Dom Opatów Pelplińskich w Gdańsku

---

Dzieje budynku

Historia tego zabytkowego budynku sięga początków XVII wieku, kiedy to został wzniesiony przez nieznanego architekta, którego autorem projektu mógł być Abraham van den Blocke. Jego architektura jest przykładem stylu niderlandzkiego renesansu, a data budowy najczęściej wiązana jest z rokiem 1612.

W 1686 roku budynek przeszedł w ręce opactwa cysterskiego w Pelplinie. W celu obejścia przepisów zabraniających zakonnikom posiadania nieruchomości w mieście, formalnym nabywcą kamienicy został wojewoda pomorski Władysław Stanisław Łoś. Od tego czasu aż do kasaty opactwa pelplińskiego w 1823 roku, cystersi korzystali z tej kamienicy jako zajazdu.

W roku 1912 budynek, który popadał w ruinę, został wykupiony przez władze miasta z rąk prywatnych. W wyniku przeprowadzonych prac remontowych zniszczone elementy XVII-wiecznej dekoracji kamieniarskiej zostały zastąpione ich wiernymi kopiami. Szczęśliwie kamieniczka przetrwała działania wojenne w 1945 roku, stając się jednym z nielicznych ocalałych zabytków tamtego okresu.

Opis architektoniczny

Dom Opatów Pelplińskich, usytuowany w Gdańsku, zachwyca swoją unikalną architekturą, która łączy w sobie różnorodne style i elementy dekoracyjne. Boczna elewacja tego budynku, wznosząca się nad kanałem Raduni, charakteryzuje się skromnym wystrojem, który harmonijnie współgra z bogato zdobioną fasadą. W tej części zastosowano zauważalny kontrast pomiędzy elementami wykonanymi z kamienia a ceglanym licem muru, co nadaje budowli szczególnego uroku.

Na szczycie elewacji znajdują się elementy nawiązujące do niderlandzkiego manieryzmu, takie jak siatka kamiennych taśm, które imitują metalowe okucia – typowy ornament okuciowy. Kontury szczytu zdobią esownice, które są dodatkowo wzbogacone obeliskami oraz szyszkami. Całość zwieńcza majestatyczny orzeł, dodany w roku 1912, który sprawia, że budowla zyskuje na wspaniałości.

Poniżej, pomiędzy oknami, można dostrzec trzy kamienne rzeźby; centralne popiersie otoczone jest dwoma głowami ukazanymi z profilu, co dodaje mu charakterystycznego stylu. Również gzymsy międzykondygnacyjne wspierają się na rzeźbionych popiersiach ludzkich, co stanowi doskonały przykład kunsztu rzemieślników. Godnym uwagi detalem jest kamienny portal z nadświetlem, który również przyciąga wzrok.

We wnętrzu domu, dobrze zachowały się niektóre oryginalne elementy, z których na szczególną uwagę zasługuje piękna drewniana balustrada schodów. Znajdują się na niej przedstawienia Zuzanny oraz starców, co niewątpliwie świadczy o artystycznym bogactwie i historii tego miejsca.

Na trzeciej kondygnacji zlokalizowana jest sala nr 116, która nosi imię zmarłego profesora historii sztuki, Konstantego Kalinowskiego. Jest to hołd dla wybitnej postaci, która miała znaczący wpływ na rozwój nauk humanistycznych w regionie.

Zarządca

W Domu Opatów Pelplińskich znajduje się obecnie Instytut Historii Sztuki, który jest częścią Wydziału Historycznego Uniwersytetu Gdańskiego. Warto zaznaczyć, że budynek ten pełni również rolę miejsca, gdzie gościnnie korzystają z sal studenci innych instytutów. Przybywają tu m.in. studenci Instytutu Archeologii, Zakładu Etnologii oraz Pracowni Religioznawstwa Uniwersytetu Gdańskiego.

Literatura

W kontekście omawiania istotnych zabytków Gdańska, warto zwrócić uwagę na następujące źródła:

• J. Friedrich, Gdańskie zabytki architektury do końca XVIII w., Gdańsk 1995, ISBN 83-7017-606-2,
• Dom Opatów Pelplińskich [w:] Encyklopedia Gdańska, Gdańsk 2012, ISBN 978-83-929932-5-4,
• p- d- e,

Ważnym elementem architektonicznym w Gdańsku są zabytki Starego Miasta, które przyciągają wielu turystów oraz miłośników historii.

Średniowieczne	Kanał Raduni Kościół św. Bartłomieja Kościół św. Brygidy Kościół św. Elżbiety Kościół św. Jakuba Kościół św. Katarzyny Mały Młyn Wielki Młyn Zamek (relikty)
Nowożytne	Bastion św. Elżbiety Browar na Zamczysku Dom Dobroczynności Dom Karmelitów Dom Kaznodziejów Dom Opatów Pelplińskich Kościół św. Józefa Ratusz Staromiejski Spichlerz pod Jeleniem
Współczesne	Brama nr 2 Stoczni Gdańskiej Budynek Kasy Chorych Dyrekcja Kolei Dworzec Gdańsk Główny Gmach Biblioteki PAN Nowy Ratusz Poczta Polska w WMG Pomnik Jana III Sobieskiego Pomnik Poległych Stoczniowców 1970

---

Oceń: Dom Opatów Pelplińskich w Gdańsku

---