Erwina Barzychowska

---

Życiorys

Erwina Barzychowska była sierotą, która dorastała pod opieką Jana Pipki, dozorcę Poczty Polskiej, oraz jego żony Małgorzaty, pełniącej tę samą rolę w tym urzędzie. Uczyła się w szkole Macierzy Szkolnej w Domu Polskim przy ulicy Wałowej, znajdującej się w Gdańsku, wówczas terenie Wolnego Miasta Gdańska, zdominowanym przez niemieckich nazistów.

Na skutek ataku Niemców na Polskę w dniu 1 września 1939 roku, doszło do dramatycznego oblężenia Poczty Polskiej w Gdańsku. W budynku znajdowało się 58 osób, w tym Erwina, która przebywała z Małgorzatą Pipką w jej mieszkaniu służbowym. Małgorzata prawdopodobnie brała czynny udział w obronie poczty, udzielając pomocy rannym oraz prowadząc modlitwy, kiedy Niemcy rozpoczęli brutalną akcję, wpompowując benzynę do piwnic i podpalając je.

O godzinie 19 zapadła trudna decyzja o kapitulacji urzędu. Niestety, Erwina została oblana przez napastników gorącym benzolem lub benzyną, by następnie zostać podpalona przy użyciu miotacza ognia. Po heroicznym uratowaniu z płonącego budynku przez Małgorzatę, z płonącym ciałem przebiegła po dziedzińcu poczty. Mimo tego, że przeżyła masakrę, jej stan był tragiczny. Została przewieziona do Szpitala Miejskiego w Gdańsku, gdzie przez następne siedem tygodni umierała nieleczona przez niemieckich lekarzy, cierpiąc na oparzenia II i III stopnia.

Ostatecznie, jej grób znajduje się na cmentarzu na Zaspie w Gdańsku, w kwaterze II, grób 36. Po zakończeniu wojny, żadna niemiecka instytucja ścigania nie podjęła śledztwa w sprawie morderstwa Erwiny, co pozostaje smutnym świadectwem tamtych czasów.

Opiekunowie

W dniu 2 września 1939 roku Jan Pipka opuścił piwnicę, tocząc ciężką walkę z ranami, które zostawiły na jego skórze tragiczne ślady. Niestety, mimo wysiłku, zmarł dzień po swoim dramatycznym wyjściu. W tym samym czasie Niemcy brutalnie traktowali Małgorzatę, która, poważnie poparzona i cierpiąca na ciężkie obrażenia, została oślepiona. W ramach swojego bestialskiego działania, sprawcy wsunęli jej na rękę karabin i uwiecznili ten tragiczny moment na zdjęciach. Co gorsza, jej fotografię wykorzystano później w niemieckiej propagandzie wojennej.

Małgorzata Niemiec była ofiarą brutalnych represji – została aresztowana przez Niemców i poddana systematycznemu torturom ze strony gestapo. W latach 1943-1943 była skazana na życie w ciągłym strachu oraz cierpieniu za murami różnych więzień i obozów w Trójmieście. Pomimo niewyobrażalnych trudności, udało jej się przeżyć wojnę, a jej historia kończy się dopiero w 1963 roku, kiedy to zmarła, pozostawiając za sobą tragiczne doświadczenia wojenne.

Upamiętnienie

Ulica w gdańskich Łostowicach nosi imię Erwiny Barzychowskiej, co jest pięknym upamiętnieniem jej postaci. W Zespole Szkół Łączności, zlokalizowanym przy ul. Podwale Staromiejskie 51/52, można zobaczyć rzeźbę, która przedstawia dziewczynkę z misiem w dłoni, jej towarzyszem aż do śmierci. Autorem tego pięknego dzieła jest artystka Hanna Kostecka, a jego wysokość wynosi 172 cm.

W 1957 roku w celu upamiętnienia obrońców poczty zamontowano tablice na ścianie gmachu urzędu. Zawierały one opis tragicznych wydarzeń oraz listę imion i nazwisk poległych. Niestety, w 1979 roku tablice zostały usunięte z powodu błędów merytorycznych, na które zwróciły uwagę rodziny ofiar. W szczególności pomylono wiek Erwiny Barzychowskiej, która miała zaledwie dziesięć lat w momencie swojej tragicznej śmierci, podczas gdy niektóre wcześniejsze źródła podawały, że miała jedenaście lat.

11 listopada 2018 roku, w rocznicę zbrodni w Piaśnicy, wmurowano nowe tablice, które zawierają korektę wcześniej podanych danych, co stanowi ważny krok w kierunku prawdy oraz pamięci o tej młodej dziewczynce i innych ofiarach.

---

Oceń: Erwina Barzychowska

---