Biblioteka Politechniki Gdańskiej

---

Struktura Biblioteki Politechniki Gdańskiej

Struktura Biblioteki Politechniki Gdańskiej odzwierciedla zróżnicowane potrzeby jej użytkowników oraz zapewnia dostęp do bogatych zbiorów wiedzy. W jej skład wchodzą różnorodne sekcje, które pełnią istotne funkcje w edukacji i badaniach naukowych.

• Sekcja Obsługi Czytelnika, która obejmuje Wypożyczalnię oraz Informatorium, a także Czytelnię Główną, a ponadto posiada osiem fili, takich jak:
• Wydział Chemiczny oraz Fizyki Technicznej i Matematyki Stosowanej, połączone w ramach Regionalnej Biblioteki Nanotechnologii,
• Wydział Architektury,
• Wydział Elektrotechniki i Automatyki,
• Wydział Elektroniki, Telekomunikacji i Informatyki,
• Wydział Inżynierii Lądowej i Środowiska,
• Wydział Inżynierii Mechanicznej i Okrętownictwa (filia w budynku dawnego Wydziału Mechanicznego oraz w budynku dawnego Wydziału Oceanotechniki i Okrętownictwa),
• Wydział Zarządzania i Ekonomii.

• Sekcja Informacji Naukowo-Technicznej, która zapewnia dostęp do Czytelni Czasopism Bieżących, Baz Danych i Informacji Naukowej oraz Czytelni Norm,
• Sekcja Gromadzenia i Opracowania Zbiorów Tradycyjnych,
• Sekcja Budowy Zbiorów Cyfrowych i Multimedialnych,
• Sekcja Udostępniania Zasobów Cyfrowych,
• Sekcja Historyczna,
• oraz Biuro Biblioteki.

Główna część Biblioteki ulokowana jest w centralnym obszarze pierwszego piętra oraz na parterze Gmachu Głównego Politechniki Gdańskiej. Ponadto w tym gmachu znajdują się dwie czytelnie filialne: jedna przy Wydziale Architektury, a druga przy Wydziale Inżynierii Lądowej i Środowiska. Reszta czytelni jest rozmieszczona na terenie kampusu w budynkach poszczególnych wydziałów.

Historia Biblioteki i jej zbiorów

Do 1945 roku

Biblioteka Politechniki Gdańskiej zainaugurowała swoją działalność w 1904 roku, równocześnie z utworzeniem uczelni. Jej siedziba znajduje się w centralnym punkcie Gmachu Politechniki, co przypomina obecne położenie. od samego początku Biblioteka była uznawana za jedną z najlepszych w kraju, przyciągając wykwalifikowanych biblioteczników oraz specjalistów z dziedziny bibliotekoznawstwa.

W latach 1908/1909 jej księgozbiór wynosił już 26 tysięcy woluminów, jednak do roku 1943 stan ten wzrósł do niesamowitych 150 tysięcy. Przewidywano, że w 1924 roku rozbudowa pomieszczeń stanie się koniecznością, ponieważ magazyny mogły pomieścić jedynie 50-58 tysięcy książek. Niestety, plany te nie zostały zrealizowane, co zmusiło do przechowywania ich w pobliskich korytarzach.

Rok 1923 przyniósł umowę między Towarzystwem Przyrodniczym w Gdańsku a Senatem Wolnego Miasta, w wyniku której księgozbiór Towarzystwa stał się depozytem Politechniki. Biblioteka Technische Hochschule odzyskała także księgozbiór Naturforschende Gesellschaft, zawierający ponad 30 tysięcy woluminów, w tym starodruki oraz cenne rękopisy. Ustalenia umowy nakładały na biblioteki obowiązek zapewnienia dostępu do tych zbiorów członkom Towarzystwa.

W styczniu 1945 roku, w związku z ewakuacją profesorów z miasta, zbiory Biblioteki zostały wywiezione drogą morską. Po spakowaniu w 500 skrzyń, dzień 27 stycznia 1945 roku zapisał się w historii, gdy zbiory popłynęły na statku „Deutschland” do Kilonii. Większość z nich dotarła do Schmalkalden w Turyngii. Po zajęciu Politechniki przez Rosjan w marcu, Gmach Główny spłonął, niszcząc pozostałe zbiory. Istniała nadzieja, ponieważ pewna liczba ewakuowanych książek, którą przetransportował profesor Ernst Witt, trafiła do Biblioteki Państwowej w Bremie. W roku 2000 Politechnika odzyskała część swojego księgozbioru, a Senat Miasta Bremy przekazał 850 starodruków oraz rękopisów, które obecnie są częścią cennej kolekcji Zbiorów Zabytkowych Biblioteki. Całkiem spora ich część dostępna jest w formie zdigitalizowanej w Pomorskiej Bibliotece Cyfrowej.

Od 1945 roku

Po wojnie, w wrześniu 1945 roku, nowa Politechnika Polska rozpoczęła działalność, jednak zniszczenia w jej centralnej części były na tyle rozległe, że Biblioteka w dotychczasowej formie praktycznie przestała funkcjonować. Pierwszy trzyosobowy zespół pracowników rozpoczął porządkowanie zebranych zbiorów, które przetrwały na terenie uczelni, w tym pochodzących z bibliotek katedralnych. Udało się rewindykować niewielkie ilości zbiorów po Technische Hochschule, skrytych w Świńczach, oraz innych materiałów z poniemieckich bibliotek. W 1946 roku stan księgozbioru wynosił około 26 000 woluminów, po czym, z powodu selekcji merytorycznej i przekazania nieadekwatnej literatury do innych bibliotek, w 1948 roku spadł do 9600 woluminów.

Rok 1950 przyniósł wartościowe zmiany. Na stanowisko dyrektora powołano dr. Mariana Des Loges, który kierował procesem przenosin Biblioteki Głównej do pierwotnych pomieszczeń, odbudowanych i zmodernizowanych. W miarę postępu odbudowy, zbiory były systematycznie przenoszone, a wypożyczalnia otworzyła swoje drzwi dla użytkowników na początku roku akademickiego 1951/52. Zwiększył się także metraż Biblioteki z 65,9 m² do 968 m², a liczba zatrudnionych rosła, osiągając 25 etatów w 1954 roku.

W drugiej połowie lat 50. Biblioteka zyskała nową dyrektor, Barbarę Milecarzewicz, która kontynuowała rozwój biblioteki, w tym modernizację czytelni oraz pomieszczeń magazynowych. Udoskonaliła także system informacji, organizując szkolenia dla studentów oraz tworząc czytelnię norm i patentów. W 1964 roku, struktura Biblioteki Głównej, zatwierdzona przez Ministerstwo Szkolnictwa Wyższego, obejmowała nie tylko różne oddziały, ale także sekcje takie jak Zbiory Specjalne oraz Międzyuczelnianą Czytelnię Czasopism Chemicznych. Na przełomie lat 90-tych, pod kierownictwem Janiny Ligman, biblioteki wydziałowe stały się filiami Biblioteki Głównej.

Od 1986 roku działalność związana z historią Politechniki Gdańskiej, realizowana przez utworzoną Pracownię Historii, zyskała na znaczeniu, umożliwiając zbieranie i zabezpieczanie dorobku uczelni.

Dyrektorzy Biblioteki Politechniki Gdańskiej

Okres urzędowania	Imię i nazwisko dyrektora
1904-1907	prof. dr Heinrich Simon
1908-1922	dr Paul Trommsdorff
1922-1928	dr Albert Predeek
1928-1939	dr Fritz Prinzhorn
1939-1945	Otto von Franqué

Okres urzędowania	Imię i nazwisko
wrzesień 1945 – sierpień 1946	dr Roman Molski
wrzesień 1946 – czerwiec 1950	mgr Alfred Rachalski
lipiec 1950 – marzec 1957	dr Marian Des Loges
1957 – 1973	mgr Barbara Mielcarzewicz, starszy kustosz dyplomowany
październik 1973 – 1985	mgr Mirosław Komendecki, kustosz
marzec 1982 – 2000	mgr Janina Ligman, starszy kustosz dyplomowany
2000 – 2016	inż. Bożena Hakuć, kustosz (p.o. dyrektora)
2017 – 2022	dr Anna Wałek, adiunkt biblioteczny
od lutego 2023	dr Anna Dąbrowska, (na stanowisku p.o. dyrektora w okresie luty-grudzień 2023)

Biblioteka współcześnie

Choć główna siedziba Biblioteki Politechniki Gdańskiej nie zmieniła swojej lokalizacji przez wiele lat, to w 2014 roku zrealizowano generalny remont Czytelni Głównej oraz obszaru holu, w tym Wypożyczalni. Nowością stała się sala multimedialna, która została stworzona w celu organizacji szkoleń odbywających się w Bibliotece. Wprowadzono też system otwartego dostępu do zbiorów, który został wsparciem nowoczesnej technologii RFID. Umożliwiło to zmodernizowanie sprzętu obsługującego użytkowników, co zaowocowało powstaniem punktu do samoobsługowych wypożyczeń oraz wrzutni dla zwrotów książek, dostępnej po zamknięciu Biblioteki.

Księgozbiór Biblioteki Politechniki Gdańskiej to imponująca kolekcja, która liczy powyżej 1,2 miliona jednostek obliczeniowych. W zbiorach znajdują się nie tylko polskie, ale także zagraniczne książki oraz czasopisma. W jego skład wchodzą także literatura normatywna, patenty, podręczniki oraz skrypty. Poprzez wykupienie dostępu do różnorodnych elektronicznych baz danych, Biblioteka zapewnia również dostęp do pełnotekstowych, renomowanych źródeł informacji naukowej. Co więcej, użytkownicy mają możliwość korzystania z baz bibliograficznych, faktograficznych oraz abstraktowych dyscyplin, a także narzędzi do analizy cytowań w badaniach naukowych.

Zasoby polskich czasopism fachowych zbierane przez Bibliotekę stanowią integralny element aktywnej współpracy z bibliograficzną bazą danych w obszarze nauk technicznych, znaną jako BazTech. W lokalu Czytelni Czasopism Bieżących, Baz Danych, Informacji Naukowej i Norm, mieszczącej się w Bibliotece Głównej, działa Punkt Informacji Normalizacyjnej, który został uruchomiony w 2010 roku. Biblioteka nieustannie angażuje się w organizację konferencji, aktywnie uczestniczy w Bałtyckim Festiwalu Nauki oraz wystawach tematycznych.

Biblioteczny system komputerowy

Rok akademicki 1993/1994 przyniósł długo oczekiwane oprogramowanie APIS-ZB, będące jednym z pionierskich rozwiązań w Polsce, którego współautorami byli pracownicy Biblioteki. Od lutego 2003 roku instytucja współpracowała z Narodowym Uniwersalnym Katalogiem Centralnym (NUKAT), a jej katalog funkcjonował na podstawie systemu VTLS Virtua. W lutym 2024 roku zakończono z kolei proces wdrażania nowego systemu katalogowego Alma, realizowanego w ramach Narodowego Programu Rozwoju Czytelnictwa 2.0 na lata 2021–2025. W tym czasie Biblioteka dołączyła do grona bibliotek współkatalogujących z Biblioteką Narodową w ramach Ogólnokrajowej Sieci Bibliotecznej.

Pomorska Biblioteka Cyfrowa

W ramach tworzenia zasobów cyfrowych i multimedialnych, Biblioteka Politechniki Gdańskiej jest odpowiedzialna za Pomorską Bibliotekę Cyfrową, w której publikowane są wybrane pełne teksty zabytkowych zbiorów. Biblioteka Politechniki pełni jednocześnie rolę partnera wiodącego tego projektu, w którym uczestniczy piętnaście różnych instytucji i bibliotek z regionu Pomorza, z czego cztery nie są dofinansowane z funduszy Unii Europejskiej. Oprócz zbiorów historycznych, Pomorska Biblioteka Cyfrowa oferuje również publikacje współczesne, regionalia, kolekcję materiałów edukacyjnych, rozprawy doktorskie i wiele innych. Na dzień luty 2022 roku PBC dysponuje już ponad 99 500 obiektami cyfrowymi.

Otwarta nauka i portal MOST Wiedzy

Biblioteka Politechniki Gdańskiej aktywnie wspiera rozwój idei otwartej nauki. Uczestniczyła w realizacji projektów MOST Wiedzy (2016-2019) oraz MOST DANYCH (2018-2022), które doprowadziły do powstania portalu MOST Wiedzy. Jest on platformą gromadzenia oraz udostępniania zasobów nauki, techniki oraz wiedzy Politechniki Gdańskiej i instytucji partnerskich. W ramach tych projektów, zrealizowano między innymi Repozytorium Open Access oraz repozytorium danych badawczych. W latach 2017–2022 Biblioteka PG wspólnie z Centrum Usług Informatycznych PG organizowała Pomorską Konferencję Open Science, mającą na celu promocję otwartej nauki.

Członkostwo w organizacjach

Biblioteka Politechniki Gdańskiej nawiązała współpracę z wieloma międzynarodowymi organizacjami, do których należą:

• LIBER,
• IATUL (członkostwo od marca 2017 r., w 2022 ówczesna dyrektor Biblioteki, dr Anna Wałek, objęła stanowisko prezydenta tej organizacji na lata 2022-2024),
• SPARC Europe (członkostwo od listopada 2017 r.),
• CESAER,
• Research Data Alliance.

Współpraca ta ma znaczący wpływ na rozwój i integrację działań bibliotecznych.

---

Oceń: Biblioteka Politechniki Gdańskiej

---