Izabela Jaruga-Nowacka

---

Życiorys

Wykształcenie i działalność zawodowa

Izabela Jaruga-Nowacka była absolwentką XXVIII Liceum Ogólnokształcącego im. Jana Kochanowskiego w Warszawie. Następnie ukończyła studia z zakresu etnografii na Uniwersytecie Warszawskim. W pierwszych latach swojej kariery zawodowej pracowała w Instytucie Polityki Naukowej i Szkolnictwa Wyższego od 1974 do 1976, a potem przez dekadę związana była z Instytutem Krajów Socjalistycznych Polskiej Akademii Nauk, gdzie pracowała do 1986 roku.

Kariera polityczna

W czasach PRL-u Izabela nie angażowała się w organizacje polityczne. Jej aktywność polityczna rozpoczęła się od działań związanych z prawami człowieka, szczególnie w kontekście praw kobiet. W połowie lat osiemdziesiątych aktywnie uczestniczyła w Lidze Kobiet Polskich, gdzie pełniła funkcję przewodniczącej zarządu głównego przez dwie kadencje. W 1991 roku dołączyła do Ruchu Demokratyczno-Społecznego i starała się zdobyć mandat w wyborach parlamentarnych, jednak nie odniosła sukcesu.

W 1993 roku reprezentując Unię Pracy, Izabela Jaruga-Nowacka zdobyła mandat poselski na Sejm II kadencji. Pełniła rolę wiceprzewodniczącej w Komisji Edukacji, Nauki i Postępu Technicznego, a także była jedną z dwóch posłanek z delegacji Sejmu RP w Zgromadzeniu Parlamentarnym Rady Europy. Tam przewodniczyła polsko-mongolskiej grupie parlamentarnej, co łączyło się z jej naukowymi zainteresowaniami związanymi z Mongolią. W wyborach w 1997 roku nie udało jej się ponownie zdobyć mandatu.

W roku 2001 ponownie uzyskała mandat posłanki, tym razem w okręgu gdyńskim, startując z listy koalicji Sojusz Lewicy Demokratycznej – Unia Pracy. W wyniku swoich działań zdobyła 23 666 głosów. W krótkim czasie została członkinią Komisji Kultury i Środków Przekazu, a 29 listopada 2001 roku objęła stanowisko sekretarza stanu w Kancelarii Prezesa Rady Ministrów w rządzie Leszka Millera, a za miesiąc również pełnomocnika rządu do spraw równego statusu kobiet i mężczyzn, gdzie pracowała nad przyjęciem II Krajowego Programu Działań na Rzecz Kobiet w 2002 roku.

Izabela była wicepremierką i ministrem w rządach Marka Belki, zarządzając koordynacją polityki społecznej oraz nadzorem nad działalnością Rządowego Centrum Studiów Strategicznych. W listopadzie 2004 roku zrezygnowała z bycia ministrem bez teki, aby wstąpić na stanowisko ministra polityki społecznej. W kwietniu 2005 roku opuściła Unię Pracy, zakładając nową formację polityczną – Unię Lewicy. W wyborach prezydenckich w 2005 roku wspierała Włodzimierza Cimoszewicza. W tych samych wyborach do Sejmu, po raz trzeci, otrzymała mandat poselski, startując z listy SLD. Końcowo, w październiku tegoż roku zakończyła pełnienie funkcji rządowych i w grudniu 2005 roku opuściła Unię Lewicy, pozostając niezależna.

W parlamentarnych wyborach 2007 roku ponownie zdobyła mandat, tym razem startując z listy koalicji Lewica i Demokraci, którą poparło 14 827 głosów. Od kwietnia 2008 roku zasiadała w klubie Lewica. Niestety, 10 kwietnia 2010 roku zginęła w katastrofie lotniczej polskiego samolotu Tu-154M, która miała miejsce w Smoleńsku, podczas gdy zmierzała na obchody 70. rocznicy zbrodni katyńskiej. Jej pogrzeb odbył się 22 kwietnia 2010 w kościele św. Karola Boromeusza, a sama polityczka znalazła swój spoczynek na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie, w kwaterze 176-5-5.

Działalność i poglądy

Jaruga-Nowacka była zaangażowana w walkę o równouprawnienie kobiet i brała udział w manifestacjach, takich jak tzw. Manify. Postulowała stworzenie państwa neutralnego światopoglądowo oraz dostępność edukacji w celu zapewnienia równych szans młodzieży. Była otwartą feministką, a jej działania obejmowały organizowanie referendum w sprawie karalności aborcji wraz ze Zbigniewem Bujakiem w 1991 roku. Angażowała się również w wydarzenia wspierające prawa osób LGBT.

Izabela Jaruga-Nowacka definiowała się jako „polityczka”, „ministra” oraz „wicepremierka”. Aktywnie promowała wprowadzanie żeńskich form językowych używanych do opisywania wysokich stanowisk w polityce.

Wyniki w wyborach ogólnopolskich

W kontekście wyników wyborów ogólnopolskich, warto przyjrzeć się szczegółowym danym, które ilustrują sukcesy i niepowodzenia Izabeli Jarugi-Nowackiej w różnych kampaniach wyborczych na przestrzeni lat.

Rok wyborów	Nazwa komitetu wyborczego		Organ wyborczy	Okręg wyborczy	Uzyskany wynik
1991	_	Ruch Demokratyczno-Społeczny	Sejm I kadencji	nr 1	204 (0,03%)
1993	_	Unia Pracy	Sejm II kadencji	nr 41	2642 (1,90%)
1997			Sejm III kadencji	nr 11	5530 (0,97%)
2001	_	Sojusz Lewicy Demokratycznej – Unia Pracy	Sejm IV kadencji	nr 26	23 666 (6,14%)
2005	_	Sojusz Lewicy Demokratycznej	Sejm V kadencji		10 492 (2,84%)
2007	_	Lewica i Demokraci	Sejm VI kadencji		14 827 (2,94%)

Odznaczenia, wyróżnienia i upamiętnienie

Izabela Jaruga-Nowacka, wybitna postać w polskiej polityce, zostawiła po sobie niezatarte ślady, które doceniono na wiele sposobów.

16 kwietnia 2010 roku zostało jej nadane pośmiertne odznaczenie w postaci Krzyża Komandorskiego z Gwiazdą Odrodzenia Polski, co stanowi wyraz uznania za jej zasługi i wkład w rozwój społeczeństwa.

W 2001 roku jej działalność na rzecz tolerancji i równości została uhonorowana nagrodą Tęczowego Lauru. Została uhonorowana za odwagę w artykułowaniu swoich poglądów oraz wsparcie, jakie udzielała inicjatywom mającym na celu przełamywanie nietolerancji i ograniczeń społecznych.

W 2010 roku odbyła się uroczystość odsłonięcia tablicy pamiątkowej, która została umieszczona na gmachu Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej w Warszawie. To oznaczenie jest hołdem złożonym jej działalności i wpływowi na życie społeczne.

W 2011 roku powstała Fundacja im. Izabeli Jarugi-Nowackiej, która ma na celu promowanie działań na rzecz równości oraz przeciwdziałanie różnorodnym formom wykluczenia społecznego. Ta inicjatywa kontynuuje jej dziedzictwo, mobilizując działania na rzecz równouprawnienia.

W 2017 roku rondo w Słupsku zostało nazwane jej imieniem, co jest kolejnym dowodem na zainteresowanie i pamięć o jej pracy i wpływie na lokalne społeczności.

Na zakończenie, warto wspomnieć, że poświęcono jej także publikację zatytułowaną Drogi równości. Izabela Jaruga-Nowacka – polityk, feministka, działaczka lewicy, która ukazuje jej pasję i zaangażowanie na rzecz wyzwolenia i promowania praw kobiet oraz równości społecznej.

Życie prywatne

Izabela Jaruga-Nowacka była córką Nikodema oraz Reginy. W swoim życiu osobistym była żoną Jerzego Nowackiego, który pełnił funkcję rektora w Polsko-Japońskiej Akademii Technik Komputerowych w Warszawie. Para ta doczekała się dwóch córek, które nosiły imiona Barbara oraz Katarzyna.

Publikacje

Izabela Jaruga-Nowacka była autorką wielu istotnych publikacji, które przyczyniły się do rozwoju myśli politycznej oraz feministycznej w Polsce. Poniżej przedstawiamy wybrane pozycje, które ukazują jej wkład w te dziedziny:

• Izabela Jaruga-Nowacka, Alfabet Jarugi-Nowackiej, Instytut Wydawniczy „Książka i Prasa”, Warszawa 2005, ISBN 83-88353-76-4,
• Izabela Jaruga-Nowacka, Kobieca strona polityki, w: Jan Osiecki, Polaków rozmowy o polityce, Prószyński i S-ka, Warszawa 2010, ISBN 978-83-7648-469-3.

---

Oceń: Izabela Jaruga-Nowacka

---