Spis treści
Co to jest gluten i gdzie go znajdziemy?
Gluten to kompleks białkowy występujący w popularnych zbożach:
- pszenicy,
- życie,
- jęczmieniu.
Dlatego też spotykamy go powszechnie w produktach mącznych, jak chleb, różnego rodzaju makarony i ciasta. Co ciekawe, gluten jest obecny nie tylko w nich, ale również w żywności przetworzonej, w tym w wędlinach i sosach. W procesie pieczenia, gluten nadaje ciastu elastyczność i sprężystość, wpływając ostatecznie na pożądaną konsystencję wypieków.
Jakie produkty zawierają gluten?
Gluten występuje w zaskakująco wielu produktach spożywczych. Oczywiście, myślimy o:
- pieczywie,
- makaronach,
- ciastach,
ale znajdziemy go również w produktach przetworzonych, gdzie pełni funkcję zagęstnika lub stabilizatora, co stanowi problem dla osób z nietolerancją. Należy analizować składy kupowanych wyrobów, szczególnie:
- wędlin,
- gotowych sosów,
- zup w proszku,
- niektórych słodyczy.
Świadome czytanie etykiet to podstawa, zwłaszcza dla osób eliminujących gluten z diety, umożliwiając im dokonywanie rozważnych wyborów żywieniowych.
Jak gluten wpływa na nasze jedzenie?
Gluten odgrywa kluczową rolę w charakterystyce dań, zwłaszcza tych na bazie mąki. Odpowiada za sprężystość ciasta, co ma zasadnicze znaczenie w procesie pieczenia. Dzięki niemu ciasto staje się porowate, zatrzymując gazy powstające podczas fermentacji. W konsekwencji, wypieki zyskują odpowiednią strukturę i konsystencję. Składnik ten tworzą przede wszystkim glutenina i gliadyna, które współdziałając, tworzą swoistą białkową siatkę. Ta unikalna struktura nadaje ciastu elastyczność i umożliwia jego rozciąganie. Można więc śmiało stwierdzić, że gluten stanowi podstawę udanych wypieków. Osoby cierpiące na nietolerancję glutenu muszą jednak poszukiwać alternatywnych rozwiązań kulinarnych.
W jaki sposób gluten wpływa na zdrowie jelit?
Zależność między glutenem a kondycją jelit jest złożona i silnie zindywidualizowana. U osób cieszących się dobrym zdrowiem, gluten najczęściej nie stanowi żadnego problemu. Inaczej sytuacja wygląda u osób z celiakią, gdzie spożycie glutenu uruchamia reakcję autoimmunologiczną, niszcząc delikatne kosmki jelitowe, co poważnie upośledza wchłanianie cennych substancji odżywczych. Osoby z nietolerancją glutenu mogą doświadczać nieprzyjemnych dolegliwości, takich jak wzdęcia i bóle brzucha, jak również innych problemów trawiennych. Co więcej, u niektórych osób wrażliwych na gluten obserwuje się objawy łudząco podobne do zespołu jelita drażliwego (IBS). Dodatkowo, warto pamiętać, że gluten może wpływać na skład mikroflory jelitowej, potencjalnie prowadząc do dysbiozy, czyli zaburzenia naturalnej równowagi bakterii w naszych jelitach.
Dlaczego gluten może być źródłem błonnika pokarmowego?
Gluten sam w sobie nie stanowi błonnika, lecz często współwystępuje z nim w produktach spożywczych. Szczególnie zboża zawierające gluten, a zwłaszcza ich pełnoziarniste odmiany, są cennym źródłem błonnika pokarmowego, który odgrywa kluczową rolę w prawidłowym funkcjonowaniu naszego układu trawiennego. Błonnik wspiera efektywną pracę jelit, pozytywnie wpływając na perystaltykę i wspomagając regularność wypróżnień. Co więcej, pomaga w stabilizacji poziomu glukozy we krwi oraz przyczynia się do redukcji poziomu „złego” cholesterolu LDL. Decydując się na pieczywo pełnoziarniste, makaron z pełnego ziarna lub kaszę, dostarczamy organizmowi zarówno gluten, jak i znaczną porcję błonnika, wspierając w ten sposób jego prawidłowe funkcjonowanie. Warto o tym pamiętać, planując codzienne posiłki.
Czy gluten jest szkodliwy dla zdrowych osób?
Spożywanie glutenu jest bezpieczne dla osób zdrowych, które nie cierpią na celiakię, alergię na ten składnik ani jego nietolerancję. Badania potwierdzają, że nie stanowi on zagrożenia dla tych, którzy go dobrze tolerują. Z tego powodu, dieta eliminująca gluten nie jest zalecana, chyba że istnieją ku temu konkretne wskazania medyczne. Nieuzasadnione unikanie glutenu może skutkować niedoborem cennych składników odżywczych, ponieważ błonnik, żelazo i witaminy z grupy B w dużych ilościach występują w produktach zbożowych. Decydując się na rezygnację z glutenu bez konsultacji lekarskiej lub dietetycznej, możemy nieświadomie ograniczyć spożycie pełnowartościowych produktów zbożowych, które odgrywają kluczową rolę w zbilansowanej diecie.
Czy dieta bezglutenowa jest zdrowa dla każdego?
Dieta bezglutenowa stanowi fundament leczenia dla osób z celiakią, alergią lub nietolerancją glutenu. Jest to dieta eliminacyjna, co oznacza wykluczenie tego składnika z jadłospisu. Natomiast osoby zdrowe, które nie mają medycznych podstaw do jej stosowania, nie odniosą z niej dodatkowych profitów. Co więcej, ułożenie dobrze zbilansowanej diety bez glutenu stanowi niemałe wyzwanie. Nieodpowiednio skomponowany jadłospis bezglutenowy może prowadzić do deficytów istotnych substancji odżywczych, takich jak błonnik, żelazo oraz witaminy z grupy B. Te cenne mikroelementy zazwyczaj odnajdujemy w zbożach. Dlatego decyzję o przejściu na dietę bezglutenową zawsze skonsultuj ze specjalistą. Zanim wprowadzisz jakiekolwiek zmiany w swoim odżywianiu, umów się na wizytę u lekarza lub dietetyka.
Jakie są korzyści i ryzyka związane z długotrwałą konsumpcją glutenu?
Długotrwałe spożywanie glutenu oddziałuje na organizm w różny sposób, co jest ściśle powiązane z naszym stanem zdrowia. Osoby, które dobrze tolerują gluten i są zdrowe, mogą bez obaw włączyć go do zrównoważonej diety. Produkty zbożowe zawierające gluten stanowią cenne źródło błonnika, witamin z grupy B oraz żelaza. Zupełnie inaczej sytuacja wygląda w przypadku osób cierpiących na:
- celiakę,
- alergię na gluten,
- nietolerancję glutenu.
W ich przypadku konieczne jest unikanie glutenu, ponieważ jego spożycie negatywnie wpływa na ich samopoczucie. Celiakia powoduje, że gluten wywołuje reakcję autoimmunologiczną, która uszkadza kosmki jelitowe i utrudnia wchłanianie niezbędnych składników odżywczych. Alergia na gluten może manifestować się różnorodnymi objawami, od zmian skórnych po problemy trawienne. Z kolei nietolerancja glutenu często objawia się wzdęciami, bólami brzucha oraz uczuciem chronicznego zmęczenia. Nawet niewielka ilość glutenu może wywołać nieprzyjemne dolegliwości u osób z nietolerancją. Warto pamiętać, że eliminacja glutenu z diety bez wyraźnych wskazań medycznych wiąże się z ryzykiem wystąpienia niedoborów ważnych składników, takich jak błonnik, żelazo i witaminy z grupy B, dlatego dieta bezglutenowa powinna być starannie zbilansowana. Natomiast u osób cieszących się dobrym zdrowiem, długotrwałe spożywanie glutenu nie zwiększa ryzyka rozwoju chorób sercowo-naczyniowych.
Kto powinien unikać glutenu?
Kto powinien wykluczyć gluten z diety? Bezwzględnie powinny to zrobić osoby z rozpoznaną celiakią, alergią na gluten lub nieceliakalną nadwrażliwością na gluten (NCGS). Spożywanie glutenu w tych przypadkach może skutkować poważnymi konsekwencjami zdrowotnymi i wystąpieniem uciążliwych dolegliwości. W celiakii gluten uszkadza kosmki jelitowe, co upośledza wchłanianie niezbędnych składników odżywczych. Z kolei alergia na gluten może manifestować się różnorodnymi symptomami, takimi jak problemy skórne, trudności z oddychaniem czy zaburzenia żołądkowo-jelitowe. Natomiast osoby z nietolerancją glutenu często skarżą się na wzdęcia, bóle brzucha i chroniczne uczucie zmęczenia.
Czym dokładnie jest celiakia i jakie są jej objawy? Jest to przewlekła choroba autoimmunologiczna uwarunkowana genetycznie, w której spożycie glutenu prowadzi do uszkodzenia błony śluzowej jelita cienkiego. Charakteryzuje się stanem zapalnym i zanikiem kosmków jelitowych, co w konsekwencji zaburza prawidłowe przyswajanie substancji odżywczych. Symptomy celiakii są zróżnicowane i mogą obejmować:
- przewlekłe biegunki,
- bóle brzucha,
- wzdęcia,
- spadek masy ciała,
- anemię,
- uczucie chronicznego zmęczenia,
- problemy skórne (np. opryszczkowate zapalenie skóry Duhringa),
- zaburzenia wzrostu u dzieci.
Warto zaznaczyć, że celiakia może przebiegać atypowo, manifestując się objawami ze strony różnych narządów. Nieleczona celiakia niesie za sobą ryzyko poważnych powikłań, takich jak osteoporoza, problemy z płodnością, a nawet zwiększone ryzyko rozwoju nowotworów układu pokarmowego.
A jakie są symptomy nietolerancji glutenu? Nietolerancja glutenu, inaczej nieceliakalna nadwrażliwość na gluten (NCGS), objawia się symptomami zbliżonymi do celiakii, ale bez charakterystycznego dla niej uszkodzenia kosmków jelitowych i obecności autoprzeciwciał. Symptomy nietolerancji glutenu są różnorodne i obejmują przede wszystkim dolegliwości ze strony układu pokarmowego, ale mogą dotyczyć również innych obszarów organizmu. Do najczęstszych objawów zaliczają się:
- wzdęcia i gazy,
- bóle brzucha,
- biegunki lub zaparcia,
- uczucie zmęczenia i osłabienia,
- bóle głowy,
- problemy z koncentracją,
- wysypki skórne,
- bóle stawów.
Objawy te zwykle pojawiają się w ciągu kilku godzin do kilku dni po spożyciu glutenu i ustępują po jego wyeliminowaniu z diety. Kluczowe w diagnozowaniu nietolerancji glutenu jest wykluczenie celiakii oraz alergii na pszenicę.
Czym różni się alergia na gluten od celiakii? Chociaż oba schorzenia są reakcjami organizmu na gluten, różnią się mechanizmem powstawania i manifestowanymi objawami. Alergia na gluten to reakcja alergiczna IgE-zależna, w której układ odpornościowy rozpoznaje gluten jako alergen i wytwarza przeciwciała IgE. Przy ponownym kontakcie z glutenem dochodzi do uwolnienia histaminy i innych mediatorów stanu zapalnego, co wywołuje objawy alergiczne. Natomiast celiakia to choroba autoimmunologiczna, w której gluten powoduje, że organizm atakuje własne komórki, a konkretnie kosmki jelitowe. Podsumowując główne różnice, w alergii mamy do czynienia z reakcją alergiczną IgE-zależną, a w celiakii z reakcją autoimmunologiczną. Alergia manifestuje się nagłymi reakcjami alergicznymi, np. pokrzywką, natomiast celiakia powoduje przewlekłe dolegliwości ze strony układu pokarmowego i innych narządów. Co ważne, w alergii nie dochodzi do uszkodzenia kosmków jelitowych, w przeciwieństwie do celiakii. Diagnostyka alergii opiera się na testach alergicznych (skórnych lub z krwi), a celiakii na badaniach serologicznych i biopsji jelita cienkiego.
Jakie popularne testy są wykorzystywane w diagnostyce nietolerancji glutenu? Rozpoznanie nietolerancji glutenu (NCGS) jest procesem złożonym, ponieważ nie istnieje jeden, specyficzny test, który by ją jednoznacznie potwierdzał. Diagnoza opiera się na wykluczeniu celiakii i alergii na pszenicę oraz na obserwacji reakcji organizmu po wyeliminowaniu glutenu z diety. Standardowo, diagnostyka obejmuje:
- wykluczenie celiakii poprzez badania serologiczne i ewentualną biopsję jelita cienkiego,
- wykluczenie alergii na pszenicę za pomocą testów skórnych lub oznaczenia przeciwciał IgE specyficznych dla pszenicy,
- zastosowanie diety eliminacyjnej, polegającej na usunięciu glutenu z diety na kilka tygodni i obserwacji, czy objawy ustępują,
- przeprowadzenie prowokacji glutenem, czyli ponowne wprowadzenie glutenu do diety po okresie eliminacji, aby sprawdzić, czy objawy powracają.
Należy pamiętać, że testy na nietolerancję pokarmową, oparte na oznaczaniu przeciwciał IgG, nie są rekomendowane przez towarzystwa naukowe, ponieważ ich wyniki nie posiadają potwierdzenia klinicznego i nie powinny być wykorzystywane w procesie diagnostyki nietolerancji glutenu.
Jakie mity narosły wokół glutenu? Wokół glutenu nagromadziło się wiele nieprawdziwych przekonań i nieporozumień, co często prowadzi do jego niepotrzebnej eliminacji z diety, nawet przez osoby bez wskazań medycznych. Jednym z popularniejszych mitów jest przekonanie, że gluten jest szkodliwy dla każdego, podczas gdy w rzeczywistości stanowi on problem tylko dla osób z celiakią, alergią na gluten lub nietolerancją glutenu. Dla osób zdrowych nie stwarza zagrożenia i może być elementem zrównoważonej diety. Innym mitem jest twierdzenie, że dieta bezglutenowa jest automatycznie zdrowsza i prowadzi do utraty wagi. To nieprawda, ponieważ dieta bezglutenowa sama w sobie nie jest zdrowsza i nie gwarantuje spadku wagi. Często produkty bezglutenowe zawierają więcej cukru i tłuszczu, co ma na celu poprawienie ich smaku i konsystencji. Nieprawdziwe jest również, że gluten uzależnia, ponieważ nie istnieją naukowe dowody na to, by posiadał on właściwości uzależniające. Kolejny mit dotyczy przekonania, że wszystkie produkty bezglutenowe są zdrowe. Warto pamiętać, że produkty bezglutenowe mogą być przetworzone i zawierać niewiele wartości odżywczych. Istotne jest, aby wybierać wartościowe produkty bezglutenowe, takie jak naturalnie bezglutenowe kasze, warzywa i owoce. Ostatnim popularnym mitem jest utożsamianie nietolerancji glutenu z celiakią. Są to dwa różne stany, ponieważ celiakia to choroba autoimmunologiczna powodująca uszkodzenie jelit, a nietolerancja glutenu nie prowadzi do takiego uszkodzenia. Zanim podejmiesz decyzję o eliminacji glutenu z diety, skonsultuj się z lekarzem lub dietetykiem, aby ustalić, czy jest to konieczne i jak to zrobić bezpiecznie i zrównoważenie.
Czym jest celiakia i jakie są jej objawy?
Jakie symptomy mogą wskazywać na nietolerancję glutenu? Dolegliwość ta, określana również jako nieceliakalna nadwrażliwość na gluten (NCGS), objawia się w sposób zbliżony do celiakii. Różnica polega jednak na tym, że w przypadku NCGS nie dochodzi do uszkodzenia kosmków jelitowych, a badania nie wykazują obecności charakterystycznych autoprzeciwciał. Spektrum objawów jest szerokie. Choć symptomy dotyczą głównie układu trawiennego, mogą wpływać na funkcjonowanie całego organizmu. Zatem, jakie objawy zgłaszane są najczęściej?
- przede wszystkim, pacjenci skarżą się na wzdęcia i nadmierne gazy,
- bóle brzucha to kolejna częsta dolegliwość,
- problemy z wypróżnianiem, takie jak biegunki lub zaparcia, mogą występować naprzemiennie,
- ponadto, nierzadko pojawia się uczucie chronicznego zmęczenia i osłabienia,
- bóle głowy mogą znacząco utrudniać codzienne funkcjonowanie, a problemy z koncentracją negatywnie wpływają na efektywność w pracy i w życiu osobistym,
- niektóre osoby doświadczają również wysypek skórnych oraz bólów stawów.
Zazwyczaj objawy te dają o sobie znać w ciągu kilku godzin, a maksymalnie kilku dni po spożyciu produktów zawierających gluten, po czym ustępują po jego wyeliminowaniu z jadłospisu. W procesie diagnostycznym kluczowe jest, aby w pierwszej kolejności wykluczyć celiakię oraz alergię na pszenicę.
Czym zatem różni się alergia na gluten od celiakii? Otóż, pomimo że oba stany stanowią reakcję na gluten, różnią się mechanizmem powstawania i manifestacją objawów. Alergia na gluten jest reakcją alergiczną typu IgE-zależnego. Układ odpornościowy identyfikuje gluten jako szkodliwy alergen i produkuje przeciwciała IgE. Przy ponownym kontakcie z alergenem dochodzi do uwolnienia histaminy i innych mediatorów stanu zapalnego, co skutkuje wystąpieniem objawów alergicznych. Celiakia natomiast to choroba autoimmunologiczna, w której gluten prowokuje organizm do atakowania własnych komórek, a zwłaszcza kosmków jelitowych.
Podsumowując, w alergii mamy do czynienia z reakcją alergiczną IgE-zależną, zaś w celiakii z procesem autoimmunologicznym. Alergia charakteryzuje się nagłymi reakcjami, takimi jak pokrzywka, podczas gdy celiakia objawia się przewlekłymi dolegliwościami ze strony układu pokarmowego i innych narządów. Co istotne, w przeciwieństwie do celiakii, w alergii nie obserwuje się uszkodzenia kosmków jelitowych. Diagnostyka alergii opiera się na wykonaniu testów alergicznych, zarówno skórnych, jak i z krwi. Natomiast rozpoznanie celiakii wymaga przeprowadzenia badań serologicznych oraz biopsji jelita cienkiego.
Jakie testy wykorzystuje się w diagnostyce nietolerancji glutenu? Rozpoznanie nieceliakalnej nadwrażliwości na gluten (NCGS) stanowi wyzwanie, ponieważ nie istnieje pojedynczy test, który jednoznacznie potwierdzałby tę dolegliwość. Diagnozę stawia się na podstawie wykluczenia celiakii i alergii na pszenicę, a także obserwacji reakcji organizmu po odstawieniu glutenu. Standardowa procedura diagnostyczna obejmuje:
- wykluczenie celiakii poprzez badania serologiczne i ewentualną biopsję jelita cienkiego,
- następnie wyklucza się alergię na pszenicę za pomocą testów skórnych lub poprzez oznaczenie poziomu przeciwciał IgE specyficznych dla pszenicy,
- kluczowym elementem jest również zastosowanie diety eliminacyjnej, polegającej na całkowitym usunięciu glutenu z jadłospisu na okres kilku tygodni, podczas którego obserwuje się, czy objawy ustępują,
- ostatnim etapem jest przeprowadzenie prowokacji glutenem, czyli ponowne wprowadzenie glutenu do diety po okresie eliminacji, aby sprawdzić, czy dolegliwości powracają.
Warto podkreślić, że testy na nietolerancję pokarmową, opierające się na oznaczaniu przeciwciał IgG, nie cieszą się uznaniem wśród towarzystw naukowych, a ich wyniki nie znajdują potwierdzenia w praktyce klinicznej. Z tego powodu nie powinny być one wykorzystywane w diagnostyce nietolerancji glutenu.
Jakie mity narosły wokół glutenu? Na przestrzeni lat wokół glutenu narosło wiele mitów, które często prowadzą do jego niepotrzebnej eliminacji z diety, nawet u osób, które nie mają do tego żadnych medycznych wskazań. Jednym z najpopularniejszych mitów jest przekonanie, że gluten jest szkodliwy dla każdego. W rzeczywistości stanowi on problem jedynie dla osób cierpiących na celiakię, alergię na gluten lub nietolerancję glutenu. Dla osób zdrowych nie stanowi on żadnego zagrożenia, a wręcz przeciwnie – może być elementem zrównoważonej diety. Inny mit głosi, że dieta bezglutenowa automatycznie przekłada się na poprawę stanu zdrowia i utratę wagi. To nieprawda. Samo wykluczenie glutenu z diety nie jest gwarancją korzyści zdrowotnych ani redukcji masy ciała. Bardzo często produkty bezglutenowe zawierają większe ilości cukru i tłuszczu, co ma na celu poprawę ich smaku i konsystencji. Nieprawdą jest również, że gluten wykazuje właściwości uzależniające. Nie istnieją żadne dowody naukowe, które mogłyby to potwierdzić. Kolejny mit dotyczy przekonania, że wszystkie produkty oznaczone jako bezglutenowe są zdrowe. Należy pamiętać, że wiele z nich jest wysoko przetworzonych i ubogich w wartości odżywcze. Kluczem jest wybieranie wartościowych produktów bezglutenowych, takich jak naturalnie bezglutenowe kasze, warzywa i owoce. Ostatnim popularnym mitem jest utożsamianie nietolerancji glutenu z celiakią. Są to dwa odrębne stany. Celiakia to choroba autoimmunologiczna prowadząca do uszkodzenia jelit, podczas gdy nietolerancja glutenu nie powoduje takiego uszkodzenia. Zanim zdecydujesz się na wyeliminowanie glutenu z diety, koniecznie skonsultuj się z lekarzem lub dietetykiem, aby ocenić, czy jest to rzeczywiście konieczne oraz jak zrobić to w sposób bezpieczny i zrównoważony.
Jakie są objawy nietolerancji glutenu?
Jakie symptomy powinny nasuwać podejrzenie nietolerancji glutenu, określanej również mianem nieceliakalnej nadwrażliwości na gluten (NCGS)? Schorzenie to manifestuje się w sposób zbliżony do celiakii, lecz w odróżnieniu od niej, nie prowadzi do uszkodzeń kosmków jelitowych ani nie powoduje wytwarzania charakterystycznych przeciwciał. Objawy nietolerancji glutenu są zróżnicowane i choć najczęściej dotyczą przewodu pokarmowego, mogą oddziaływać na cały organizm. Wśród najczęściej występujących dolegliwości wymienia się:
- wzdęcia i nadmierne gazy,
- bóle brzucha,
- biegunki lub zaparcia (które mogą występować naprzemiennie),
- chroniczne uczucie zmęczenia,
- bóle głowy,
- trudności z koncentracją,
- zmiany skórne w postaci wysypek,
- bóle stawów.
Zazwyczaj symptomy pojawiają się w okresie od kilku godzin do kilku dni po spożyciu produktów zawierających gluten i ustępują po jego wyeliminowaniu z diety. Kluczowym elementem w procesie diagnostycznym jest wykluczenie celiakii oraz alergii na pszenicę, aby prawidłowo zidentyfikować przyczynę dolegliwości.
Czym różni się alergia na gluten od celiakii?
Diagnostyka nietolerancji glutenu (NCGS) może nastręczać trudności ze względu na brak jednoznacznego testu potwierdzającego to schorzenie. Rozpoznanie opiera się głównie na wykluczeniu celiakii i alergii na pszenicę, a następnie na obserwacji reakcji organizmu po odstawieniu glutenu. Standardowa procedura diagnostyczna rozpoczyna się od eliminacji celiakii. Wykonuje się w tym celu badania serologiczne, monitorujące poziom przeciwciał charakterystycznych dla tej choroby. W niektórych przypadkach konieczna jest biopsja jelita cienkiego. Następnie wyklucza się alergię na pszenicę za pomocą testów skórnych lub pomiaru stężenia przeciwciał IgE specyficznych dla tej rośliny. Kolejnym etapem jest wprowadzenie diety eliminacyjnej, polegającej na usunięciu glutenu z jadłospisu na kilka tygodni i obserwowaniu ewentualnej poprawy samopoczucia. Po tym okresie następuje prowokacja glutenem, czyli ponowne wprowadzenie go do diety, aby sprawdzić, czy objawy powrócą. Należy pamiętać, że testy na nietolerancje pokarmowe oparte na pomiarze przeciwciał IgG, są przez towarzystwa naukowe uznawane za niewiarygodne i nie powinny być wykorzystywane w diagnostyce nietolerancji glutenu ze względu na ryzyko otrzymania mylnych wyników.
Wokół tematu glutenu narosło wiele mitów, które często prowadzą do jego niepotrzebnego wykluczania z diety, nawet w przypadku braku medycznych wskazań. Do najczęstszych z nich należą:
- gluten szkodzi każdemu – co jest prawdą jedynie w przypadku osób z celiakią, alergią na gluten lub nietolerancją glutenu, ale nie stanowi zagrożenia dla osób zdrowych,
- dieta bezglutenowa jest zdrowsza i pomaga schudnąć – w rzeczywistości sama dieta bezglutenowa nie gwarantuje ani lepszego zdrowia, ani utraty wagi, a produkty bezglutenowe często charakteryzują się wyższą zawartością cukru i tłuszczu,
- niepotwierdzone naukowo jest również rzekome uzależnienie od glutenu.
Warto także pamiętać, że nie wszystkie produkty bezglutenowe są zdrowe, wiele z nich jest mocno przetworzonych i ubogich w wartości odżywcze, dlatego najlepiej wybierać naturalnie bezglutenowe produkty, takie jak kasze, warzywa i owoce. Na koniec, nietolerancja glutenu i celiakia to odmienne stany – celiakia jest chorobą autoimmunologiczną prowadzącą do uszkodzeń jelit, czego nie powoduje nietolerancja glutenu. Zanim więc zdecydujesz się na eliminację glutenu z diety, skonsultuj się z lekarzem lub dietetykiem, który pomoże Ci ocenić, czy jest to rzeczywiście konieczne.
Jakie popularne testy na nietolerancję glutenu?
W procesie diagnostyki nietolerancji glutenu wykorzystuje się szereg zróżnicowanych badań. Ich głównym celem jest wykluczenie:
- celiakii,
- alergii na pszenicę,
- ocena reakcji organizmu na dietę eliminującą gluten.
Wśród najczęściej stosowanych metod znajdują się:
- badania serologiczne,
- testy genetyczne,
- biopsja jelita cienkiego.
Badania serologiczne polegają na szczegółowej analizie krwi, w której poszukuje się specyficznych przeciwciał charakterystycznych dla celiakii. Z kolei testy genetyczne koncentrują się na sprawdzeniu obecności genów HLA-DQ2 i HLA-DQ8, których obecność wskazuje na podwyższone ryzyko wystąpienia celiakii, choć same w sobie nie są jednoznacznym potwierdzeniem choroby. Biopsja jelita cienkiego, będąca bardziej inwazyjną metodą, znajduje zastosowanie w przypadkach silnego podejrzenia celiakii i wiąże się z pobraniem próbki tkanki jelitowej do dalszej analizy. Warto jednak zaznaczyć, że lekarze często z rezerwą podchodzą do testów na nietolerancje pokarmowe opartych na wykrywaniu przeciwciał IgG, ze względu na brak naukowego potwierdzenia ich wiarygodności. Dodatkowo, w diagnostyce różnicowej, szczególnie w rozróżnieniu alergii na gluten od celiakii, nieoceniona może okazać się konsultacja zarówno z gastroenterologiem, jak i alergologiem.
Jakie mity krążą na temat glutenu?
Wokół tematu glutenu krąży wiele błędnych przekonań. Często słyszymy, że rezygnacja z niego to gwarancja zdrowia lub wymarzony sposób na zrzucenie kilogramów. Nic bardziej mylnego! Dieta bezglutenowa jest niezbędna przede wszystkim osobom cierpiącym na celiakię, alergię na gluten lub nieceliakalną nadwrażliwość na niego.
Kolejnym popularnym mitem jest przypisywanie winy glutenowi za problemy z wagą. W rzeczywistości za nadmierne kilogramy odpowiada najczęściej po prostu spożywanie zbyt dużej ilości kalorii. To ich nadmiar, a nie sam gluten, stanowi problem. Co więcej, produkty bezglutenowe, w celu poprawy smaku i zrekompensowania braku glutenu, nierzadko charakteryzują się wyższą zawartością cukru i tłuszczu. Skutkuje to tym, że wcale nie są zdrowszą alternatywą dla standardowych produktów. Przykładowo, ciastka bezglutenowe mogą mieć wartość kaloryczną wyższą niż tradycyjne wypieki. Dlatego tak ważne jest, aby zachować czujność i dokładnie zapoznawać się z etykietami!
