Johannes Daniel Falk

---

Życiorys

Johannes Daniel Falk był synem ubogiego perukarza, co wprowadziło go na drogę życia, pełną wyzwań. Wbrew woli swojego ojca, dzięki pomocy różnych dobroczyńców, udało mu się ukończyć lokalne gimnazjum. Już w tym młodym okresie zaczęły przejawiać się jego talent lingwistyczny, a także przenikliwe poczucie humoru, które często kierował przeciwko społecznym oraz religijnym anomaliom.

Falk, będąc osobą religijną, nie unikał krytyki przesadnych aspektów filozofii oświeceniowej. Dzięki stypendium przyznanemu przez Radę Miasta Gdańska, podjął studia teologiczne w Halle, mając na celu powrót jako pastor, jednak jego edukacja nie została zakończona. Ostatecznie osiedlił się w Weimarze, gdzie wreszcie mógł realizować swoje talenty jako publicysta i twórca, wydając szereg satyrycznych pism.

W latach 1797-1806 redagował „Taschenbuch für Freunde des Scherzes und der Satyre”, a w 1817 roku opublikował „Satirische Werke”, zbiór swoich prac w siedmiu tomach. Po tym, jak Weimar został zajęty przez wojska francuskie w 1806 roku, Falk podjął prace administracyjne, mające na celu łagodzenie skutków okupacji.

W pierwszej połowie roku 1813 założył charytatywne ugrupowanie pod nazwą „Stowarzyszenie Przyjaciół w Potrzebie” (niem. Gesellschaft der Freunde in der Not), które zyskało znaczenie jako centrum działań socjalnych, szczególnie po Bitwie Narodów pod Lipskiem. W tym czasie jego prace publicystyczne koncentrowały się głównie na wspieraniu młodzieży, której domostwa zostały zniszczone przez wojnę.

Po cierpieniu spowodowanym stratą czworga ze swych siedmiorga dzieci w wyniku epidemii tyfusu, Falk stworzył ośrodek opiekuńczy dla młodocianych, znany jako „Lutherhof”, który później przekształcił się w Falksches Institut. W swojej działalności starał się łączyć formalne wykształcenie zawodowe z religijnym wychowaniem swoich podopiecznych. W tym okresie wydał wiele publikacji, utrzymanych w duchu pietystycznym.

W Boże Narodzenie 1816 roku, Falk podyktował dzieciom „Pieśń na 3 główne święta” (niem. Allerdreifeiertagslied), w której w kolejnych zwrotkach wychwalał Narodzenie Pańskie, Wielkanoc i Zesłanie Ducha Świętego. W 1829 roku Heinrich Holzschuher przerobił tę pieśń, zachowując pierwotną pierwszą zwrotkę i dodając dwa własne elementy, co przyczyniło się do jej popularności na całym świecie. Współcześnie pieśń ta jest wykonywana w kościołach zarówno protestanckich, jak i katolickich, na melodię przypuszczalnie sycylijską, będącą katolickim hymnem maryjnym „O Sanctissima”, w opracowaniu Johanna Gottfrieda Herdera z 1807 roku.

Współczesny polski przekład pierwszej zwrotki brzmi: O błogosławiony, radością natchniony, Pełen łaski godowy czas! Na ten świat zgubiony Chrystus narodzony; Cieszcie, cieszcie się, chrześcijanie wraz! (Śpiewnik Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego…, wyd. 2, Warszawa 1966).

Choć mniej znana, jego pieśń o Opatrzności Bożej „Wie mit grimmgem Unverstand Wellen sich bewegen!” również jest znaczącym dziełem. Falk miał ogromny wpływ na działania Johanna Hinricha Wicherna oraz jego hamburski ośrodek opiekuńczy „Rauhe Haus”. Jego imię nosi wiele inicjatyw o charakterze charytatywnym, takich jak:

• Johannes-Falk-Haus w Eisenach,
• Johannes-Falk-Haus w Hiddenhausen,
• Johannes-Falk-Haus w Stuttgarcie.

---

Oceń: Johannes Daniel Falk

---