Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna im. Josepha Conrada-Korzeniowskiego w Gdańsku

---

Historia

Początek działalności Wojewódzkiej i Miejskiej Biblioteki Publicznej im. Josepha Conrada-Korzeniowskiego sięga kwietnia 1945 roku. Wówczas, do Gdańska powrócił przedwojenny sekretarz generalny Towarzystwa Przyjaciół Nauki i Sztuki w Wolnym Mieście Gdańsku, Marian Pelczar. Otrzymał on z rąk ówczesnego Prezydenta Miasta Gdańska, Franciszka Kotus-Jankowskiego, nominację na dyrektora Biblioteki Miejskiej. Do najważniejszych zadań Pelczara należy wspomniane poszukiwanie i rewindykacja zbiorów bibliotecznych wywiezionych przez hitlerowców oraz zabezpieczenie księgozbioru w budynku przy ulicy Wałowej.

W maju 1945 roku Kuratorium Okręgu Szkolnego w Gdańsku powołało Wojewódzką Komisję Opieki nad Książką. Także 22 lipca 1945 roku, dzięki inicjatywie Marty Schweiger, została otwarta pierwsza publiczna wypożyczalnia na terenie Gdańska. Umiejscowiona przy ulicy Grottgera 12 w Oliwie posiadała 2500 woluminów, które ocalały z biblioteki dawnego Gimnazjum Polskiego. Jesienią tego samego roku wypożyczalnię przeniesiono na ulicę Orkana 9, a równocześnie zorganizowano drugą wypożyczalnię przy Wałowej 9. Dwie następne powstały 22 lutego 1948 roku na Oruni oraz we Wrzeszczu.

W akcję wyposażania bibliotek zaangażowało się społeczeństwo, pod hasłem: „Biblioteka szkołą nowego człowieka”. W czasie Święta Oświaty, które miało miejsce w dniach 1-3 maja 1946 roku, zebrano w województwie gdańskim 1 400 000 złotych oraz 2614 książek. Już w 1949 roku uruchomiono pierwszą w Gdańsku wypożyczalnię dla dzieci w wiekach od 8 do 14 lat, która miała swoją siedzibę w Domu Kultury przy ulicy Wolności 48 w Nowym Porcie, dysponującą księgozbiorem liczącym około 1000 woluminów.

W latach 1948–1949 gdańska Biblioteka Miejska dzieliła się na Dział Naukowy oraz Dział Oświatowy. W 1955 roku doszło do restrukturyzacji, w wyniku której powstała Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna, z siedzibą przy ulicy Uphagena we Wrzeszczu. Wcześniej kategorie Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej piastowała obecna Miejska Biblioteka Publiczna w Gdyni. Z Działu Naukowego Biblioteki Miejskiej wyodrębniła się Biblioteka Gdańska Polskiej Akademii Nauk.

W 1975 roku wojewoda gdański nadał instytucji nazwę Wojewódzka Biblioteka Publiczna i wprowadził nowy statut. W 1994 roku, 19 listopada, instytucja uhonorowano imieniem Josepha Conrada-Korzeniowskiego. Dzień 24 listopada 2003 roku przyniósł kolejną zmianę, tym razem na Wojewódzką i Miejską Bibliotekę Publiczną, zatwierdzoną przez Sejmik Województwa Pomorskiego. W 2006 roku, 22 czerwca, uruchomiono Pracownię Komiksową przy ulicy Paderewskiego 11, będącą pierwszą tego rodzaju placówką w Polsce, którą przejęła filia Biblioteki Manhattan w centrum handlowym Manhattan we Wrzeszczu (al. Grunwaldzka 82).

Kolejnym ważnym krokiem w historii biblioteki było otwarcie Filii Gdańskiej, która miała miejsce w maju 2008 roku przy ulicy Mariackiej 42. W tej filii gromadzone są publikacje dotyczące Gdańska oraz regionu pomorskiego, w tym literacki dorobek gdańszczan. Natomiast od stycznia 2019 roku dyrektorem Wojewódzkiej i Miejskiej Biblioteki Publicznej w Gdańsku jest Jarosław Zalesiński, a wcześniej funkcję tę pełniły różne osoby, takie jak Bożena Orczykowska (pełniąca obowiązki dyrektora), Paweł Braun, Iwona Koperkiewicz, Maciej Kraiński, Aleksander Żubrys, Czesława Scheffs, Bożena Nagel, Maria Sieradzan, Wacław Szczepkowski, Jerzy Kiedrowski, Tadeusz Muskat, Stefan Marcinkowski oraz Halina Czachorowska (pełniąca obowiązki dyrektora) oraz Anna Wierzbicka.

Działalność

Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna w Gdańsku koncentruje się na gromadzeniu, opracowywaniu oraz udostępnianiu swoich zbiorów. Do jej głównych obowiązków należy również sprawowanie nadzoru merytorycznego nad samorządowymi bibliotekami publicznymi, działającymi w województwie pomorskim. Biblioteka nie tylko zaspokaja potrzeby informacyjne społeczności, ale także aktywnie angażuje się w działalność edukacyjną, kulturalną oraz wydawniczą.

W strukturach WiMBP można znaleźć kilka specjalistycznych działów, takich jak Dział Promocji, Marketingu i Public Relations, Dział Instrukcyjno-Szkoleniowy oraz Dział Regionalny, który specjalizuje się w tworzeniu Bibliografii Pomorza Gdańskiego i Środkowego oraz Bibliografii Kaszub. Warto również wspomnieć o jednostce międzynarodowej sieci placówek informacyjno-bibliotecznych American Corner, która działa we współpracy z ambasadą Stanów Zjednoczonych w Warszawie, oraz Gabinecie Szanghajskim, który ma na celu promowanie wiedzy o Chinach.

W partnerstwie z Miejską Biblioteką Publiczną im. Marii Dąbrowskiej w Słupsku, Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna jest współtwórcą Bałtyckiej Biblioteki Cyfrowej. Ta platforma udostępnia cyfrowe zbiory związane z tematyką pomorską, w tym książki, czasopisma, materiały ikonograficzne oraz kartograficzne, a także różnorodne dokumenty z życia społecznego regionu.

Instytucja ta dba o dostępność swoich usług dla osób z niepełnosprawnością. W tym celu, w budynku przy ulicy Czerwony Dwór 21, działa filia mówi się o „Bibliotece bez Barier”. Co więcej, w dniu 27 grudnia 2021 roku, uruchomiono cztery książkomaty, które znacząco ułatwiają odbiór oraz zwrot książek o każdej porze dnia. Książkomaty te zostały zainstalowane przy następujących filiach: Biblioteka Kokoszki, Biblioteka Chełm, Biblioteka Żabianka oraz Biblioteka Morenowa.

Zbiory

W zbiorach gdańskiej biblioteki można znaleźć szereg interesujących materiałów, które przyciągają różnorodnych czytelników. Szczególnie wyróżniają się książki wydane po 1945 roku, które dominują w zbiorach.

Jednym z najważniejszych osiągnięć Biblioteki Manhattan jest stworzenie najbardziej rozbudowanej w Polsce kolekcji komiksów, obejmującej ponad 12 000 woluminów. To niezwykłe miejsce dla miłośników tego gatunku.

Dodatkowo biblioteka m.in. gromadzi specjalne zbiory, w tym książki mówione, które są dostępne w formie kaset magnetofonowych i płyt kompaktowych. Te materiały są przeznaczone dla osób z trudnościami w czytaniu, obejmując zarówno literaturę piękną, jak i popularnonaukowe wydawnictwa. Dzięki tym staraniom, biblioteka staje się dostępnym miejscem dla każdego.

Nagrania muzyczne na płytach winylowych oraz filmy, również znajdują swoje miejsce w ofercie. Te różnorodne formy zbiorów rozwijają kulturalną ofertę placówki i przyciągają coraz większą rzeszę użytkowników.

Warto również wspomnieć o dodatkowym wyposażeniu Biblioteki Manhattan, które obejmuje konsole do gier oraz różne instrumenty muzyczne, takie jak gitara, perkusja i pianino elektroniczne.

Filie

W Gdańsku działa wiele filii, które zaspokajają potrzeby różnych grup społecznych oraz oferują szeroki dostęp do literatury i informacji. Oto szczegółowa lista bibliotek funkcjonujących w ramach Wojewódzkiej i Miejskiej Biblioteki Publicznej im. Josepha Conrada-Korzeniowskiego:

• american corner gdańsk,
• biblioteka babie lato,
• biblioteka bez barier,
• biblioteka brzeźno,
• biblioteka chełm,
• biblioteka główna,
• biblioteka kokoszki,
• biblioteka kolonia,
• biblioteka lawendowa,
• biblioteka manhattan,
• biblioteka morenowa,
• biblioteka na fali,
• biblioteka na grobli,
• biblioteka na stogach,
• biblioteka na strzyży,
• biblioteka na wyspie,
• biblioteka niedźwiednik,
• biblioteka oliwska,
• biblioteka pilotów,
• biblioteka pod kotem i myszą,
• biblioteka pod żółwiem,
• biblioteka portowa,
• biblioteka przeróbka,
• biblioteka przy rynku,
• biblioteka ratuszowa,
• biblioteka suchanino,
• biblioteka żabianka,
• filia gdańska,
• filia naukowa,
• gabinet szanghajski,
• pracownia regionalna.

Znane osoby zatrudnione w Wojewódzkiej i Miejskiej Bibliotece Publicznej

W Wojewódzkiej i Miejskiej Bibliotece Publicznej im. Josepha Conrada-Korzeniowskiego w Gdańsku pracowało wiele wybitnych osobistości, które przyczyniły się do jej rozwoju oraz wzbogacenia zasobów kulturalnych. Oto kilka z nich:

• Aleksander Hall,
• Selim Chazbijewicz,
• Krystyna Chwin,
• Aleksander Jurewicz,
• Zbigniew Jankowski (poeta),
• Stanisław Gostkowski (poeta),
• Tadeusz Gleinert,
• Katarzyna Korczak,
• Barbara Madajczyk-Krasowska,
• Jarosław Zalesiński.

Wspomniane osoby wniosły swój wkład w działalność biblioteki, przyczyniając się do jej statusu jako ważnego miejsca spotkań kulturalnych oraz edukacyjnych.

Działalność wydawnicza

I. Wydawnictwa zwarte

Warto zwrócić uwagę na bibliografię Pomorza Gdańskiego, która powstała na przestrzeni lat 1973-2002. Jest to zbiór opracowań, które dokumentują literackie życie regionu, w tym:

• Bibliografia Pomorza Gdańskiego za rok 1973 / oprac. Maria Kucharska, Marta Pośpiech, Krystyna Redmann (1977),
• Bibliografia Pomorza Gdańskiego za rok 1974 / oprac. Maria Mroczkiewicz, Marta Pośpiech, Krystyna Redmann (1978),
• Bibliografia Pomorza Gdańskiego za rok 1975 / oprac. Maria Mroczkiewicz, Marta Pośpiech, Krystyna Redmann (1986),
• Bibliografia Pomorza Gdańskiego za lata 1976–1977 / oprac. Marta Pośpiech (1990),
• Bibliografia Pomorza Gdańskiego za lata 1976–1977 / oprac. Ewa Bomerska, Henryk J. Jabłoński, Bożena Serej (1996),
• Bibliografia Pomorza Gdańskiego za rok 1996 / oprac. Marta Pośpiech (2002).

Oprócz wyżej wymienionych, publikowane są również prace dotyczące dorobku twórczego gdańskich autorów jak:

• Dorobek twórczy pisarzy Wybrzeża Gdańskiego 1945–1980 / oprac. Jolanta Chilla, Teresa Radziszewska, Anna Woźniak (1981),
• Gdańsk w literaturze pięknej: w zbiorach WBPG / oprac. Jacek Grzybowski (1997).

Ważnym elementem działalności wydawniczej jest także koncepcja wielotomowej adnotowanej, ilustrowanej bibliografii „Gdańsk w literaturze: bibliografia od roku 997 do dzisiaj”, pod kierunkiem Leszka Rybickiego, obejmująca różne okresy literackie, a dotychczas ukazały się następujące tomy:

• t. 5, 1945–1979 (2007),
• t. 6, 1980–1989 (2010).

W ramach wspomnianej serii ukazują się monografie pisarzy pomorskich, które oprócz bibliografii zawierają także szkice o ich życiu i twórczości. Wśród opublikowanych tytułów znajdują się:

• Bedyński Tomasz. Lech Bądkowski – znany i nieznany: monografia bibliograficzna za lata 1941–2009 (2010),
• Lucyna Legut: pisarka aktorka malarka: bibliografia oraz trzy szkice o twórczości / oprac. Małgorzata Smyl, Leszek Rybicki (2012),
• Róża Ostrowska: bibliografia oraz trzy szkice o życiu twórczości / oprac. Andrzej Fac (2014).

Wśród innych wydań znajdują się także publikacje związane z historią, literaturą i kulturą regionu, przykładowo:

• Dlaczego Conrad? (1994) – publikacja z okazji nadania Wojewódzkiej Bibliotece Publicznej imienia Josepha Conrada-Korzeniowskiego,
• Gołaszewski Zenon. Baśnie z grodu Neptuna (2010).

II. Czasopisma

W kontekście wydawnictw należy również wspomnieć o działalności czasopism, które miał duży wpływ na promocję literatury regionalnej. Oto kilka istotnych tytułów:

• Bibliotekarz Gdański (1973–1976),
• Bibliotekarz Gdański i Elbląski (1977–1981),
• Con-teksty (1997–2011) – pismo poświęcone Josephowi Conradowi, dostępne w wersji angielskiej jako Con-texts.

Dzięki tym publikacjom możliwe jest śledzenie zmian w polskiej literaturze oraz promowanie umiejętności związanych z twórczością pisarską.

---

Oceń: Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna im. Josepha Conrada-Korzeniowskiego w Gdańsku

---