Marie Johanna Baum

---

Życiorys

Marie Johanna Baum przyszła na świat w rodzinie głęboko zaangażowanej w naukę, społeczeństwo oraz działalność aktywistyczną. Jej matka, Florentina Baum, z Dirichletów (1845–1912), miała znaczący wkład w tworzenie możliwości edukacyjnych dla dziewcząt w Gdańsku. Natomiast jej ojciec, Georg Wilhelm Baum, praktykował jako lekarz. Marie wychowała się w licznej rodzinie, mając trzy siostry i dwóch braci.

Ukończyła szkołę, którą prowadziło stowarzyszenie „Frauenwohl”, stanowiące część mieszczańskiej organizacji kobiecej w Berlinie, której współzałożycielką była jej matka. W Zurychu zdała maturę oraz ukończyła studia z zakresu chemii i biologii. Niestety, brak możliwości studiowania kobiet w Niemczech z czasów, gdy Marie była młoda, skłonił ją do poszukiwania edukacji w Szwajcarii, gdzie taki zakaz został zniesiony w 1867 roku. W tym okresie, nawiązała bliską przyjaźń z Käthe Kollwitz oraz Ricardą Huch.

W 1899 roku uzyskała tytuł doktora nauk chemicznych. Przez następne trzy lata pracowała jako doktor chemii w dziale patentowym firmy Agfa, gdzie pełniła obowiązki inspektorki, odwiedzając różne fabryki i monitorując warunki bezpieczeństwa oraz higieny pracy. Niestety, zrezygnowała z tej pracy z powodu niskich zarobków oraz braku uznania pomimo swojej rzetelnej pracy. Po rezygnacji zapisała się na studia na Uniwersytecie w Heidelbergu, gdzie nawiązała kontakty z Maxem Weberem oraz Marianne Weber.

Marie zaangażowała się w poprawę jakości opieki społecznej, ukierunkowując swoje działania na rodziny robotnicze oraz młodzież. W 1907 roku przeprowadziła się do Düsseldorfu, gdzie dołączyła do Federacji Niemieckich Stowarzyszeń Kobiet, obejmując kierownictwo nad Stowarzyszeniem Opieki nad Niemowlętami i Opieki Społecznej. W 1908 roku weszła w skład zarządu oraz prezydium Niemieckiego Ośrodka Pomocy Młodzieży, a rok później została wybrana do zarządu Niemieckiego Towarzystwa Opieki Publicznej i Prywatnej. Prowadziła wykłady i szkolenia, a także publikowała wyniki swoich badań.

W czasie I wojny światowej organizowała pomoc dla dzieci oraz kobiet, a w 1917 roku rozpoczęła prace w Hamburskiej Społecznej Szkole Kobiet oraz w Społecznym Instytucie Pedagogicznym, do czego namówiła ją Gertrud Bäumer. W listopadzie 1918 roku zapisała się do Niemieckiej Partii Demokratycznej, jednak szybko wystąpiła z jej szeregów jako protest przeciwko ograniczonej reprezentacji kobiet.

W latach 1919-1921 była jedną z pierwszych kobiet posłanek w Reichstagu. W 1921 roku postanowiła zakończyć swoją działalność parlamentarną i przeniosła się do Baden, gdzie pełniła funkcję starszej radnej w badenskim Ministerstwie Stanu. Przez 13 lat prowadziła dom rekreacyjny dla dzieci Heuberg w Jurze Szwabskiej.

Od semestru letniego 1928 roku pracowała jako socjolożka w Instytucie Nauk Społecznych i Politycznych na Uniwersytecie Opieki Społecznej w Heidelbergu, gdzie prowadziła badania oraz wykłady naukowo-socjologiczne. W okresie Republiki Weimarskiej pełniła szereg publicznych funkcji związanych z opieką społeczną, stając się prekursorką dla wielu kobiet. W 1925 roku była współzałożycielką (razem z Alice Salomon, Gertrudą Bäumer oraz Marianne Weber) Die Deutsche Akademie für soziale und pädagogische Frauenarbeit, instytutu promującego udział kobiet w działalności zawodowej i społecznej w Berlinie.

Jednak w 1933 roku, z powodu swojego żydowskiego pochodzenia, została zmuszona do ustąpienia ze wszystkich zajmowanych stanowisk. Skupiła się na pomocy żydowskim obywatelom Niemiec w okresie ich wyjazdów z kraju, dbając o tych, którzy pozostali. Współpracowała z proboszczem Heidelbergu, Hermannem Maasem.

W 1946 roku, mimo osiągnięcia wieku emerytalnego, wróciła do Uniwersytetu w Heidelbergu, gdzie tworzyła kluby dyskusyjne. Poświęciła się również pisarstwu.

Marie Johanna Baum przez wiele lat mieszkała w Heidelbergu, a po śmierci została pochowana na cmentarzu Bergfriedhof.

Piśmiennictwo

W 1930 roku Marie Johanna Baum opublikowała ważną rozprawę zatytułowaną Das Familienleben in der Gegenwart, która zawierała 182 monografie rodzinne, prezentujące biogramy współczesnych rodzin niemieckich. Pracowała nad nią wspólnie z Alice Salomon.

W 1950 roku autorka wydała swoje wspomnienia pod tytułem Rückblick auf mein Leben. W tym samym roku miała także zaszczyt napisać wstęp do niemieckiego wydania pamiętnika Anny Frank, co było istotnym wkładem w popularyzację tej ważnej postaci.

Kolejnym ważnym dziełem, które ukazało się w 1951 roku, była biografia Ricardy Huch nosząca tytuł Leuchtende Spur. Das Leben Ricarda Huchs. Cztery lata później, w 1955 roku, Marie Johanna Baum wydała zbiór listów pod nazwą Briefe an die Freunde, dokumentując swoje myśli i relacje z bliskimi.

Odznaczenia

W 1954 roku Marie Johanna Baum została odznaczona Orderem Zasługi Republiki Federalnej Niemiec, co stanowi niezwykłe wyróżnienie za jej osiągnięcia. Dodatkowo, otrzymała tytuł honorowej obywatelki Heidelbergu, co jest znaczącym dowodem na uznanie jej działalności w tym mieście.

---

Oceń: Marie Johanna Baum

---