Chorągiew Gdańska ZHP

---

Struktura

Chorągiew Gdańska ZHP, obecnie, obejmuje swoim zasięgiem 19 hufców, które są kluczowymi jednostkami organizacyjnymi w tym regionie. W skład tych hufców wchodzą:

• Hufiec ZHP Bytów im. Zawiszy Czarnego,
• Hufiec ZHP Czarna Woda,
• Hufiec ZHP Gdańsk-Wrzeszcz-Oliwa im. Obrońców Gdańskiego Wybrzeża,
• Hufiec ZHP Gdańsk-Portowa im. Obrońców Westerplatte,
• Hufiec ZHP Gdańsk-Śródmieście im. Alfa Liczmańskiego,
• Hufiec ZHP Gdynia im. Bohaterów Gdyni,
• Hufiec ZHP Kartuzy im. dr. Aleksandra Majkowskiego,
• Hufiec ZHP Kościerzyna im. Franciszka Sędzickiego,
• Hufiec ZHP Kwidzyn im. Kwidzyniaków,
• Hufiec ZHP Lębork im. Polskich Olimpijczyków,
• Hufiec ZHP Malbork im. Bohaterów Lotnictwa Polskiego,
• Hufiec ZHP Miastko im. hm. Marii Hrabowskiej,
• Hufiec ZHP Puck im. Obrońców Helu,
• Hufiec ZHP Rumia im. I Brygady Pancernej,
• Hufiec ZHP Ziemi Słupskiej im. Obrońców Wybrzeża,
• Hufiec ZHP Sopot im. Marynarki Wojennej RP,
• Hufiec ZHP Starogard Gdański im. gen. Józefa Wybickiego,
• Hufiec ZHP Tczew im. Władysława Sławomira Jurgo,
• Hufiec ZHP Wejherowo im. Partyzantów Kaszubskich.

W XXI wieku w strukturze chorągwi również funkcjonowały następujące hufce:

• Hufiec ZHP Sierakowice – do 2007 r.,
• Hufiec ZHP Skarszewy – do 2012 r.,
• Hufiec ZHP Stare Pole – do 2012 r.,
• Hufiec ZHP Hel im. kontradmirała Włodzimierza Steyera – do 2014 r.,
• Hufiec ZHP Gdańsk-Przymorze im. adm. Arendta Dickmanna – do 2015 r.,
• Hufiec ZHP Sztum – do 2017 r.

Historia Chorągwi Gdańskiej ZHP

Okres przed II wojną światową

W Gdańsku historia harcerstwa rozpoczęła się 8 sierpnia 1920 roku, kiedy to utworzono pierwszą drużynę harcerską. Na czele tej formacji stał lekarz, Stefan Mirau. Niedługo po tym, powstała także drużyna harcerek, której drużynową została Zofia Caezar, a jej działalność rozwijała się pod czujnym okiem Stefana Miraua. Założenie tych drużyn było zasługą sześciu zaangażowanych osób, wśród których byli Witold Kopczyński, Alf Liczmański, Mieczysław Tejkowski, Aleksander Witkowski i Jerzy Żuralski. Wszyscy ci członkowie Towarzystwa Filaretów dążyli do propagowania harcerstwa w Gdańsku, inspirowani obozem warszawskich harcerzy, który odbył się w Karwi.

W roku 1928 zainaugurowano działalność pierwszych hufców harcerskich, które, z uwagi na specyfikę Wolnego Miasta Gdańska, podlegały Wydziałowi Zagranicznemu Głównej Kwatery. W 1935 roku powołano osobne struktury – chorągiew harcerzy oraz chorągiew harcerek. Na czoło Zarządu Okręgu ZHP, który dziś już nie istnieje, stanął dr Franciszek Kręcicki, prezes Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”. Wśród liderów chorągwi byli hm. Alf Liczmański oraz phm. Maria Ostrowska. Harcerstwo w czasach międzywojennych odegrało znaczącą rolę w podkreślaniu polskości Gdańska, uczestnicząc w skautowych spotkaniach za granicą, które miały miejsce na Węgrzech, w Holandii oraz w Anglii.

Okres II wojny światowej

Przed i w trakcie II wojny światowej harcerze stawiali czoła licznym prześladowaniom ze strony zwolenników reżimu nazistowskiego. Wszyscy, którzy angażowali się w działalność harcerską, narażali się na zatrzymania, a wielu z nich trafiło do obozów koncentracyjnych.

W okresie 1939-1945 Związek Harcerstwa Polskiego zmuszony był działać w podziemiu, przyjmując kryptonim „Szare Szeregi”. Harcerze pełnili funkcje łączników, sanitariuszek, a także listonoszy podczas okupacji, gdy wielu żołnierzy znajdowało się na froncie. Wśród najaktywniejszych jednostek na Pomorzu Gdańskim wyróżniał się Tajny Hufiec Harcerzy z Gdyni, który prowadził działalność aż w Wejherowie. Celem THH było nie tylko utrzymanie polskości w trudnych czasach, ale także kontynuacja idei i tradycji ZHP. W szczególności akcji B-1 oraz B-2, które miały na celu informowanie sojuszników o sytuacji na Pomorzu Gdańskim.

W 1981 roku na murze Domu Harcerza w Gdańsku odsłonięto pamiątkową tablicę, upamiętniając 116 harcerzy oraz ich przyjaciół, którzy w trakcie wojny oddali życie za ojczyznę.

Okres Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej

W czasach PRL-u harcerstwo zostało zintegrowane z ideologią partii. Przy tym zmieniono wielobarwne chusty na czerwoną krajkę. Chorągiew Gdańska ZHP została wznowiona w 1956 roku, a jej komendantem mianowano Józefa Grzesiaka znanego jako „Czarny”, Józefa Grzesiak „Czarny”. W 1959 roku chorągiew liczyła już 22,3 tys. członków.

W 1963 roku rozpoczęto budowę Domu Harcerza w Gdańsku, gdzie kamień węgielny został wmurowany 23 listopada 1964 roku, a budowa zakończyła się w 1970 roku. W dniu 5 kwietnia 1970 roku Chorągiew Gdańska ZHP otrzymała sztandar i nadano jej imię Bohaterów Ziemi Gdańskiej.

W ramach chorągwi zainicjowano działania związane z wychowaniem morskim, w latach 70. funkcjonowało w niej ponad 100 drużyn wodnych i żeglarskich, posiadając 5 jachtów pełnomorskich, 16 zatokowych oraz 200 jednostek śródlądowych. Harcerze wykazywali się licznymi osiągnięciami żeglarskimi, jako pierwsi Polacy w 1971 roku dotarli do Murmańska, a także opłynęli Afrykę w 1975/1976 roku. Wzięli również udział w próbie opłynięcia przylądka Horn na jachcie „Alf”. Wspólne działania z Jednostkami Obrony Wybrzeża oraz Marynarką Wojenną, a także harcerskie drużyny obrony wybrzeża w szkołach średnich, podkreślały ich zaangażowanie.

W 1975 roku zmniejszono obszar działalności chorągwi, aby dostosować go do nowego podziału administracyjnego kraju. Doszło do powstania Chorągwi Słupskiej z części jednostek z Gdańska, Koszalina i Bydgoszczy, która w 1984 roku liczyła 25 tys. członków. Ta nowa chorągiew nosiła imię Bolesława Bieruta.

W roku 1984 Gdańska Chorągiew ZHP składała się z 48 hufców, licząc 50,9 tys. członków. Po Sierpniu 1980 roku nastąpiła odbudowa ducha harcerstwa, które uwolniło się od idei socjalistycznych. W ramach obchodów 70-lecia harcerstwa zorganizowano między innymi uroczystości w ratuszu Głównego Miasta – Muzeum Historii Miasta Gdańska, gdzie odbyła się sesja naukowo-historyczna oraz otwarto wystawę, która później przeniesiono do Domu Harcerza.

Obecna działalność

Chorągiew Gdańska Związku Harcerstwa Polskiego działa zgodnie z misją organizacji, która koncentruje się na wychowywaniu młodego pokolenia. Prowadzi to do wspierania młodzieży w ich wszechstronnym rozwoju oraz kształtowaniu charakteru poprzez stawianie przed nimi różnorodnych wyzwań.

Nad realizacją celów tej chorągwi czuwa sztab instruktorów, który jest podzielony na szereg wydziałów oraz zespołów. Do głównych struktur organizacyjnych należy komenda chorągwi, która odpowiada za ustalanie celów i działań, a także nadzoruje funkcjonowanie chorągwi.

Każda z komisji oraz zespołów odgrywa istotną rolę w codziennej działalności. Chorągwiana komisja stopni instruktorskich dba o rozwój instruktorów, z kolei zespół finansowo-księgowy monitoruje finanse jednostki oraz dba o odpowiedzialne zarządzanie zasobami. Dodatkowo, zespół organizacyjny oraz programowo-metodyczny, który dzieli się na różne referaty i specjalności, prowadzi działalność w zakresie programów harcerskich.

Nie brak także instytucji edukacyjnych, takich jak Macierzysta Akademia Kształcenia, która zajmuje się kształceniem instruktorów oraz funkcyjnych chorągwi. Dodatkowo są zespoły ds. hufców, komunikacji i promocji, które odpowiadają za popularyzację działań Chorągwi Gdańskiej oraz przetwarzanie informacji w obrębie organizacji. Na uwadze należy mieć również komisję historyczną oraz Harcerski Krąg Seniorów Korzenie, a także harcerski krąg akademicki.

Wśród najważniejszych przedsięwzięć organizowanych przez chorągiew wyróżniają się:

• Rajd Rodło, który odbywa się cyklicznie od 1984 roku. Jest to turystyczny rajd, w którym uczestniczą drużyny z całej Chorągwi, oferując bogaty wybór tras dostosowanych do różnych grup wiekowych. Podczas tego wydarzenia można zdobyć odznakę Rodła oraz wziąć udział w Turnieju Hufców, który odbywa się w ramach imprezy.
• Spartakiada, organizowana co roku we wrześniu, jest kierowana głównie do harcerzy wodnych, jednak w zabawie uczestniczą także drużyny lądowe. W trakcie czterodniowych zmagań odbywają się różnorodne konkurencje, takie jak regaty czy turniej szant.
• Przekazanie Betlejemskiego Światła Pokoju, które ma miejsce co roku w grudniu na ulicy Długiej w Gdańsku, gromadzi harcerzy, którzy wspólnie celebrować ten szczególny moment.
• Harcerska Akcja Letnia (HAL) oraz Harcerska Akcja Zimowa (HAZ) to czas, kiedy harcerze i zuchy wyjeżdżają na obozy w różne zakątki Polski oraz za granicę, realizując wartości harcerskie i przebywając w bliskim kontakcie z naturą.
• Działalność hufców, która obejmuje różnorodne formy spędzania czasu, jak rajdy, zawody czy zajęcia edukacyjne, zapewnia młodzieży szereg możliwości do aktywnego uczestnictwa w życiu harcerskim.

W Pucku znajduje się Harcerski Ośrodek Morski, który oferuje warsztaty szkutnicze, hotel oraz zaplecze gastronomiczne, wspierając tym samym harcerzy w odbywaniu ich morskich przygód.

Warto również wspomnieć o wychowankach pomorskiego harcerstwa, którzy często pełnili wysokie funkcje w ZHP. Spośród nich wyróżniają się:

• hm. Maria Hrabowska, która pełniła funkcję wiceprzewodniczącej ZHP w latach 1993-1996, a następnie przewodniczącej ZHP w latach 1996–2001,
• hm. Maciej Szafrański, wiceprzewodniczący ZHP w latach 2007-2009,
• hm. Małgorzata Sinica, Naczelnik ZHP w latach 2007–2017,
• hm. Przemysław Marchlewicz, Skarbnik ZHP w latach 2008-2009,
• hm. Lucjan Brudzyński, który był Skarbnikiem ZHP w latach 2009–2013 oraz zastępcą Naczelnika ZHP w latach 2013–2015,
• hm. Justyna Sikorska, członkini Głównej Kwatery ZHP w latach 2013-2017 oraz zastępczyni Naczelniczki ZHP w latach 2017-2021,
• hm. Marek Boraczyński, Skarbnik ZHP w latach 2019–2020.

Przewodniczący Zarządu Okręgu ZHP

W tym kontekście przedstawiamy ważne informacje na temat przeszłości zarządu Chorągwi Gdańskiej ZHP. W szczególności skupiamy się na osobach, które pełniły funkcję przewodniczącego Zarządu Okręgu ZHP.

1935–1939	Franciszek Kręcki
1946–1947	Eugeniusz Kwiatkowski
1947–1949	Stanisław Zrałek

Komendanci Chorągwi Gdańskiej

Komendantki Chorągwi Gdańskiej Harcerek

1935–1936	Marianna Ostrowska
1936–1937	Jadwiga Zaleska
1937–1939	Jadwiga Żawrocka
1945–1948	Zofia Polkowska
1948–1949	Maria Cichońska

Komendanci Chorągwi Gdańskiej Harcerzy

1935–1939	Alf Liczmański
1945	Walenty Łukianowicz (p.o.)
1945–1947	Jan Stróżyński
1947–1948	Roman Truszczyński

Komendanci Chorągwi Gdańskiej

1948–1949	Teodor Delong
1957–1958	Józef Grzesiak
1958–1962	Ferdynand Trapp
1962–1969	Mieczysław Preis
1969–1973	Zenon Kuligowski
1973–1977	Jerzy Szymański
1977–1980	Gizela Ptach-Korzycka
1980–1981	Andrzej Dalecki
1981–1985	Andrzej Ciepłucha
1985–1989	Sylwester Trzciński
1989–1990	Adam Mówiński
1990	Piotr Konracki
1990–1991	Roman Koturbasz
1991–2010	Bogdan Mierzejewski
2010–2014	Hanna Piotrowska
2014–2022	Artur Glebko
2022	Łukasz Kochowski

---

Oceń: Chorągiew Gdańska ZHP

---