej, co świadczy o jego zainteresowaniu nauką. Ostatecznie Józef Stanisław Sapieha został pochowany w katedrze w Wilnie.

Przypisy

  1. Robertas Jurgaitis, Vilniaus seimelio veikla 1717–1795 m., Kaunas 2007, s. 226.
  2. Krzysztof R. Prokop, Wiadomości do biografii biskupów oraz opatów i ksień z ziem Rzeczypospolitej Obojga Narodów z osiemnastowiecznej prasy warszawskiej doby saskiej i stanisławowskiej (1729-1795), w: Archiwa, Biblioteki I Muzea Kościelne, t. 86, 2006, s. 318.
  3. Krzysztof R. Prokop, Sakry i suksceja święceń biskupich pasterzy Kościoła wileńskiego z drugiej oraz trzeciej tercji XVIII stulecia, Rocznik Teologii Katolickiej t. V, Białystok 2006, ISSN 1644-8855, s. 239.
  4. Henryk Lulewicz, Andrzej Rachuba: Urzędnicy centralni i dygnitarze Wielkiego Księstwa Litewskiego XIV–XVIII wieku. Spisy. Kórnik 1994, s. 238.
  5. Jan Kurczewski, Kościół zamkowy, czyli katedra wileńska w jej dziejowym, liturgicznym, architektonicznym i ekonomicznym rozwoju, Nakład i Druk Józefa Zawadzkiego, Wilno, 1908, s. 323.
  6. Bishop Józef Julian Sapieha [online], catholic-hierarchy.org [dostęp 03.12.2017 r.]
  7. a b Prokop, 2006, s. 216.
  8. Prokop, 2006, s. 217.

Oceń: Józef Stanisław Sapieha

★★★★★
Średnia ocena:4.5 Liczba ocen:16