Wojciech Stamm

---

Poezja

Wojciech Stamm zadebiutował w 1987 roku arkuszem poetyckim zatytułowanym AIDS – szwedzki obóz koncentracyjny, falowce na Oruni albo in flagranti w domu Laskowskiego lepiąc domek/bombę. Publikacja ta ukazała się dzięki inicjatywie Pawła Konnaka i została wydana przez „Zlew Polski”, wzbogacona rysunkami Pawła „Paulusa” Mazura w ograniczonej liczbie czterdziestu egzemplarzy.

W 1995 roku w bibliotece brulionu ukazał się jego tomik pod tytułem Aids albo szwedzki obóz koncentracyjny. Dwa lata później, w 1997 roku, w nieregularniku Kolano opublikowano zbiór wierszy zatytułowany Menu.

Warto również zaznaczyć, że teksty Stamma były publikowane w wielu prestiżowych miejscach, takich jak b1, Homku, Kolanie, Metafizyce Społecznej oraz Tygodniku Literackim. Jego prace znalazły się także w różnych antologiach, w tym Xerofeeria, Overground, Macie swoich poetów i Napisane w Niemczech.

Dramat

Wojciech Stamm zadebiutował na płaszczyźnie teatralnej w sposób znaczący i innowacyjny, zaczynając od pierwszych prób inscenizacyjnych w 1982 roku w Polskim Związku Głuchoniemych w Gdańsku Wrzeszczu, gdzie to odważnie podjął się inscenizacji wybranych motywów z mitów greckich.

W 1998 roku przyszedł czas na prapremierę „Babci Zosi” w teatrze „Ballhaus” na Kreuzbergu, gdzie w głównej roli wystąpił Krzysztof „Leon” Dziemaszkiewicz, wspierany przez utalentowanych aktorów: Leszka Oświęcimskiego, Andrzeja Fikusa, Romana Lipskiego oraz samego Wojciecha Stamma.

Rok później, w 1999, odbyła się inscenizacja kolejnego dzieła – „Cioci Leosi” na deskach „theater am Ufer”. W obsadzie znaleźli się Beata Zagożdżon, Andrzej Fikus, Andrea Zingler, Piotr Czajkowski, Adam Gusowski oraz Magdalena Gnatowska, co potwierdza wysoką jakość prezentowanych wydarzeń teatralnych.

W 2000 roku w wydawnictwie „Lampa i iskra boża” zadebiutował zbiór „Dramatyczne pomysły Lopeza Mausere”, który z pewnością wzbogacił polską sztukę teatralną. Dwa lata później w 2003, w „Klubie Polskich Nieudaczników”, powstała inscenizacja pod nazwą „Dziadek Stanisław”, w której zagrali: Andrzej Fikus, Magdalena Gnatowska, Adam Gusowski, Noam Braslavsky oraz Wojciech Stamm, ukazując w pełni swoją artystyczną wizję i umiejętności.

Proza

W 2008 roku na rynku literackim zadebiutowała powieść Czarna matka, której autorzy zafascynowali czytelników misternie skonstruowaną fabułą oraz głębokimi postaciami.

Dwa lata później, w 2010 roku, powstała kolejna książka, tym razem kryminalna, pod tytułem Doktor Jeremias, napisana we współpracy z Sebastianem Koperskim. To dzieło wzbogaciło polski rynek kryminałów.

W 2014 roku autor zaprezentował zbiór tekstów, noszący tytuł Pieśni i dramaty patriotyczne i osobiste. Książka ta stanowi wyjątkowy zbiór refleksji i przeżyć, które łączą w sobie motywy osobiste oraz patriotyczne.

Film i działalność w mediach

Wojciech Stamm, znany z licznych działań w mediach, zyskał uznanie jako autor i aktor w różnych projektach. Jego kariera rozpoczęła się na poważnie w latach 1992–1997, kiedy to był zarówno autorem, jak i aktorem w cyklu programów „Dzyndzlyndzy”. Produkcja ta była realizowana przez członków grupy Totart, a w szczególności przez ekipę poetycką Zlali Mi Się Do Środka oraz fundację brulionu dla Telewizji Polskiej.

W kolejnych latach, w okresie 1995–1996, Stamm pełnił funkcję scenarzysty w cyklu AlternaTiVi, tworząc dwa odcinki: „Rodzice Grupy Poetyckiej” oraz „O tym jak ludzie umierają”. Warto zaznaczyć, że od 1993 roku aktywnie współpracował z rozgłośnią radiową RBB (Rundfunk Berlin Brandenburg) w Berlinie, co zaowocowało serią interesujących projektów.

Jego działalność radiowa obejmowała między innymi cykl satyryczno-literacki „Gauloises Golana”, który zyskał popularność, a także różne inne formaty radiowe, które realizował od 1997 roku. Dodatkowo, w 2002 roku brał udział w realizacji filmu telewizyjnego „Wurstmenschen”, produkcji SFB, w reżyserii Volkmara Umlaufta.

Od 2005 roku współpracował z formacją radiowo-performerską „gutbaj poznań”, która była obecna na antenie studenckiego radia Afera. Dzięki swojej różnorodnej działalności medialnej, Wojciech Stamm zyskał reputację utalentowanego twórcy oraz twórczego innowatora w Polsce.

Performance i akcje

Wojciech Stamm to artysta, który nie boi się przekraczać granic, co pokazują jego spektakularne akcje. Jedną z najbardziej odnajdywanych w pamięci dotyczyła niezwykłej sytuacji, w której artysta przeprowadzał zaskakującą czynność — kopulację z szufladą biurka, jednocześnie angażując się w czytanie listów wysyłanych przez niemiecką ubezpieczalnię do swojego dziadka. Dziadek Stamma starał się o odszkodowanie za pracę przymusową, którą musiał znieść w czasach Trzeciej Rzeszy. Ten happening miał miejsce w Galerie der Künste (GdK) jako część wystawy, której kuratorką była Emma Braslavsky. Warto podkreślić, że w wydarzeniu uczestniczyli również Mauricio Cattelan oraz Ola Levin. Ta porywająca akcja była integralną częścią spektaklu, jednak miała również swoje różne manifestacje, w tym w Galerii Bielskiej BWA w Bielsku-Białej w 2005 roku.

Część interesujących wystąpień artysty to m.in. zorganizowanie meczu bokserskiego z Jerzym Truszkowskim. Performerzy symbolicznie zmagali się w tym widowisku, używając pięści, jednocześnie pomalowanych w kolory narodowe i improwizując epigramy – była to innowacyjna forma wyrażenia siebie (2001). Inną, również nietypową akcją był „Koncert dla ras niższych, czyli koncert dla psów”, który odbył się w Schwarzsche Villa w berlińskiej dzielnicy Steglitz, będącej miejscem festiwalu poświęconego polskim nieudacznikom. Performerem grającym dla jednego czworonoga był Christian Gunther, który obsługiwał autorskie elektroakustyczne instrumenty (2001).

Nie można zapominać o akcji, w której wraz z Leszkiem Oświęcimskim i Adamem Gusowskim, przy wsparciu Piotra Mordela, Stamm zdołał nielegalnie zająć teren targów książki odbywających się we Frankfurcie nad Menem. Działanie to było realizowane przez stowarzyszenie nieudaczników, które w tym czasie posiadało nielegalne stoisko (2000). Ze względów artystycznych oraz moralnych, do publicznych wystąpień Wojciech Stamm przystępuje, zasłaniając swoją twarz maską.

Działalność translatorska

Wojciech Stamm, będący wszechstronnym tłumaczem i artystą, zrealizował wiele znaczących projektów w dziedzinie tłumaczeń. W 2002 roku jego umiejętności translatorskie zaowocowały przetłumaczeniem operetki Piękna Helena autorstwa Jacques’a Offenbacha. Zlecenie to pochodziło od Teatru Muzycznego im. Danuty Baduszkowej w Gdyni, jednakże niestety, dzieło to nie doczekało się wystawienia, głównie z uwagi na kontrowersje związane z osobą Jarosława Ostaszkiewicza, który był związany z programem „Big Brother”.

Kolejnym istotnym osiągnięciem Stamma było przetłumaczenie operetki Kraina Uśmiechu, której autorami są Franz Lehar oraz jego współpracownicy, Jan Duszyński i Jarosław Ostaszkiewicz. Ta sztuka zyskała uznanie i została wystawiona przez Teatr Muzyczny Capitol we Wrocławiu w 2004 roku, co stanowiło znaczący krok w karierze translatorskiej autora.

Publikacje

Oto wybrane publikacje Wojciecha Stamma, twórczości, która odzwierciedla jego bogaty dorobek literacki. Każda z książek wnosi coś unikalnego do literatury polskiej:

• AIDS albo Szwedzki obóz koncentracyjny – poezja (Kraków, Warszawa: Wydawnictwo Fundacja „brulionu”, 1994),
• Dramatyczne pomysły Lopeza Mausere – zbiór form dramatycznych i prozatorskich (Warszawa: Wydawnictwo Lampa i Iskra Boża, 2000, ISBN 83-86735-59-7),
• Czarna matka – proza (Warszawa: Wydawnictwo W.A.B., 7 lutego 2008, ISBN 978-83-7414-267-0),
• Doktor Jeremias (powieść kryminalna, 2010) – współautor,
• Pieśni i dramaty patriotyczne i osobiste (Wydawnictwo Forma, 2014).

Nagrody

Wojciech Stamm to osoba wyróżniająca się nie tylko swoją twórczością, ale także uznaniem, jakie zdobył w dziedzinie kultury. W jego dorobku można znaleźć szereg nagród, które potwierdzają jego zasługi w promowaniu sztuki w Gdańsku.

• Nagroda Prezydenta Miasta Gdańska w Dziedzinie Kultury z okazji jubileuszu 30-lecia Formacji Totart (2016),
• Nagroda Prezydenta Miasta Gdańska w Dziedzinie Kultury z okazji 35-lecia Tranzytoryjnej Formacji Totart (2021).

---

Oceń: Wojciech Stamm

---