Daniel Gralath

---

Życiorys

Daniel Gralath przyszedł na świat w zamożnej rodzinie kupieckiej, będącej w posiadaniu Karla Ludwiga Gralatha (1673–1713). Już w czasie edukacji w Gdańskim Gimnazjum Akademickim ujawniał swoje zainteresowania naukami ścisłymi, co zaowocowało wydaniem dysertacji w języku łacińskim w 1729 roku. W latach 1728–1731 studiował w renomowanych miastach takich jak Halle, Lejda oraz Marburg. Po powrocie do Gdańska, sformalizował swoje życie osobiste, żeniąc się z córką znanego przyrodnika, Jacoba Theodora Kleina.

Był jednym z założycieli Towarzystwa Przyrodniczego w Gdańsku, które powstało w 1742 roku. Jego głównym zainteresowaniem stała się elektryczność. Od 1746 roku prowadził badania nad nowatorską butelką lejdejską, odkrytą przez Ewalda Kleista w Kamieniu Pomorskim. Gralath skonstruował pierwszą na świecie baterię z takich butelek i opracował zasady jej funkcjonowania. Zmierzył siłę działającą między naładowanymi okładkami butelki, a jego prace zaowocowały wydaniem dzieła w trzech tomach, zatytułowanego Geschichte der Elektricität („Historia elektryczności”), które ukazało się między 1747 a 1756 rokiem, a także Elektrische Bibliothek („Biblioteka elektryczna”), będącej bibliografią wszystkich istotnych prac na temat elektrostatyki.

Doceniając jego naukowy wkład, Towarzystwo Naukowe w Getyndze wybrało Gralatha na swojego członka. W roku 1754 związał się z administracją Gdańska, gdzie piastował różne stanowiska, w tym od 1754 roku ławnika, od 1758 rajcę, a w 1762 burgrabię królewskiego, aż do swojej śmierci w 1763, będąc jednym z burmistrzów tego miasta.

Jego grób znajduje się w bazylice Mariackiej w Gdańsku, jednak dokładne miejsce pochówku nie jest znane. Na podgdańskim Sulminie znajduje się grobowiec rodzinny potomków Daniela Gralatha, który został wzniesiony w 1818 roku. Oprócz swoich osiągnięć w naukach, zainicjował powstanie Wielkiej Alei lipowej pomiędzy Gdańskiem a Wrzeszczem. W 1901 roku przy alei, w okolicy skrzyżowania z ul. Smoluchowskiego, wzniesiono pomnik upamiętniający Daniela Gralatha w formie głazu narzutowego z tablicą pamiątkową. Po wojnie na głazie umieszczono tablicę ku czci harcerzy, którzy zostali zamordowani przez nazistów. W 2004 roku pomnik harcerzy przeniesiono do pobliskiego parku (Małego Błędnika), a na głazie zamontowano nową tablicę upamiętniającą Daniela Gralatha.

Jego dziedzictwo kontynuowali synowie: Karol Fryderyk (1741–1818), który był rajcą miejskim i podczas epoki napoleońskiej prezydentem senatu Gdańska, a także Daniel Gralath młodszy (1739–1809), który pełnił rolę profesora i zyskał tytuł rektora Gimnazjum Akademickiego, gdzie napisał cenną „Historię Gdańska” oraz rozprawę o przedawnieniu z 1773 roku, kwestionującą roszczenia króla pruskiego do ziem zdobytych w efekcie I rozbioru Polski.

Daniel Gralath jest również patronem tramwaju Pesa Swing 120NaG SWING Gdańskich Autobusów i Tramwajów, oznaczonego numerem bocznym 1011. W czasach Wolnego Miasta Gdańska jego imię nosiła ulica Józefa Hoene-Wrońskiego w Gdańsku-Aniołkach.

---

Oceń: Daniel Gralath

---