Prawosławna parafia św. Mikołaja w Gdańsku

---

Historia

Relacje Gdańska z prawosławiem mają swoje korzenie w zamierzchłych czasach, ściśle związane z tradycją handlową tego miasta. W okresie funkcjonowania Hanzeatyckiego Związku Handlowego Gdańsk prowadził dynamiczną wymianę handlową z takimi miastami jak Wielki Nowogród oraz Psków. W obrębie tych relacji, prawosławni kupcy przybywający z tych terenów, często borykali się z brakiem duszpasterstwa. Sytuacja ta zmieniła się dopiero na początku XVIII wieku, kiedy to Gdańsk gościł cara Piotra I Wielkiego. Na jego zlecenie w 1720 roku powstała pierwsza prawosławna kaplica, która stała się fundamentem dzisiejszej parafii. Opiekunem tejże kaplicy został św. Mikołaj Cudotwórca, patron żeglarzy, a sama kaplica znajdowała się przy siedzibie przedstawicielstwa dyplomatycznego Cesarstwa Rosyjskiego.

W okresie I wojny światowej, po utworzeniu obozu jenieckiego, liczba prawosławnych w Gdańsku wzrosła znacząco. Obóz zlokalizowany był na Przeróbce (Troyl), gdzie jeńcy mieszkali na około 30 barkach zakotwiczonych na Motławie. Mimo że wśród jeńców dominowali wyznawcy prawosławia, brakowało duchownego, co sprawiało, że nabożeństwa prowadzone były przez księży przybywających z innych miejsc. Ci, którzy zmarli, byli chowani na Zaspie, w Sopocie oraz na Cmentarzu Garnizonowym w Gdańsku, co zaowocowało powstaniem znacznej kwatery prawosławnej.

W 1922 roku, Gdańsk zyskał samodzielną parafię prawosławną, wchodzącą w skład Zachodnioeuropejskiego Egzarchatu Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego. Nabożeństwa początkowo odbywały się w cerkwi na terenie poselstwa rosyjskiego, a w latach 1925-1926 przeniesiono je do Domu Angielskiego przy ulicy Świętego Ducha. Niedługo później, parafia zorganizowała cerkiew w budynku przy ulicy Garncarskiej. W latach 30. XX wieku, liczba wiernych wynosiła około 2000, głównie wśród rosyjskich emigrantów. W tym czasie przy parafii powstały różnorodne inicjatywy, takie jak chór cerkiewny, szkoła oraz organizacje dobroczynne.

Na koniec II wojny światowej, wiele osób było zmuszonych do ewakuacji do głębi Niemiec. W trakcie walk o Gdańsk, w marcu 1945 roku, zniszczony został budynek cerkiewny. Rok 1945 okazał się kluczowy dla dalszego rozwoju społeczności parafialnej; po przyłączeniu Gdańska do Polski, na miejsce Wysiedlanej Ludności Niemieckiej, zaczęli napływać polscy repatrianci z terenów utraconych na rzecz ZSRR oraz osoby z przeludnionych okręgów. Do Gdańska przybyła znacząca grupa prawosławnych z Wilna, a także wielu młodych ludzi. Zakładali oni rodziny oraz domy, stopniowo integrując się z nowym otoczeniem. Już w 1945 roku organizowano pierwsze nabożeństwa prawosławne w kościele ewangelickim w Sopocie. Ks. Eugeniusz Naumow, duszpasterz Trójmiasta, w 1946 roku otrzymał od władz miejskich budynek we Wrzeszczu, przy ulicy Henryka Sienkiewicza 8, gdzie uruchomiono regularne życie religijne w domowej cerkwi. Dnia 6 grudnia 1948 roku, w dniu patrona wspólnoty, cerkiew została konsekrowana przez arcybiskupa Tymoteusza (Szrettera).

W 1954 roku, parafia otrzymała budynek obecnej świątyni, dawnej ewangelickiej kaplicy cmentarnej znajdującej się przy krematorium Towarzystwa „Die Flame” na terenie nieistniejącego już cmentarza. Obiekt ten usytuowany jest przy ulicy Romualda Traugutta 45. Cerkiew parafialna w Gdańsku pełni również rolę konkatedry diecezji białostocko-gdańskiej oraz zaspokaja potrzeby prawosławnej parafii wojskowej. Od września 2015 roku, Święte Liturgie odbywają się także w języku polskim, co miesiąc w czwartą niedzielę.

W 2018 roku parafia miała około 1000 wiernych. Główne uroczystości parafialne obchodzone są 9/22 maja oraz 6/19 grudnia. Na czele parafii stoi ks. Dariusz Jóźwik.

Wykaz proboszczów

W przeszłości parafia pw. św. Mikołaja w Gdańsku miała wielu proboszczów, którzy przyczynili się do jej rozwoju oraz duchowego życia wspólnoty.

• 1922 – ks. Müller,
• 1926 – ks. Leonid Leontjew,
• 1926–1940 – ks. Aleksander Szafranowski,
• 1940–1944 – ks. Michał Ratiuk,
• 1944–1945 – ks. Piotr Radkiewicz,
• 1945–1952 – ks. Eugeniusz Naumow,
• 1952–1955 – ks. Leonidas Byczuk,
• 1955–1976 – ks. Borys Szwarckopf,
• 1976–1984 – ks. Konstanty Gromadzki,
• 1984–1985 – ks. Mikołaj Sidorski,
• 1985–2002 – ks. Aleksander Tomkowid,
• 2003–2011 – ks. Arkadiusz Zielepucha,
• od 2011 – ks. Dariusz Jóźwik.

---

Oceń: Prawosławna parafia św. Mikołaja w Gdańsku

---