Andrzej Szarmach

---

Początki

Dzieciństwo

Andrzej Szarmach przyszedł na świat 3 października 1950 roku w Gdańsku, w rodzinie Walerii z Lota oraz Jana Szarmacha. Można powiedzieć, że jego rodzina była zżyta z miastem, ponieważ zamieszkiwała przy ulicy Malczewskiego. Jego ojciec pełnił funkcję kierowcy w Stoczni Gdańskiej, natomiast matka, jako gospodyni domowa, poświęcała się wychowywaniu licznego potomstwa. W radosnym domostwie Szarmachów pojawiło się aż ośmioro dzieci, Andrzej był ich piątym dzieckiem. Jego rodzeństwo, w tym Henryk, Zygmunt, Jan, Marian, Edward, Tadeusz oraz Czesław, wprowadzało wiele życia i energii do rodzinnej atmosfery. Najstarsze dwie postacie w tej rodzinnej układance, Henryk i Zygmunt, urodziły się jeszcze przed wybuchem II wojny światowej, podczas gdy pozostali przyszli na świat już w czasach wolności.

Swoją edukacyjną przygodę rozpoczął Andrzej w Szkole Podstawowej nr 12 w Gdańsku, a następnie, w wyniku rejonizacji, kontynuował naukę w Szkole Podstawowej nr 14. W trakcie tych lat rozwijał swoje talenty, szczególnie interesując się zajęciami tanecznymi w lokalnym zespole ludowym. Po zakończeniu edukacji na poziomie podstawowym, młody Szarmach uczęszczał do Zasadniczej Szkoły Budowy Okrętów w Gdańsku. W wyniku złożonych egzaminów, Andrzej miał szansę zostać uczniem w Morskiej Obsłudze Radiowej Statków w Gdyni, jednakże z braku wystarczających funduszy zmuszony był z tego zrezygnować. Po zakończeniu formalnej nauki podjął pracę w Stoczni Gdańskiej jako monter kadłubowy.

Rodzina Andrzeja nie była związana ze sportem, ale trzech jego braci próbowało swoich sił w piłce nożnej. W tym czasie, w szkole podstawowej, Andrzej rozwijał swoje umiejętności, biorąc udział w treningach siatkówki oraz piłki ręcznej prowadzonych przez Józefa Kopaczela, byłego reprezentanta Polski w siatkówce.

Początek kariery piłkarskiej

W 1968 roku Andrzej Szarmach odniósł swoje pierwsze większe sukcesy, wygrywając turniej szkół średnich w Gdańsku, co zaowocowało jego chęcią do wzięcia udziału w Ogólnopolskich Igrzyskach Młodzieży Szkolnej odbywających się w Lublinie. Tam zdobył tytuł króla strzelców. Na skutek tych osiągnięć, zaledwie pod groźbą nieukończenia szkoły, został wciągnięty do juniorów Polonii Gdańsk przez trenera Ludwika Arnolda. Szkoląc się, musiał jednak ukrywać swoje treningi przed rodzicami, dla których najistotniejsza była jego edukacja.

W sezonie 1969/1970, wracając rowerem z emocjonujących derbów z Lechią Gdańsk, Andrzej padł ofiarą ataku ze strony jednego z kibiców. Obrażenia na plecach okazały się na tyle poważne, że wymagały szycia dwunastoma szwami oraz gipsowania ciała. W 1970 roku kluby działające przy Stoczni Gdańskiej – Polonia oraz RKS Stocznia Północ, postanowiły połączyć swoje siły w ramach jednego zespołu – Stoczniowca Gdańsk. Tam właśnie rozpoczynał swoją grę Szarmach. Dzięki swoim udanym występom w III lidze zyskał uznanie i zwrócił uwagę Arki Gdynia, do której przeniósł się w sezonie 1971/1972.

Kariera piłkarska

1971–1972: Arka Gdynia

W roku 1971, Andrzej Szarmach rozpoczął swoją karierę w drugoligowym zespole Arki Gdynia. Zmiana klubu była wynikiem decyzji, którą podjął jego przyjaciel z drużyny, Jan Erlich. Transfer został zrealizowany na zasadzie zatrudnienia Szarmacha w Stoczni Gdyńskiej, co umożliwiło mu dołączenie do klubu piłkarskiego. Niestety, już na początku kariery, w starciu z Śląskiem Wrocław, doznał złamania obojczyka, co zmusiło go do pięciotygodniowej przerwy. Pomimo tego, zakończył rundę jesienną z pięcioma golami.

Jednym z jego najważniejszych osiągnięć w Arce było zdobycie jubileuszowej 300 bramki dla klubu w drugoligowych zmaganiach, co miało miejsce podczas wygranego meczu z Garbarnią Kraków, który zakończył się wynikiem 4:0 18 czerwca 1972 roku. Arka zakończyła sezon na 4. miejscu, a Szarmach, z imponującą statystyką 15 goli w 21 meczach, stał się królem strzelców.

Pochodzący z Gdyni zawodnik po zaledwie jednym sezonie w Arce spotkał się z zainteresowaniem ze strony Górnika Zabrze, reprezentowanego przez Pawła Piechę, co skłoniło go do poważnych negocjacji. Niestety, tę sytuację dostrzegł zarząd Arki, który zablokował transfer, wydając Szarmachowi trzyletni przydział do marynarki wojennej. Dodatkowo, Legia Warszawa także zainteresowała się jego osobą, jednak ostatecznie cela trafił do Górnika Zabrze, co skutkowało napięciami pomiędzy klubami.

1972–1976: Górnik Zabrze

Debiutując w Górniku Zabrze, Andrzej Szarmach zagrał w zwycięskim meczu 1/16 Pucharu Europy z Sliema Wanderers (0:5) 13 września 1972 roku, gdzie zaliczył aż trzy asysty przy bramkach Włodzimierza Lubańskiego. Jego pierwsza zdobyta bramka z kolei miała miejsce w rewanżu, w którym Górnik wygrał 5:0. Szarmach zadebiutował również w I lidze w meczu przeciwko Gwardii Warszawa (0:0) i zdobijając pierwszego gola przeciwko Polonii Bytom (1:0).

Początkowo grał na lewym skrzydle, ale pod wodzą Teodora Wieczorka został przesunięty do linii ataku. W sezonie 1972/1973 Górnik nie obronił tytułu mistrza Polski z poprzedniego roku, zajmując 4 miejsce w tabeli, a Szarmach, występując w 24 meczach, zdobył 10 goli. W Pucharze Polski zespół odpadł w ćwierćfinale, przegrywając z Odrą Wodzisław.

W sezonie 1973/1974 zdobył wicemistrzostwo Polski, a jego forma rosła, kiedy w meczu ligowym przeciwko Polonii Bytom (0:3) zdobył klasycznego hat tricka. Szarmach z kolei zdobył 10 goli, grając w 25 meczach. Po drodze dotarł do półfinału Pucharu Polski, przegrywając z Ruchem Chorzów (2:2 pd., k. 6:7).

Sezon 1974/1975 przyniósł 7 miejsce w lidze oraz kolejną porażkę w półfinale Pucharu Polski, gdzie Górnik poległ w starciu z rezerwami ROW-u Rybnik. Szarmach, mimo kontuzji kolana, zdobył 13 goli w 27 meczach ligowych. Dodatkowo, po incydencie w pociągu, został ukarany trzymiesięczną dyskwalifikacją w zawieszeniu, mimo iż odpoczywał, a nie brał czynnego udziału w zdarzeniu.

Ostatni sezon w Górniku, 1975/1976, zakończył się 9 miejscem oraz 16 bramkami zdobytymi w 29 meczach, co dało mu drugie miejsce w klasyfikacji króla strzelców, przegrywając z Kazimierzem Kmiecikiem z Wisły Kraków. Równocześnie rozstanie z Górnikiem było spowodowane napiętymi relacjami z nowym trenerem Hubertem Kostką. Dzięki rekomendacji Grzegorza Laty przeszedł do Stali Mielec.

1976–1980: Stal Mielec

Transfer do Mielca odbył się po przejściu napastnika Jana Domarskiego do Nîmes Olympique. Mimo przesłonienia swojej kariery przez działaczy Górnika, zdobył debiut w Stali z ROW-em Rybnik (3:1) 19 września 1976 roku, a pierwszą bramkę w spotkaniu przeciwko Lechowi Poznań (1:5, 25 września 1976 roku).

Jego pierwszy sezon zakończył się na 4 miejscu w lidze, zdobywając 11 goli w 23 meczach. W Pucharze Polski przeszedł do półfinału, gdzie Stal przegrała z Zagłębiem Sosnowiec (0:1) 9 kwietnia 1977 roku. W sezonie 1977/1978 zajął 8. miejsce, strzelając 13 goli w 22 meczach, a mimo trudności z formą ponownie był blisko awansowania do najlepszych strzelców ligi. W kolejnej kampanii Szarmach przeszedł do drużyny rezerw, ale ostatecznie powrócił do pierwszego zespołu, zdobywając 15 goli, co ulokowało go na czołowej pozycji w klasyfikacji.

Sezon 1979/1980 nie był już tak udany, ponieważ Stal zajęła 13 miejsce, a Szarmach zdobył tylko 9 goli w 22 meczach. Jednak po tej kampanii otrzymał ofertę od AJ Auxerre i zrealizował transfer po ukończeniu trzydziestego roku życia, kończąc rozgrywki w Stali Mielec, gdzie w 13 meczach zdobył 12 bramek.

1980–1985: AJ Auxerre

Andrzej Szarmach był jednym z kluczowych graczy, którzy pomogli AJA w awansie do Première Division, co zauważył trener Guy Roux. Koszt transferu wyniósł 100 tysięcy dolarów, które pokrywał Centralny Ośrodek Sportu. W Auxerre Szarmach współpracował ze swoimi rodakami: Marianem Szeją, Zbigniewem Szłykowiczem oraz Józefem Klose.

Debiut w zespole nastąpił w meczu z Olympique Lyon, który zakończył się remisem 2:2. Szarmach zdobył wówczas swoją pierwszą bramkę. W swoim pierwszym sezonie zdobył 16 goli i pomógł zespołowi zająć 10. miejsce w lidze. W meczu z Metz (4:2) 7 lutego 1981 roku strzelił trzy bramki i zyskał uznanie jako najlepszy obcokrajowiec ligi, zgarniając 28 goli, stanowiących 12 z zespołu Stali i 16 z Auxerre.

W kolejnym sezonie Auxerre z Szarmachem na pokładzie zajął 15. miejsce w lidze, gdzie Szarmach zdobył 24 bramki, co dało mu drugie z rzędu wyróżnienie jako najlepszego obcokrajowca. Cztery bramki w pojedynczym spotkaniu przeciwko Valenciennes (3:0) 9 kwietnia 1982 roku dodatkowo potwierdziły jego skuteczność.

W sezonie 1982/1983 Szarmach kontynuował dobrą formę, zdobywając 24 gole oraz wygrywając drugie miejsce w klasyfikacji najlepszych strzelców ligi. Ostatnie sezony w Auxerre kończył także z dobrymi wynikami, w tym zdobywając 20 goli w 35 meczach w sezonie 1983/1984 oraz 10 goli w 27 meczach w zakończeniu kariery, wyprzedzając czas jego zakończenie z klubu.

1985–1987: EA Guingamp

Po zakończeniu przygody z Auxerre, Szarmach przeniósł się do EA Guingamp, gdzie został zaproszony przez prezesa klubu, Noël Le Graët. Zdecydował się na umowę, która pozwalała mu na elastyczność w decyzjach o odejściu z klubu w razie złej dyspozycji. Debiut zaliczył w meczu z SM Caen, kiedy to strzelił gola z rzutu karnego. W sezone 1985/1986 Guingamp ukończył rozgrywki na 3 miejscu, ale przegrał baraż o Premier Division.

W sezonie 1986/1987 drużyna zajęła 10. miejsce, a Szarmach zdobył 7 bramek w 30 spotkaniach. Po dwóch latach spędzonych w klubie zdecydował się zmienić miejsce pracy, czując spadek formy sportowej oraz trudności z regeneracją, zatem zapisał się na kurs trenerski.

1987–1989: Clermont FC

Zatrudniony przez Clermont FC, Szarmach przyjął propozycję trenera, ale ograniczył swoje występy jedynie do ważnych sytuacji meczowych. W swoim debiutanckim sezonie w trzecioligowej drużynie zagrał 23 mecze, zdobywając 17 bramek, co umożliwiło mu tytuł króla strzelców, a zespół wywalczył awans do Division 2. Po przekształceniu klubu na status zawodowy, związanym z dodatkowymi kosztami, zarząd ogłosił upadłość. Szarmach zakończył swoją karierę w wieku 39 lat po rozegraniu 9 meczów, a jego benefisowy mecz zorganizowano 21 czerwca 1997 roku na stadionie Polonii Gdańsk.

Kariera reprezentacyjna

Andrzej Szarmach występował w młodzieżowych drużynach narodowych, takich jak U-21 oraz U-23. Jego debiut miał miejsce 4 czerwca 1972 roku, kiedy to zagrał w meczu reprezentacji do lat 23 przeciwko Anglii (0:3). W latach 1972–1974, angażując się w młodzieżowe mistrzostwa Europy, Szarmach przyczynił się do zdobycia brązowego medalu przez Polskę, dzieląc to wyróżnienie z reprezentacją ZSRR. W meczu z NRD (2:3, 5 września 1973 roku) oraz w ćwierćfinale z Bułgarią, zdobył po jednej bramce.

W 1973 roku selekcjoner Kazimierz Górski powołał go na tournée po Ameryce. Szarmach zadebiutował w seniorskiej reprezentacji w towarzyskim meczu przeciwko Kanadzie (1:3, 1 sierpnia 1973 roku), gdzie zdobył swoją pierwszą bramkę podczas spotkania ze Stanami Zjednoczonymi (0:4, 10 sierpnia 1973 roku).

Mistrzostwa Świata w Piłce Nożnej 1974

Choć Szarmach nie brał udziału w eliminacjach do mistrzostw świata, przed turniejem odbył się rekonesans na Haiti. 13 kwietnia 1974 roku zagrał w pierwszym spotkaniu (2:1), analizując rywala, gdzie w końcówce meczu zdobył honorową bramkę. W rewanżu, 15 kwietnia, zdobył dwa gole, co przyczyniło się do jego powołania na mistrzostwa, po zgrupowaniu w Zakopanem, kosztem Włodzimierza Lubańskiego, który zmagał się z kontuzją.

Sukcesy Szarmacha na turnieju to między innymi bramka w meczu grupowym z Argentyną (2:3, 15 czerwca 1974 roku) oraz hat trick w spotkaniu z Haiti (0:7, 19 czerwca 1974 roku). Jego trafienie w meczu z Włochami (1:2, 23 czerwca 1974 roku) zostało uznane za jeden z najlepszych goli turnieju. W meczu z Szwecją (0:1, 26 czerwca 1974 roku asystował przy bramce Grzegorza Laty, a w pojedynku z Jugosławią (1:2, 30 czerwca 1974 roku) wywalczył rzut karny. Niestety, kontuzja, której doznał w tym meczu, wykluczyła go z kolejnego starcia z reprezentacją RFN-u, jednak w meczu o 3. miejsce przeciwko Brazylii, zdobył tytuł wicekróla strzelców turnieju z 5 bramkami na koncie (ex aequo z Johanem Neeskensem).

Letnie Igrzyska Olimpijskie 1976

Podczas igrzysk olimpijskich w Montrealu, Szarmach wystąpił w pięciu meczach. Polska reprezentacja zremisowała z Kubą (0:0, 18 lipca 1976 roku) oraz pokonała Iran (2:3, 22 lipca 1976 roku), zajmując pierwsze miejsce w grupie C. W ćwierćfinale Polacy rozgromili Koreę Północną (0:5, 25 lipca 1976 roku), gdzie Szarmach zdobył po dwie bramki w meczach z Iranem i Koreą.

W półfinale, Polska trafiła na Brazylię (2:0, 27 lipca 1976 roku), gdzie również dwóch bramek zdobył Szarmach. W finale z NRD (1:3, 31 lipca 1976 roku) zespół zajął drugie miejsce, a Szarmach zdobył sześć bramek, co zapewniło mu tytuł króla strzelców igrzysk olimpijskich.

Mistrzostwa Świata w Piłce Nożnej 1978

W eliminacjach do mistrzostw świata w Argentynie, pod wodzą nowego selekcjonera Jacka Gmocha, Szarmach uczestniczył we wszystkich sześciu meczach eliminacyjnych przeciwko Portugalii i Cyprowi, zdobywając w kilku z nich bramki.

Na mistrzostwach świata zagrał w pięciu spotkaniach (jedynie nie wystąpił w meczu z Meksykiem). W grupie B zagrał przeciwko RFN (0:0, 1 czerwca 1978 roku) i Tunezji (1:0, 6 czerwca 1978 roku). W drugiej rundzie zagrał z Argentyną (2:0, 14 czerwca 1978 roku), Peru (0:1, 18 czerwca 1978 roku) oraz Brazylią (1:3, 21 czerwca 1978 roku). W meczu z Peru zdobył zwycięską bramkę głową.

Mistrzostwa Świata w Piłce Nożnej 1982

W eliminacjach do mistrzostw świata Szarmach rozegrał dwa mecze przeciwko NRD. Na spotkaniu w Chorzowie (1:0, 2 maja 1981 roku) otrzymał powołanie. W rewanżu (2:3, 10 października 1981 roku) zdobył bramkę, jednak doznał kontuzji, co na kilka tygodni wyeliminowało go z dalszej gry.

Na mistrzostwach Szarmach wystąpił w dwóch meczach, co było wynikiem konfliktu z selekcjonerem Antonim Piechniczkiem. W meczu otwarcia z Włochami pozostał na ławce, a na murawie pojawił się w meczu z Kamerunem (0:0, 19 czerwca 1982 roku) w zastępstwie kontuzjowanego Andrzeja Iwana. Na mistrzostwach, w meczu przeciwko ZSRR oraz w półfinale z Włochami, został odsunięty na trybuny. Ostatnim jego występem w reprezentacji narodowej był mecz o 3. miejsce z Francją (3:2, 10 lipca 1982 roku), po którym zakończył karierę w reprezentacji. Szarmach usłyszał od selekcjonera: „To jest nasz ostatni mecz na mistrzostwach świata, a dla niektórych, w tym Andrzeja Szarmacha, jest to ostatni mecz w reprezentacji.”

Kariera trenerska

W 1987 roku Andrzej Szarmach rozpoczął swoją przygodę jako trener, zapisując się na kurs w Centralnym Ośrodku Szkolenia w Vichy. Już po dwóch tygodniach objął stanowisko grającego trenera trzecioligowego Clermont Foot, który zaproponował mu Claude Pelissier. Pod jego przewodnictwem w sezonie 1987/1988 drużyna zajęła 3. miejsce w lidze, co umożliwiło jej awans do Ligue 2.

Sezon 1988/1989 przyniósł Clermont Foot przekształcenie w klub zawodowy, co wprowadziło nowe wyzwania związane z kontraktami, pensjami i podatkami. Szarmach prowadził zespół tylko w pierwszej części sezonu, gdyż z powodu trudności finansowych prezes klubu ogłosił upadłość.

W sezonie 1989/1990 Szarmach przyjął propozycję od Michela Denisota, prezydenta LB Châteauroux – trzecioligowej drużyny, gdzie w swoim debiutanckim sezonie zajął 5. miejsce w lidze. Co więcej, do zespołu ściągnął dwóch Polaków, grających wtedy w GKS-ie Jastrzębie: Józeła Łuczaka i Bogdana Kuśmierskiego. Po dwóch latach udało mu się z klubu wywalczyć awans do II ligi, jednak jego kontrakt wygasł w momencie, gdy Denisot przeniósł się do Paris Saint-Germain.

W sezonie 1991/1992 Szarmach przyjął posadę trenera w Angoulême CFC, gdzie zmierzył się z wyzwaniem prowadzenia drużyny złożonej głównie z amatorów, wśród których byli policjant, listonosz oraz studenci. Niestety, jego czteroletnia praca w tym klubie nie przyniosła żadnych sukcesów.

W rundzie jesiennej sezonu 1997/1998 kontakt z Szarmachem nawiązał Andrzej Krug, prezes pierwszoligowego Zagłębia Lubin. Szarmach podpisał dwuletnią umowę, przejmując drużynę po Pawle Kowalskim. Do współpracy zaangażował jako asystentów Tadeusza Wiśniewskiego oraz Janusza Kubota. Mimo że Zagłębie zajęło 13. miejsce w lidze, Szarmach zrealizował cel zarządu, którym było uniknięcie spadku.

Po zakończeniu sezonu nowy prezes Jacek Kardela, bez uzgodnienia ze Szarmachem, zwolnił jego asystentów i zatrudnił nowych. W obliczu tych gestów oraz pojawiających się problemów zdrowotnych związanych z sercem, Szarmach postanowił odejść z Zagłębia i wrócić do Francji.

W drodze do Francji Zdzisław Drobniewski, prezes GKS-u Bełchatów, chciał zatrudnić Szarmacha, jednak ten podjął decyzję i przyjął ofertę francuskiego Aurillac, gdzie pracował przez następne dwa lata.

Statystyki

Klubowe w latach 1969–1989

W okresie od 1969 do 1989 roku, Andrzej Szarmach odniósł liczne sukcesy na poziomie klubowym. Zagrał w wielu ligach, zdobywając zarówno doświadczenie, jak i mnóstwo bramek.

Sezon	Klub	Liga	Ligi krajowe		Puchary krajowe		Europejskie Puchary		Łącznie
			Meczów	Bramek	Meczów	Bramek	Meczów	Bramek	Meczów	Bramek
1969/1970	Polonia Gdańsk	III Liga	19	10	2	2	–		21	12
1970/1971	Stoczniowiec Gdańsk	III Liga	26	14	3	3	–		29	17
1971/1972	Arka Gdynia	II Liga	21	15	2	1	–		23	16
1972/1973	Górnik Zabrze	I Liga	24	10	3	1	4	2	31	13
1973/1974	Górnik Zabrze	I Liga	25	10	3	3	–		28	14
1974/1975	Górnik Zabrze	I Liga	27	13	4	3	2	0	33	16
1975/1976	Górnik Zabrze	I Liga	29	16	1	1	–		30	17
1976/1977	Stal Mielec	I Liga	23	11	3	2	–		26	13
1977/1978	Stal Mielec	I Liga	22	13	1	0	–		23	13
1978/1979	Stal Mielec	I Liga	22	15	2	0	–		24	15
1979/1980	Stal Mielec	I Liga	22	9	1	0	1	0	24	9
1980/1981 (j)	Stal Mielec	I Liga	13	12	–				13	12
1980/1981 (w)	AJ Auxerre	I Liga	20	16	1	1	–		21	17
1981/1982	AJ Auxerre	I Liga	32	24	3	3	–		35	27
1982/1983	AJ Auxerre	I Liga	34	24	1	0	–		35	24
1983/1984	AJ Auxerre	I Liga	35	20	1	0	–		36	20
1984/1985	AJ Auxerre	I Liga	27	10	1	0	2	2	30	12
1985/1986	Guingamp	II Liga	34	26	2	1	–		36	27
1986/1987	Guingamp	II Liga	30	7	2	2	–		32	9
1987/1988	Clermont Foot	III Liga	23	17	–				23	17
1988/1989	Clermont Foot	II Liga	9	3	1	0	–		9	3
Podsumowanie
Razem	Polonia Gdańsk	III Liga	19	10	2	2	–		21	12
	Stoczniowiec Gdańsk	III Liga	26	14	3	3	–		29	17
	Arka Gdynia	II Liga	21	15	2	1	–		23	16
	Górnik Zabrze	I Liga	105	49	11	8	6	2	122	59
	Stal Mielec	I Liga	102	60	7	2	1	0	110	62
	AJ Auxerre	I Liga	148	94	7	4	2	2	157	100
	Guingamp	II Liga	64	33	4	3	–		68	36
	Clermont Foot	III/II Liga	32	20	1	0	–		33	20
_	_	Łącznie	517	295	37	23	9	4	563	322

Reprezentacyjne w latach 1972–1982

Kariera Szarmacha w reprezentacji Polski również była imponująca. W przeciągu lat 1972–1982, brał udział w wielu meczach, co znacząco przyczyniło się do rozwoju polskiego futbolu.

Reprezentacja	Rok	Mecze	Bramki
Polska U-21	1972	1	0
	Podsumowanie	1	0
Polska U-23	1972	2	0
	1973	6	2
	1974	2	1
	Podsumowanie	10	3
Polska	1973	5	1
	1974	13	10
	1975	10	8
	1976	9	4
	1977	8	2
	1978	9	3
	1979	0	0
	1980	3	1
	1981	2	1
	1982	2	1
Podsumowanie		61	32

Mecze oraz gole w reprezentacji
Polska U-21
Lp.	Data	Miejsce	Przeciwnik	Wynik	Gol	Rozgrywki
1.	15.10.1972	Semily, Czechosłowacja	Czechosłowacja U-21	2:1	–	towarzyski
Polska U-23
Lp.	Data	Miejsce	Przeciwnik	Wynik	Gol	Rozgrywki
1.	04.06.1972	Warszawa, Portugalia	Anglia U-23	0:3	–	towarzyski
2.	14.11.1972	Esbjerg, Dania	Dania U-23	0:2	–	ME U-23 1974
3.	23.03.1973	Warszawa, Polska	Stany Zjednoczone U-23	2:1v	–	towarzyski
4.	27.03.1973	Zwickau, Niemcy	NRD U-23	0:1	–	towarzyski
5.	07.06.1973	Częstochowa, Polska	Dania U-23	4:1	–	ME U-23 1974
6.	05.09.1973	Essen, Niemcy	NRD U-23	2:3	–	ME U-23 1974
7.	16.10.1973	Plymouth, Anglia	Anglia U-23	0:0	–	towarzyski
8.	21.11.1973	Warszawa, Polska	NRD U-23	0:0	–	ME U-23 1974
9.	13.03.1974	Błagojewgrad, Bułgaria	Bułgaria U-23	1:2	–	ME U-23 1974
10.	10.04.1974	Częstochowa, Polska	Bułgaria U-23	0:0	–	ME U-23 1974
Polska
Lp.	Data	Miejsce	Przeciwnik	Wynik	Gol	Rozgrywki
1.	01.08.1973	Toronto, Kanada	Kanada	1:3	–	towarzyski
2.	05.08.1973	Los Angeles, Stany Zjednoczone	Meksyk	0:1	–	towarzyski
3.	10.08.1973	San Francisco, Stany Zjednoczone	Stany Zjednoczone	0:4	–	towarzyski
4.	12.08.1973	New Britain, Stany Zjednoczone	Stany Zjednoczone	1:0	–	towarzyski
5.	19.08.1973	Warna, Bułgaria	Bułgaria	0:2	–	towarzyski
6.	13.04.1974	Port-au-Prince, Haiti	Haiti	2:1	–	towarzyski
7.	15.04.1974	Port-au-Prince, Haiti	Haiti	1:3	–	towarzyski
8.	15.06.1974	Stuttgart, Niemcy	Argentyna	2:3	–	MŚ 1974
9.	19.06.1974	Monachium, Niemcy	Haiti	0:7	–	MŚ 1974
10.	23.06.1974	Stuttgart, Niemcy	Włochy	1:2	–	MŚ 1974
11.	26.06.1974	Stuttgart, Niemcy	Szwecja	0:1	–	MŚ 1974
12.	30.06.1974	Frankfurt nad Menem, Niemcy	Jugosławia	1:2	–	MŚ 1974
13.	06.07.1974	Monachium, Niemcy	Brazylia	0:1	–	MŚ 1974
14.	01.09.1974	Helsinki, Finlandia	Finlandia	1:2	–	el. ME 1976
15.	04.09.1974	Warszawa, Polska	NRD	1:3	–	towarzyski
16.	01.09.1974	Poznań, Polska	Finlandia	3:0	–	el. ME 1976
17.	31.10.1974	Warszawa, Polska	Kanada	2:0	–	towarzyski
18.	13.11.1974	Praga, Czechosłowacja	Czechosłowacja	2:2	–	towarzyski
19.	26.03.1975	Poznań, Polska	Stany Zjednoczone	2:2	–	towarzyski
20.	19.04.1975	Rzym, Włochy	Włochy	0:0	–	el. ME 1976
21.	28.05.1975	Halle, Niemcy	NRD	1:2	–	towarzyski
22.	24.06.1975	Seattle, Stany Zjednoczone	Stany Zjednoczone	0:4	–	towarzyski
23.	06.07.1975	Montreal, Kanada	Kanada	1:8	–	towarzyski
24.	09.07.1975	Toronto, Kanada	Kanada	1:4	–	towarzyski
25.	10.09.1975	Chorzów, Polska	Holandia	4:1	–	el. ME 1976
26.	08.10.1975	Łódź, Polska	Kanada	4:2	–	towarzyski
27.	15.10.1975	Amsterdam, Holandia	Holandia	3:0	–	el. ME 1976
28.	26.10.1975	Warszawa, Polska	Włochy	0:0	–	el. ME 1976
29.	24.03.1976	Chorzów, Polska	Argentyna	1:2	–	towarzyski
30.	24.04.1976	Lens, Francja	Francja	2:0	–	towarzyski
31.	26.05.1976	Poznań, Polska	Irlandia	0:2	–	towarzyski
•	30.06.1976	Chorzów, Polska	Brazylia	3:0	–	towarzyski
32.	18.07.1976	Montreal, Kanada	Kuba	0:0	–	IO 1976
33.	22.07.1976	Montreal, Kanada	Iran	2:3	–	IO 1976
34.	25.07.1976	Montreal, Kanada	Korea Północna	0:5	–	IO 1976
•	27.07.1976	Toronto, Kanada	Brazylia	0:2	–	IO 1976
35.	31.07.1976	Montreal, Kanada	NRD	3:1	–	IO 1976
36.	16.10.1976	Porto, Portugalia	Portugalia	0:2	–	el. MŚ 1978
37.	31.10.1976	Warszawa, Polska	Cypr	5:0	–	el. MŚ 1978
•	06.04.1977	Płock, Polska	Rumunia	2:0	–	towarzyski
38.	24.04.1977	Dublin, Irlandia	Irlandia	0:0	–	towarzyski
39.	01.05.1977	Kopenhaga, Dania	Dania	1:2	–	el. MŚ 1978
40.	15.05.1977	Limassol, Cypr	Cypr	1:3	–	el. MŚ 1978
41.	29.05.1977	Buenos Aires, Argentyna	Argentyna	3:1	–	towarzyski
42.	10.06.1977	Lima, Peru	Peru	1:3	–	towarzyski
43.	19.06.1977	São Paulo, Brazylia	Brazylia	3:1	–	towarzyski
44.	21.09.1977	Chorzów, Polska	Dania	4:1	–	el. MŚ 1978
45.	29.10.1977	Chorzów, Polska	Portugalia	1:1	–	el. MŚ 1978
46.	22.03.1978	Luksemburg, Luksemburg	Luksemburg	1:3	–	towarzyski
47.	05.04.1978	Poznań, Polska	Grecja	5:2	–	towarzyski
48.	12.04.1978	Łódź, Polska	Irlandia	3:0	–	towarzyski
49.	26.04.1978	Warszawa, Polska	Bułgaria	1:0	–	towarzyski
50.	01.06.1978	Buenos Aires, Argentyna	RFN	0:0	–	MŚ 1978
51.	06.06.1978	Rosario, Argentyna	Tunezja	0:1	–	MŚ 1978
52.	14.06.1978	Rosario, Argentyna	Argentyna	2:0	–	MŚ 1978
53.	18.06.1978	Mendoza, Argentyna	Peru	0:1	–	MŚ 1978
54.	21.06.1978	Mendoza, Argentyna	Brazylia	3:1	–	MŚ 1978
55.	19.04.1980	Turyn, Włochy	Włochy	2:2	–	towarzyski
56.	26.04.1980	Borovo, Jugosławia	Jugosławia	2:1	–	towarzyski
57.	13.05.1980	Frankfurt nad Menem, Niemcy	RFN	3:1	–	towarzyski
58.	02.05.1981	Chorzów, Polska	NRD	1:0	–	el. MŚ 1982
59.	10.10.1981	Lipsk, Niemcy	NRD	2:3	–	el. MŚ 1982
60.	19.06.1982	A Coruña, Hiszpania	Kamerun	0:0	–	MŚ 1982
61.	10.07.1982	Alicante, Hiszpania	Francja	2:3	–	MŚ 1982

Warto zaznaczyć, że część meczów, w których brał udział, miała charakter nieoficjalny.

Trenerskie w latach 1987–2000

Po zakończeniu kariery zawodnika, Szarmach podjął się roli trenera w latach 1987–2000. Dzięki swojemu doświadczeniu jako piłkarz, potrafił wprowadzać skuteczne strategie oraz rozwijać umiejętności młodych zawodników.

Zespół	Sezon	Liga	Statystyka
			Mecze	Wygrane	Remisy	Przegrane	% wygranych
Clermont Foot	1987/1988	III Liga	30	15	8	7	50
	1988/1989	II Liga	22	4	8	10	18.2
LB Châteauroux	1989/1990	III Liga	30	14	7	9	46.7
	1990/1991		30	14	11	5	46.7
Angoulême CFC	1991/1992		23	5	11	7	21.7
	1992/1993		30	11	9	10	36.7
	1993/1994		30	7	12	11	23.3
	1994/1995		26	6	9	11	23.1
Zagłębie Lubin	1997/1998	I Liga (ob. Ekstraklasa)	17	7	3	7	41.2
Aurillac	1999/2000	IV Liga	28	9	13	6	32.1
	2000/2001		29	9	12	8	31
Łącznie			295	101	103	91	34.2

Sukcesy

Piłkarskie

Andrzej Szarmach ma na swoim koncie liczne osiągnięcia zarówno w polskiej ekstraklasie, jak i w zagranicznych ligach. Jego kariera rozpoczęła się w Górniku Zabrze, gdzie w sezonie 1973/1974 zespół zajął 2. miejsce w I lidze.

Następnie reprezentował Stal Mielec, zdobywając 3. miejsce w I lidze w sezonie 1978/1979, a potem przeniósł się do Francji, gdzie w Auxerre zajął 3. miejsce w Ligue 1 w sezonie 1983/1984.

Jego kolejnym krokiem była drużyna Clermont Foot, w której przyczynił się do awansu do Ligue 2 w sezonie 1987/1988.

W barwach Reprezentacji Polski odniósł również wiele sukcesów, w tym:

• 3. miejsce na młodzieżowych mistrzostwach Europy w 1974 roku,
• 3. miejsce na mistrzostwach świata w 1974 roku,
• 2. miejsce na igrzyskach olimpijskich w Montrealu w 1976 roku,
• 3. miejsce na mistrzostwach świata w 1982 roku.

W sferze indywidualnej Szarmach również odnosił sukcesy, stając się królem strzelców II ligi w sezonie 1971/1972, uzyskując 15 bramek oraz królem strzelców igrzysk olimpijskich w Montrealu, zdobywając 6 bramek.

Trenerskie

Po zakończeniu kariery piłkarskiej Andrzej Szarmach z powodzeniem przeszedł na stanowisko trenera. Pracując z Clermont Foot, doprowadził drużynę do awansu do Ligue 2 w sezonie 1987/1988.

W LB Châteauroux kontynuował tę ścieżkę, awansując z zespołem do Ligue 2 w sezonie 1990/1991.

Nagrody i wyróżnienia

Andrzej Szarmach, wybitny polski piłkarz, otrzymał wiele prestiżowych nagród i wyróżnień w trakcie swojej kariery, które świadczą o jego talentach i osiągnięciach na boisku.

• Najlepszy obcokrajowiec Ligue 1 w sezonach 1980/1981 oraz 1981/1982,
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski przyznany w 2005 roku,
• Wybrany do jedenastki wszech czasów Auxerre w plebiscycie L’Yonne Républicaine w 2005 roku.

Życie prywatne

Andrzej Szarmach, znany polski piłkarz, w maju 1974 roku zawarł związek małżeński z Małgorzatą, którą poznał w 1972 roku w jednej z zabrzańskich kawiarni o nazwie Pod Gronem. Para doczekała się dwojga dzieci, a mianowicie Tomasza i Tamary, oraz ma czworo wnucząt: Ivana, Adama, Aksela i Kassandrę.

Warto również podkreślić, że był on ambasadorem mistrzostw Europy, które odbyły się w Polsce i na Ukrainie. W 2017 roku, we współpracy z dziennikarzem sportowym Jackiem Kurowskim, Andrzej Szarmach wydał książkę pod tytułem Andrzej Szarmach. Diabeł nie anioł. Co więcej, Szarmach posiada obywatelstwo francuskie, co dodaje interesującego wymiaru do jego biografii.

---

Oceń: Andrzej Szarmach

---