Wojciech Wencel

---

Życiorys

Wojciech Wencel to wnikliwy autor, który swoje pierwotne kroki naukowe stawiał w III Liceum Ogólnokształcącym im. Bohaterów Westerplatte. Następnie kontynuował studia na kierunku polonistyka na Uniwersytecie Gdańskim. W latach 1999–2004 był stałym felietonistą „Nowego Państwa”, a następnie publikował swoje prace w takich tytułach jak „Ozon”, „Wprost”, „Gość Niedzielny”, „Gazeta Polska” i „wSieci”. Wiersze Wencela można znaleźć w wielu renomowanych periodykach, w tym „Brulionie”, „Zeszytach Literackich” oraz „Tygodniku Powszechnym”.

W jego karierze dziennikarskiej istotnym momentem była praca jako członek redakcji kwartalnika „Fronda” od 1997 do 2007 roku oraz jako jeden z założycieli i redaktor magazynu „44 / Czterdzieści i Cztery” (2007–2011). Od 1998 roku współpracuje z dwumiesięcznikiem „Arcana”. Jego aktywność w mediach rozszerza się również na telewizję, w której w latach 1998–2002 był członkiem oraz następnie wiceprzewodniczącym Rady Programowej TVP SA.

W 2010 roku Wencel zaangażował się aktywnie w politykę, stając się członkiem Trójmiejskiego Społecznego Komitetu Poparcia Jarosława Kaczyńskiego w jego kampanii prezydenckiej. Autor manifestu stowarzyszenia Solidarni 2010, w 2011 roku zainicjował także list otwarty poetów, który wyrażał solidarność z Jarosławem Markiem Rymkiewiczem, który został pozwany przez spółkę Agora.

Zdobycie Nagrody Literackiej im. Józefa Mackiewicza w 2011 roku za tom poezji „De profundis” stanowiło potwierdzenie jego talentu literackiego. W 2014 roku jego dzieło „Oda na dzień św. Cecylii” zajęło czwarte miejsce w plebiscycie organizowanym przez Program Drugiego Polskiego Radia, gdzie zostało uznane za najważniejszy polski tom poezji ostatniego ćwierćwiecza.

W lutym 2017 roku Wojciech Wencel został uhonorowany nagrodą „Zasłużony dla Polszczyzny”, przyznawaną przez Prezydenta RP. Jego kandydatura została odznaczona w wyniku tajnego głosowania wśród członków kapituły nagrody. W tym kontekście warto wspomnieć, że trzej członkowie Rady Języka Polskiego, w tym przewodniczący Andrzej Markowski, sekretarz Katarzyna Kłosińska, oraz Jerzy Bralczyk odmówili podpisania protokołu, popierając oświadczenie opublikowane na stronie Rady przez innych laureatów, takich jak Jerzy Bartmiński, Jan Miodek oraz Walery Pisarek.

Publikacje

Książki poetyckie

W twórczości Wojciecha Wencela odnajdziemy liczne wydania tomików poezji, które stały się znaczącą częścią polskiej literatury. Oto niektóre z nich:

• Wiersze (Towarzystwo „Ogród Ksiąg”, Warszawa 1995),
• Oda na dzień św. Cecylii (Wydawnictwo Marabut, Gdańsk 1997),
• Oda chorej duszy (bibLioteka, Kraków-Warszawa 2000),
• Ziemia Święta (Wydawnictwo Literackie, Kraków 2002),
• Wiersze zebrane (Fronda – Apostolicum, Warszawa-Ząbki 2003),
• Imago mundi. Poemat (Fronda – AA, Warszawa-Kraków 2005),
• Podziemne motyle (Nowy Świat, Warszawa 2010),
• De profundis (Arcana, Kraków 2010, 2 wyd. 2011, 3 wyd. 2012),
• Małe Betlejem / Christmastide (wyd. bibliofilskie w nakładzie 30 egz., Mordellus Press, Berlin 2011),
• Oda do śliwowicy i inne wiersze z lat 1992–2012 (Arcana, Kraków 2012),
• Epigonia (Arcana, Kraków 2016),
• Wiersze wybrane (Arcana, Kraków 2017),
• Polonia aeterna (Arcana, Kraków 2018),
• Mnemosyne (Arcana, Kraków 2024).

Zbiory esejów

To nie tylko poezja, ale także proza krytyczna Wencela zasługuje na uwagę. W jego zbiorach esejów znajdziemy:

• Zamieszkać w katedrze. Szkice o kulturze i literaturze (Fronda – Apostolicum, Warszawa-Ząbki 1999),
• Przepis na arcydzieło. Szkice literackie (Arcana, Kraków 2003).

Zbiory felietonów

Wencel wykazuje również talent w pisaniu felietonów, aktywnie komentując rzeczywistość. Jego zbiory felietonów to:

• Niebo w gębie (Arcana, Kraków 2010),
• Wencel gordyjski (Zysk i S-ka, Poznań 2011),
• Listy z podziemia (LTW, Łomianki 2013).

Biografistyka

Wojciech Wencel zasłynął także jako biograf, pisząc o ważnych postaciach w literaturze. Jego biografie to:

• Wierzyński. Sens ponad klęską. Biografia poety (Instytut Literatury, Kraków 2020),
• Lechoń. Rycerz i faun. Biografia poety (Instytut Literatury, Kraków 2021),
• Baliński. Smutny młodzieniec. Biografia poety (Instytut Literatury, Kraków 2023).

Książki w przekładach na języki obce

Jego twórczość została przetłumaczona na różne języki, co świadczy o jej międzynarodowym zasięgu:

• Imago mundi / Obraz mira [wybór poezji], przeł. na rosyjski Władimir Okuń (Baltrus, Moskwa 2020),
• Imago mundi [wybór poezji], przeł. na ukraiński Oleksandra Iwaniuk (Krok, Tarnopol 2020),
• Wierzyński: Sense Beyond Catastrophe. A Biography of the Poet, przeł. na angielski Charles S. Kraszewski (Instytut Literatury, Kraków 2021),
• Imago Mundi and Other Poems [wybór poezji], przeł. na angielski Michael J. Mikoś, przedmowa Wojciech Kudyba (Slavica, Bloomington 2023).

Inne projekty

Warto również wspomnieć o niezwykłych projektach, w które zaangażował się Wencel:

• Droga Krzyżowa 2007 (tekst rozważań do widowiska z udziałem czołówki polskich aktorów emitowanego przez TVP, 2007),
• Křížová Cesta. Velké Pátky 20. století (tekst rozważań do słuchowiska emitowanego i wydanego na płycie CD przez Czeskie Radio przy współudziale Instytutu Polskiego w Pradze, 2008),
• Pani Cogito (tekst pieśni wykonywanej przez Jana Pietrzaka),
• Wiersze o Polsce (płyta CD z autorską recytacją 28 wierszy dołączona do książki Joanny Lichockiej Przebudzenie, Wydawnictwo M, Kraków 2012).

Nagrody i wyróżnienia

Wojciech Wencel jest uznawanym poetą, który zdobył szereg nagród i wyróżnień na przestrzeni lat, co potwierdza jego znaczenie w polskiej literaturze. Jego kariera zaczęła się na dobre w 1995 roku, kiedy to otrzymał Nagrodę im. Kazimiery Iłłakowiczówny za debiut poetycki z tomem „Wiersze”. To wyróżnienie zapoczątkowało jego drogę ku sukcesom literackim.

W 1996 roku, Wencel zdobył nagrodę główną w I Konkursie Poetyckim im. x. Józefa Baki za poemat „Requiem”, co wskazuje na jego umiejętności w tworzeniu głęboko refleksyjnej poezji. Rok później, w 1997, jego twórczość została dostrzeżona poprzez nominację do Nagrody Literackiej Nike za „Odę na dzień św. Cecylii”.

W 2000 roku, Wencel powtórzył sukces, zdobywając Nagrodę Fundacji im. Kościelskich oraz Nagrodę im. ks. Janusza St. Pasierba, obie za „Odę chorej duszy”. W ten sposób, jego prace zaczęły przyciągać wzrok coraz większej liczby krytyków oraz czytelników. W kolejnych latach, w latach 2002, 2003, 2006 i 2011, poeta był wielokrotnie nominowany do Nagrody Literackiej im. Józefa Mackiewicza za swoje utwory, takie jak „Oda chorej duszy”, „Ziemia Święta”, „Imago mundi” oraz „De profundis”.

Kolejnym ważnym momentem w karierze Wencela nastąpił w 2003 roku, kiedy zdobył Nagrodę Artusa za najlepszą gdańską książkę roku z tytułem „Ziemia Święta”. Rok 2004 przyniósł mu stypendium przyznawane przez Ministra Kultury, a także stypendium na Baltic Centre for Writers and Translators w Visby na Gotlandii.

W 2006 roku jego książka „Imago mundi” została wyróżniona w konkursie Polskiego Towarzystwa Wydawców Książek „Najpiękniejsze książki roku”. Poeta kontynuował zdobywanie prestiżowych nagród, a w 2010 roku otrzymał Řád Bílé Karla Vrány I. stupně za propagowanie poezji, które były nie tylko literackim osiągnięciem, ale także kulturowym. Dwie nominacje do Nagrody TOTUS w 2011 roku, w kategorii „osiągnięcia w dziedzinie kultury chrześcijańskiej” oraz do Nagrody im. Jacka Maziarskiego, wzmocniły jego pozycję w literackim świecie.

Rok 2011 był dla niego szczególnie udany, gdyż zdobył Nagrodę Literacką im. Franciszka Karpińskiego oraz Nagrodę Literacką im. Józefa Mackiewicza za „De profundis”. W 2014 roku znalazł się na czwartym miejscu w plebiscycie radiowej Dwójki „25 książek na 25-lecie” za „Odę na dzień św. Cecylii”.

W kolejnych latach, Wencel zyskał jeszcze więcej uznania, otrzymując Nagrodę Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej „Zasłużony dla Polszczyzny” w 2017 roku, Medal 100-lecia Odzyskania Niepodległości w 2018 roku, a także Doroczną Nagrodę Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w 2020 roku.

W 2022 roku poeta zdobył Nagrodę Literacką Czterech Kolumn, a jego książka „Lechoń. Rycerz i faun” zdobyła Nagrodę im. Oskara Haleckiego w konkursie Książka Historyczna Roku, wybierając zwycięzcę przez jury, jak również inną nagrodę w tej samej kategorii za „Wierzyński. Sens ponad klęską”, wybraną przez czytelników. Najnowsze osiągnięcia związane są z Nagrodą Totus Tuus 2024 w kategorii „Osiągnięcia w dziedzinie kultury chrześcijańskiej”, która jeszcze bardziej podkreśla wartość jego twórczości.

---

Oceń: Wojciech Wencel

---