Budynek Powszechnej Rejonowej Kasy Chorych, znany także jako Kasa Chorych w Gdańsku, jest istotnym przykładem architektury ekspresjonizmu ceglanego, którego projektantem był Adolf Bielefeldt. Realizacja tej niezwykłej konstrukcji miała miejsce w latach 1925–1927, co czyni ją jedną z kluczowych inwestycji budowlanych z okresu Wolnego Miasta Gdańska.
W momencie powstania, obiekt ten wyróżniał się na tle ówczesnych budowli, będąc największą i najbardziej nowoczesną inwestycją w regionie. Dziś mieści w sobie różnorodne usługi zdrowotne oraz administracyjne, w tym przychodnie lekarskie, biura Sanepidu oraz aptekę.
W codziennej mowie budynek zyskał popularne określenia takie jak „przychodnia na Wałowej” czy „ubezpieczalnia”, co wskazuje na jego znaczenie dla lokalnej społeczności oraz różnorodność oferowanych usług.
Historia
„Powszechna Rejonowa Kasa Chorych, która została założona w 1914 roku, początkowo miała swoją siedzibę przy ul. Piwnej. W 1924 roku, po zakupieniu działki przy ul. Wałowej, zorganizowano konkurs na projekt nowego budynku, który wygrał architekt Adolf Bielefeldt. Konstrukcja szkieletowa, wykonana w technologii żelbetowej, została zaprojektowana przez Richarda Kohnke. Rozpoczęcie budowy miało miejsce 5 stycznia 1925 roku, a główny gmach oddano do użytku 9 października 1926 roku. Z kolei skrzydło, w którym ulokowano zakład balneologiczny, zostało oddane do użytku 30 kwietnia 1927 roku.
Po zakończeniu II wojny światowej, budynek zyskał nowe przeznaczenie, stając się siedzibą dla różnorodnych instytucji, takich jak przychodnie lekarskie, Zespół Niepublicznych Poradni Specjalistycznych oraz Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna.
W 2019 roku, w uznaniu dla jego historycznego i architektonicznego znaczenia, budynek został wpisany do rejestru zabytków.
Architektura
Gmach Kasy Chorych w Gdańsku został zrealizowany na obszarze pofortecznym, tuż naprzeciwko historycznych koszar artyleryjskich. Biorąc pod uwagę niepewną strukturę gruntu, jego fundamenty oparto na imponującej liczbie 300 betonowych pali.
Fasada budynku charakteryzuje się symetrią i została zaprojektowana w formie portalu wejściowego usytuowanego na osi, która harmonijnie wpisuje się w łagodny łuk ulicy Wałowej.
Elewacje wzbogacono o ceglane ornamenty, które różnią się fakturą i odwołują do estetyki gotyckiej architektury ceglanej.
W piwnicy zlokalizowane były pomieszczenia magazynowe, archiwum oraz dwa mieszkania przeznaczone dla personelu. Na poziomie parteru znajdowało się operacyjne centrum z 28 stanowiskami obsługi interesantów.
Na pierwszym piętrze urządzono salę konferencyjną, a także pomieszczenia dla zaprzysiężonego medyka i biuro zarządu. Drugi poziom zajmowały biura oraz dwa mieszkania dla pracowników, z których jedno przypisane było dyrektorowi instytucji.
Na trzecim i czwartym piętrze powstały cztery mieszkania służbowe na każdym z poziomów, natomiast poddasze zaadaptowano na pralnię, suszarnię, dodatkowe pomieszczenie archiwalne oraz kolejne dwa mieszkania dla osób z niższym szczeblem administracyjnym.
Przypisy
- Rejestr zabytków nieruchomych – województwo pomorskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30.09.2024 r., s. 24 [dostęp 03.05.2022 r.]
- a b Marcin Tymiński: Przychodnia Wałowa w Gdańsku w rejestrze zabytków. Pomorski Wojewódzki Konserwator Zabytków, 26.06.2019 r. [dostęp 03.05.2022 r.]
- a b Wojciech Szymański: Budynek Powszechnej Rejonowej Kasy Chorych. Fundacja Gdańska, Muzeum Gdańska. [dostęp 03.05.2022 r.]
- Aleksander Masłowski: Kasa Chorych przy Wałowej i ceglany ekspresjonizm. iBedeker.pl, 03.03.2011 r. [dostęp 03.05.2022 r.]
Pozostałe obiekty w kategorii "Budynki handlowo-usługowe":
Budynek LOT-u | Galeria Morena | AmberExpo | Alfa Centrum Gdańsk | Reserved | Cropp | Park Handlowy Matarnia | Galeria Zaspa | Forum Gdańsk | Galeria Handlowa Madison | Sinsay | Centrum Handlowe Manhattan | Mohito | Galeria Bałtycka | Hala Targowa w GdańskuOceń: Budynek Kasy Chorych w Gdańsku