Roman Zwiercan

---

Życiorys

Roman Zwiercan, jako osoba z silnym zaangażowaniem w działania opozycyjne w Polsce, był dwukrotnie aresztowany w latach 1982 i 1983 z powodu nieudanych prób nielegalnego przekroczenia granicy. Wydarzenia te miały miejsce w sądzie garnizonowym w Krakowie oraz w Sądzie Marynarki Wojennej w Gdyni. W 1984 roku, podjął się działalności w ruchu Solidarności Walczącej, co okazało się kluczowym momentem w jego życiu. Został zwolniony dyscyplinarnie za zorganizowanie strajku na wydziale szkoleniowym Stoczni im. Komuny Paryskiej. Jako formę protestu, podjął głodówkę na kominie stoczniowej elektrociepłowni wspólnie z kolegą.

Po przywróceniu go do pracy, został zatrzymany przez Służbę Bezpieczeństwa na 48 godzin, a następnie wezwany bez jego zgody do szpitala psychiatrycznego. Ta interwencja miała na celu uspokojenie zaniepokojonych ostatnimi aresztowaniami stoczniowców. Zwolniony po miesiącu, stał się ofiarą brutalnego ataku „nieznanych sprawców” przed komisariatem milicji w Gdyni, co skutkowało trwałym uszkodzeniem kolana i koniecznością noszenia gipsu przez trzy miesiące. Wydarzenie to miało miejsce w Obłużu.

W tym samym roku współzałożył Solidarność Walczącą Oddział Trójmiasto i aktywnie uczestniczył w pracach Komitetu Wykonawczego SW. W 1986 roku, razem z Edwardem Frankiewiczem, zorganizował grupę SW w Stoczni im. Komuny Paryskiej. Ta grupa przeprowadziła szereg działań o charakterze sabotażowym, takich jak odcinanie dopływu prądu podczas zebrań PZPR, blokowanie drzwi czy wrzucanie świec dymnych. Zwiercan był odpowiedzialny za przygotowanie pochodni na manifestacje pod pomnikiem Jana III Sobieskiego w Gdańsku, a także za produkcję petard, świec dymnych oraz kolców do blokowania kolumn ZOMO.

W swoich działaniach opracował plany uwolnienia Bogdana Borusewicza z aresztu śledczego w Gdańsku i był odpowiedzialny za detonację materiałów wybuchowych pod Komitetem Miejskim PZPR. Organizował również działalność poligraficzną SW w Trójmieście, drukując różnorodne broszury i gazetki, takie jak: „SW oddział Trójmiasto”, „SW Stoczni im. Komuny Paryskiej”, „Trzecia brama”, „Poza Układem”, „Tarcza” oraz „Gryps”. W marcu 1987 roku został aresztowany i zwolniony dopiero w październiku 1988, po czym objął stanowisko szefa Oddziału SW i dołączył do Komitetu Wykonawczego.

Współorganizował wydawnictwo „Petit”, które wydawało książki z drugiego obiegu, w tym wiele tytułów znaczących dla opozycji. Był również odpowiedzialny za wymianę tabliczek z nazwą ulicy Rokossowskiego na ul. Janka Wiśniewskiego w Gdyni, a także był poszukiwany listem gończym przez Służbę Bezpieczeństwa do kwietnia 1991. Po lat niezwykle intensywnej działalności w ruchu opozycyjnym, ujawnił się w towarzystwie Jadwigi Chmielowskiej oraz Kornelem Morawieckim na kongresie założycielskim Partii Wolności, kończąc tym samym działalność Solidarności Walczącej.

Po 1991 roku, Zwiercan się wycofał z aktywności publicznej, osiedlając się na Kaszubach, gdzie poświęcił się badaniom historycznym i pracy w prywatnym przedsiębiorstwie. Od 2003 roku pełnił rolę wiceprezesa Kaszubskiej Fundacji „Podaruj dzieciom nowe życie”, a od 2010 roku wiceprezesa Fundacji Pomorska Inicjatywa Historyczna. W 2017 roku wojewoda Dariusz Drelich powołał go do Pomorskiej Wojewódzkiej Rady Konsultacyjnej ds. Działaczy Opozycji Antykomunistycznej oraz Osób Represjonowanych z Powodów Politycznych, w której pozostawał do 2024 roku.

W 2022 roku Zwiercan poinformował o nowotworze gardła środkowego, a tragiczna wiadomość o jego śmierci nadeszła 21 września 2024 roku.

Ordery i odznaczenia

Roman Zwiercan otrzymał liczne odznaczenia i wyróżnienia, które potwierdzają jego zasługi w dziedzinie kultury oraz działalności społecznej.

• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski przyznany w 2021 roku,
• w 2010 roku uhonorowany Krzyżem Solidarności Walczącej za działalność w strukturach SW,
• został odznaczony Krzyżem Wolności i Solidarności na mocy postanowienia z 14 lutego 2012 roku,
• otrzymał odznakę honorową „Zasłużony dla Kultury Polskiej” w 2016 roku,
• zdobył medal „Pro Patria” w 2019 roku,
• otrzymał medal 100-lecia Odzyskania Niepodległości w 2019 roku,
• zdobył odznakę honorową „Działacza opozycji antykomunistycznej lub osoby represjonowanej z powodów politycznych” (legitymacja nr 2299 z 14-03-2017).

Publikacje

Roman Zwiercan, jako autor i współautor wielu ważnych publikacji, wniósł znaczący wkład w historię Solidarności i ruchów społecznych w Polsce. Jego prace są dokumentem czasów, w których walka o godność i wolność była na porządku dziennym.

• Andrzej Kołodziej, Roman Zwiercan, …o godność i wolność. Po prostu… Solidarność Walcząca w Trójmieście w latach 1982 – 1990. Wydanie pierwsze. Wyd. Magnes, Kościerzyna 2010, ISBN 978-83-62118-00-7,
• Andrzej Kołodziej, Roman Zwiercan, …o godność i wolność. Po prostu… Solidarność Walcząca w Trójmieście w latach 1982 – 1990. Wydanie drugie, uzupełnione. Wyd. Fundacja Pomorska Inicjatywa Historyczna, Kościerzyna 2010, ISBN 978-83-62471-00-3,
• Andrzej Kołodziej, Roman Zwiercan, Solidarność Walcząca oddział Trójmiasto 1982 – 1990. Wydanie pierwsze. Wyd. Fundacja Pomorska Inicjatywa Historyczna, Gdynia 2012, ISBN 978-83-62631-01-8,
• Andrzej Kołodziej, Roman Zwiercan, Solidarność Walcząca oddział Trójmiasto 1982 – 1990. Wydanie drugie. Wyd. Fundacja Pomorska Inicjatywa Historyczna, Gdynia 2017, ISBN 978-83-62631-13-1,
• Danuta Sadowska, Roman Zwiercan, Andrzej Kołodziej, Ludzie Sierpnia 80 w Gdyni, Tom 1. Wyd. Fundacja Pomorska Inicjatywa Historyczna, Gdynia 2012, ISBN 978-83-62631-04-9,
• Danuta Sadowska, Roman Zwiercan, Andrzej Kołodziej, Michał Guć, Ludzie Sierpnia 80 w Gdyni, Tom 2. Wyd. Fundacja Pomorska Inicjatywa Historyczna, Gdynia 2013, ISBN 978-83-62631-05-6,
• Danuta Sadowska, Roman Zwiercan, Andrzej Kołodziej, Ludzie Sierpnia 80 w Gdyni, Tom 3. Wyd. Fundacja Pomorska Inicjatywa Historyczna, Gdynia 2014, ISBN 978-83-62631-08-7,
• Danuta Sadowska, Roman Zwiercan, Andrzej Kołodziej, Ludzie Sierpnia 80 w Gdyni, Tom 4. Wyd. Fundacja Pomorska Inicjatywa Historyczna, Gdynia 2015, ISBN 978-83-62631-10-0,
• Danuta Sadowska, Roman Zwiercan, Andrzej Kołodziej, Ludzie Sierpnia 80 w Gdyni, Tom 5. Wyd. Fundacja Pomorska Inicjatywa Historyczna, Gdynia 2016, ISBN 978-83-62631-12-4,
• Roman Zwiercan, Antologia Prasy Solidarności Walczącej w Trójmieście, Wydanie 1, Wydanie wspólne Fundacja Pomorska Inicjatywa Historyczna, ISBN 978-83-62631-12-4 i Instytut Pamięci Narodowej, ISBN 978-83-8098-136-2, Gdynia – Warszawa 2017,
• Andrzej Michalak, Roman Zwiercan, Wytrwali do końca Wydanie 1, Fundacja Pomorska Inicjatywa Historyczna, Gdynia 2019, ISBN 978-83-62631-15-5.

Dzięki tym publikacjom, prace Zwiercana oraz jego współpracowników są cennym źródłem wiedzy na temat wydarzeń, które miały miejsce w Trójmieście w trudnych latach 80-tych, a także ukazują siłę i determinację ludzi w dążeniu do wolności.

---

Oceń: Roman Zwiercan

---