Spis treści
Czym są emocje?
Emocje, te wewnętrzne stany, które w nas buzują, bezpośrednio wpływają na nasze działania i postrzeganie świata. To, co odczuwamy, stanowi nasze unikalne, osobiste doświadczenie, manifestujące się zarówno w sferze psychicznej, jak i fizycznej. Emocje pozwalają nam smakować pełnię życia, od niepowtarzalnej radości po przejmujący smutek. Są naszym wewnętrznym głosem, informującym o tym, co nas pociąga i inspiruje. Co więcej, emocje działają jak silny impuls, motywując nas do działania i nadając ton naszej komunikacji – zarówno tej werbalnej, jak i niewerbalnej. Stanowią one niezwykle istotny nośnik informacji, będąc integralną częścią naszej psychiki. Powstają w naszym organizmie w odpowiedzi na oceny, których dokonujemy w różnych sytuacjach, działając niczym wewnętrzny kompas. W subtelny, lecz istotny sposób kształtują one nasze decyzje i cele, a przede wszystkim, są naturalnym i nieodłącznym elementem ludzkiej egzystencji.
Jakie są klasyczne teorie emocji?
Klasyczne teorie emocji oferują różnorodne perspektywy na temat ich powstawania i powiązań z reakcjami organizmu. Przykładem jest teoria Jamesa-Langego, która głosi, że emocje pojawiają się wtórnie do reakcji fizjologicznych na bodźce zewnętrzne. To znaczy, odczuwamy strach, ponieważ najpierw przyspiesza nam tętno i zaczynamy drżeć. Natomiast teoria Cannona-Barda proponuje, że emocje i reakcje cielesne zachodzą równocześnie i niezależnie. W obliczu niebezpieczeństwa, mózg natychmiast generuje uczucie strachu, a równolegle układ nerwowy aktywuje reakcję „walcz albo uciekaj”. Z kolei Darwin akcentował adaptacyjną rolę emocji. Uważał, że uczucia takie jak strach czy gniew przygotowują nas do reagowania na zagrożenia i wyzwania, zwiększając tym samym nasze szanse na przetrwanie. Paul Ekman wprowadził pojęcie emocji podstawowych – uniwersalnych dla wszystkich kultur. Zalicza się do nich:
- radość,
- smutek,
- złość,
- strach,
- wstręt,
- zaskoczenie.
Co ważne, potrafimy rozpoznawać te emocje po wyrazie twarzy, bez względu na pochodzenie danej osoby, co świadczy o ich globalnym charakterze.
Jakie są główne składniki emocji?
Emocje, będące złożonymi stanami, kształtowane są przez szereg różnorodnych czynników. Możemy w nich wyróżnić kilka kluczowych elementów, które wspólnie definiują sposób, w jaki ich doświadczamy:
- aspekt poznawczy, który odnosi się do naszej oceny danej sytuacji i jej interpretacji,
- subiektywne odczucie – nasze wewnętrzne doświadczenie, to co czujemy w danym momencie,
- ekspresja, czyli sposób, w jaki je uzewnętrzniamy, na przykład za pomocą mimiki twarzy czy języka ciała,
- zmiany fizjologiczne, będące reakcją organizmu na przeżywane emocje, takich jak przyspieszone tętno czy wzmożona potliwość.
To właśnie synergia tych elementów sprawia, że nasze emocjonalne doświadczenia są tak bogate, złożone i zróżnicowane.
Jakie są rodzaje emocji?
Klasyfikacja emocji to zagadnienie wielowymiarowe, a sposoby ich podziału bywają różne. Możemy je analizować pod kątem złożoności, oceniać ich walencję (czy są pozytywne, czy negatywne) lub patrzeć na obiekt, do którego się odnoszą. Paul Ekman, badając emocje, wyodrębnił te podstawowe:
- radość,
- smutek,
- strach,
- złość,
- wstręt,
- zaskoczenie.
Co ciekawe, te właśnie emocje są rozpoznawane i przeżywane w zbliżony sposób przez ludzi niezależnie od ich pochodzenia kulturowego – są swoiste uniwersalia. Obok nich istnieją emocje złożone, które stanowią pewnego rodzaju połączenie emocji podstawowych, a zatem ich ekspresja oraz to, jak są odbierane, silnie zależą od kontekstu kulturowego i indywidualnych przeżyć każdego z nas. Dodatkowo, emocje dzielimy na pozytywne, takie jak radość czy wdzięczność, które naturalnie motywują nas do działania i ułatwiają budowanie relacji z innymi, oraz negatywne, na przykład strach i złość, których zadaniem jest przede wszystkim ochrona przed potencjalnymi zagrożeniami i pomoc w obronie naszych granic.
Jak powstają emocje w ciele?
Emocje to nie tylko przelotne myśli; to autentyczne procesy zachodzące w naszym organizmie. Nasz mózg nieustannie analizuje otaczającą nas rzeczywistość, a następnie, dokonując oceny sytuacji, wywołuje odpowiednie reakcje. Kluczową rolę odgrywają tu jądra wzgórza i układ limbiczny, często nazywany „mózgiem emocjonalnym”, który odpowiada za kontrolę emocji, nadając im intensywność i charakter. Dlatego też, każda emocja wywołuje konkretne zmiany fizjologiczne w ciele. Ta nagromadzona energia domaga się ujścia, manifestując się poprzez ruch, słowa lub inne formy ekspresji.
Jakie zmiany fizjologiczne towarzyszą emocjom?
Reakcje fizjologiczne towarzyszące emocjom to skomplikowany proces, w którym kluczową rolę odgrywa autonomiczny układ nerwowy. Kiedy doświadczamy emocji, w naszym ciele zachodzą wyraźne zmiany:
- serce zaczyna bić szybciej,
- na skórze pojawiają się drobne kropelki potu,
- oddech staje się płytszy,
- mięśnie mimowolnie się napinają.
Intensywność tych objawów zależy od konkretnej emocji, indywidualnej wrażliwości oraz okoliczności. W sytuacjach stresu lub zagrożenia organizm przechodzi w stan alarmowy, mobilizując wszystkie siły – tętno gwałtownie przyspiesza, a oddech staje się szybki i nierówny. Z kolei w chwilach relaksu te reakcje ulegają wyciszeniu, a ciało wraca do stanu równowagi.
Jakie są różnice między emocjami pozytywnymi a negatywnymi?
Emocje, zarówno pozytywne – jak radość, nadzieja czy wzruszenie – jak i negatywne – takie jak smutek, strach czy złość – w różny sposób kształtują nasze życie. Te pierwsze budują naszą wewnętrzną siłę i motywację, a jednocześnie cementują relacje z innymi ludźmi. Z kolei te drugie, choć nieprzyjemne, pełnią funkcję ostrzegawczą, sygnalizując potencjalne zagrożenia. Smutek, strach czy złość, nieumiejętnie zarządzane, mogą prowadzić do izolacji, wycofania, a nawet agresji. Ostatecznie jednak to nasze postrzeganie danej sytuacji determinuje, czy dana emocja zostanie zakwalifikowana jako pozytywna, czy negatywna – radość towarzyszy pozytywnym ocenom, a negatywne emocje pojawiają się w reakcji na przeszkody lub złe samopoczucie.
Jak emocje wpływają na nasze myśli i zachowanie?
Emocje kształtują nasze myśli i działania, kierując naszą uwagę na to, co istotne. Mają realny wpływ na podejmowane decyzje, motywując nas do działania i wskazując, co naprawdę ma dla nas wartość. Dzięki emocjom:
- wiemy, o czym rozmyślać,
- jakie wybory są dla nas optymalne,
- które działania zasługują na priorytet, pomagając nam adekwatnie reagować w różnorodnych okolicznościach.
Emocje oddziałują również na naszą pamięć emocjonalną i interpretację wydarzeń. Przykładowo, osoba, która doświadcza intensywnych uczuć, może postrzegać daną sytuację zupełnie odmiennie niż ktoś, kto zachowuje spokój i obiektywizm. Warto dodać, że silne emocje potrafią znacząco zmienić naszą perspektywę widzenia świata. Co więcej, emocje bezpośrednio wpływają na naszą motywację. To, co czujemy, determinuje nasze pragnienia i napędza nas do działania, kształtując nasze cele i aspiracje.
Jak emocje kształtują naszą komunikację?
Emocje wywierają ogromny wpływ na naszą komunikację, zarówno w warstwie słownej, jak i w mowie ciała. To, co czujemy, bezpośrednio przekłada się na sposób, w jaki wyrażamy siebie. Radosny człowiek zaraża optymizmem w doborze słów i obdarza rozmówcę szczerym uśmiechem. Smutek natomiast może objawiać się przyciszonym głosem i unikaniem kontaktu wzrokowego. Natomiast gdy górę bierze złość, często słyszymy podniesiony ton i ostre sformułowania. Emocje modelują niemal każdy element interakcji – od wyboru konkretnych słów, przez intonację głosu, po ekspresję mimiczną i wykonywane gesty. Kluczem do efektywnej komunikacji jest świadomość własnych emocji oraz umiejętność rozpoznawania i właściwego interpretowania emocji u innych osób, co w konsekwencji prowadzi do głębszego i bardziej satysfakcjonującego porozumienia.
W jaki sposób emocje wpływają na nasze relacje z innymi?
Emocje odgrywają kluczową rolę w kontaktach międzyludzkich, stanowiąc fundament dla budowania więzi, wzajemnego zaufania oraz skutecznego rozwiązywania konfliktów. Empatia, czyli zdolność do wczuwania się w stany emocjonalne innych osób, umożliwia nam tworzenie zdrowych i satysfakcjonujących relacji. Dzieląc się z innymi swoimi uczuciami, tworzymy przestrzeń dla wzajemnego zrozumienia i poczucia bezpieczeństwa, co z kolei wzmacnia nasze relacje. Sposób, w jaki komunikujemy się – zarówno werbalnie, jak i niewerbalnie – jest silnie determinowany przez nasze emocje, mogą one być fundamentem silnych i trwałych więzi opartych na zaufaniu. Niemniej jednak, negatywne emocje, jeśli nie są odpowiednio zarządzane, mogą prowadzić do nieporozumień, konfliktów, a nawet poczucia winy. Dlatego też, rozumienie emocjonalnych potrzeb osób, z którymi jesteśmy blisko, jest niezbędne do budowania relacji, które przetrwają próbę czasu i przyniosą prawdziwą satysfakcję. Inteligencja emocjonalna, czyli umiejętność rozpoznawania, rozumienia i zarządzania emocjami, zarówno własnymi, jak i innych, jest niezwykle pomocna w kontaktach z innymi ludźmi, pozwalając na budowanie lepszych i bardziej trwałych relacji.
Jakie funkcje pełnią emocje w codziennym życiu?
Emocje odgrywają kluczową rolę w naszym życiu, umożliwiając nam adaptację do dynamicznie zmieniającego się otoczenia. Działają niczym wewnętrzny kompas, kierując naszymi działaniami i sygnalizując niezaspokojone potrzeby. Dzięki nim zyskujemy wgląd w to, jak odpowiadamy na różnorodne sytuacje oraz co sprawia nam przyjemność. Uświadomienie sobie tego faktu to fundament rozwoju inteligencji emocjonalnej, która z kolei ułatwia efektywne zarządzanie sobą. Weźmy na przykład strach, który naturalnie pobudza nas do unikania potencjalnych zagrożeń. Z kolei radość umacnia więzi międzyludzkie, złość zaś bywa sygnałem naruszenia naszych osobistych granic. Nie można też zapominać o smutku, który jest nieodzowny w procesie radzenia sobie ze stratą. W istocie, emocje wywierają potężny wpływ na niemal każdy aspekt naszej egzystencji.
Jak emocje mogą wpływać na zdrowie psychiczne?
Emocje odgrywają kluczową rolę w naszym zdrowiu psychicznym, wpływając na nie raz korzystnie, raz szkodliwie. Radość, wdzięczność i poczucie spełnienia wzmacniają naszą psychiczną odporność i ogólny dobrostan. Z drugiej strony, problemy z opanowaniem negatywnych emocji, takich jak lęk, gniew czy długotrwały smutek, mogą przyczynić się do rozwoju:
- zaburzeń lękowych,
- depresji,
- a nawet problemów z osobowością.
W takich sytuacjach nieoceniona okazuje się pomoc psychoterapeuty, którego zadaniem jest wsparcie w radzeniu sobie z trudnymi emocjami, poprawa samopoczucia i podniesienie jakości życia. Terapia pozwala nam zrozumieć źródło naszych problemów emocjonalnych i wypracować efektywne, zdrowsze metody reagowania na stresujące sytuacje. Emocje, choć czasami trudne, w istocie pomagają nam przystosować się do otaczającego świata i dbać o własne bezpieczeństwo. Jednak nieprzepracowane negatywne uczucia mogą negatywnie odbijać się na naszej psychice. Dlatego, gdy czujemy, że emocje zaczynają nas przytłaczać, warto poszukać profesjonalnej pomocy.
Jakie są objawy psychosomatyczne emocji?
Objawy psychosomatyczne to fizyczne dolegliwości, które pojawiają się, gdy jesteśmy pod wpływem silnych emocji lub długotrwałego stresu. Nasz organizm reaguje wtedy na napięcie psychiczne, manifestując je na różne sposoby. Przykładowo, mogą pojawić się:
- uporczywe bóle głowy, w tym te napięciowe, które potrafią naprawdę dać się we znaki,
- bóle kręgosłupa, szczególnie w odcinku szyjnym i lędźwiowym,
- kołatania serca lub nagłe uderzenia gorąca,
- zmiany skórne, takie jak pokrzywka, egzema czy uciążliwy świąd,
- problemy żołądkowe – bóle brzucha, nudności, wymioty, biegunki lub zaparcia.
Warto podkreślić, że te dolegliwości nie mają zazwyczaj podłoża organicznego. Zamiast tego, u ich podstaw leży napięcie mięśniowe, będące bezpośrednią reakcją na przeżywane emocje i stres. Dlatego tak ważne jest, by uważnie obserwować swoje ciało i to, co się z nami dzieje. Zaburzenia emocjonalne mogą manifestować się w różnorodny sposób, a świadomość tego związku jest pierwszym krokiem do znalezienia skutecznych metod radzenia sobie ze stresem i poprawy samopoczucia.
Jakie mechanizmy obronne wynikają z naszych emocji?
Mechanizmy obronne to nasze nieświadome strategie psychiczne, które pomagają nam radzić sobie z trudnymi emocjami, zwłaszcza z wszechogarniającym lękiem. Ich podstawowym celem jest złagodzenie odczuwanego dyskomfortu psychicznego. Działają one w sposób automatyczny, funkcjonując jako tarcza chroniąca nas przed tym, co mogłoby zakłócić nasz wewnętrzny spokój. Jakie zatem mechanizmy obronne spotykamy najczęściej w życiu? Przyjrzyjmy się kilku z nich:
- Wyparcie: polega na usuwaniu ze świadomości myśli, uczuć, czy wspomnień, które wywołują w nas negatywne reakcje,
- Zaprzeczenie: w tym przypadku odrzucamy bolesne fakty lub sytuacje, z którymi po prostu nie potrafimy się pogodzić,
- Projekcja: to przypisywanie innym naszych własnych, nieakceptowanych uczuć lub cech charakteru. Dla przykładu, możemy niesłusznie oskarżać kogoś o kłamstwo, podczas gdy sami mamy problem z uczciwością,
- Racjonalizacja: polega na poszukiwaniu logicznych, choć często nieprawdziwych, uzasadnień dla naszych działań lub myśli. Motywacją jest uniknięcie konfrontacji z naszymi prawdziwymi, często ukrytymi, motywacjami,
- Sublimacja: przekształcamy w ten sposób nieakceptowane przez nas samych popędy lub emocje w coś konstruktywnego i powszechnie akceptowanego. Agresję, na przykład, możemy skierować na sport.
Choć mechanizmy obronne mogą okazać się pomocne w krótkotrwałej perspektywie, redukując stres i pozwalając nam funkcjonować w wymagających sytuacjach, to ich długotrwałe stosowanie może negatywnie wpłynąć na nasze postrzeganie rzeczywistości. Co więcej, mogą one utrudniać budowanie autentycznych relacji z innymi i efektywne rozwiązywanie problemów. Przykładowo, nieustanne wypieranie emocji może prowadzić do poważnych trudności w kontaktach interpersonalnych oraz w wyrażaniu własnych potrzeb.
Jakie są możliwe skutki nieodczuwania emocji?
Brak zdolności do przeżywania emocji może znacząco wpłynąć na różne aspekty naszego życia, szczególnie na relacje interpersonalne. Przecież to właśnie emocje stanowią fundament, na którym budujemy bliskie więzi i uczymy się empatii. Kiedy nie potrafimy odczuwać, trudniej nam pojąć motywacje i stany emocjonalne innych, co w konsekwencji może prowadzić do poczucia osamotnienia.
Ponadto, podejmowanie decyzji bez udziału emocji staje się wyzwaniem. Emocje działają jak kompas, wskazując nam to, co naprawdę ma dla nas znaczenie. Polegając wyłącznie na logice, możemy ignorować intuicję i własne, autentyczne przekonania. Osoby pozbawione emocjonalnej głębi często doświadczają poczucia bezsensu, ponieważ to właśnie emocje nadają naszym przeżyciom intensywność i znaczenie. Ich deficyt prowadzi do wewnętrznej pustki.
Długotrwały brak reakcji emocjonalnych zwiększa prawdopodobieństwo wystąpienia problemów psychicznych, takich jak:
- stany lękowe,
- depresja,
- dolegliwości somatyczne.
Dodatkowo, brak emocji może osłabiać nasze naturalne mechanizmy obronne i przyczyniać się do negatywnego postrzegania siebie. Dlatego tak istotne jest, by troszczyć się o swoje życie emocjonalne.
Jak emocje pomagają w procesie adaptacji do otoczenia?
Emocje odgrywają kluczową rolę w naszym życiu, umożliwiając efektywne funkcjonowanie w otaczającym nas świecie. Stanowią one swoisty system wczesnego ostrzegania, pozwalający nam błyskawicznie reagować na dynamicznie zmieniającą się rzeczywistość, dostrzegać potencjalne niebezpieczeństwa i korzystać z nadarzających się okazji. Lęk, na przykład, instynktownie skłania nas do ucieczki, natomiast ciekawość staje się motorem napędowym odkryć i eksploracji. Wstyd z kolei, pełni funkcję hamulca powstrzymującego nas przed niepożądanymi działaniami. Co więcej, emocje mają niebagatelny wpływ na proces uczenia się, pozwalając nam zapamiętywać i unikać negatywnych doświadczeń w przyszłości. Regulują również sposób, w jaki się komunikujemy, umożliwiając zarówno wyrażanie własnych uczuć, jak i odczytywanie emocji innych osób, co znacząco ułatwia budowanie i utrzymywanie relacji interpersonalnych. Zmiany w naszym zachowaniu, wywołane emocjami, pomagają nam dostosować się do otoczenia – to nic innego, jak adaptacja, która pozwala nam przetrwać i rozwijać się w różnorodnych warunkach. Podsumowując, emocje stanowią fundament naszego funkcjonowania.
Jak rozwija się inteligencja emocjonalna?
Inteligencja emocjonalna to coś, co kształtujemy przez całe życie – to ciągła nauka rozpoznawania, rozumienia i wyrażania uczuć, a także radzenia sobie z nimi. Nasze dzieciństwo, szczególnie relacje z rodzicami, ma na to ogromny wpływ. Dodatkowo, rozwijanie umiejętności społecznych i emocjonalnych pomaga nam wzmocnić inteligencję emocjonalną, co z kolei przekłada się na satysfakcjonujące życie zarówno w sferze osobistej, jak i zawodowej.
Ale co tak naprawdę składa się na rozwój tej inteligencji?
- pierwszym krokiem jest rozpoznawanie emocji – zarówno własnych, jak i u innych. To umiejętność identyfikowania uczuć poprzez obserwację mimiki twarzy, tonu głosu i mowy ciała,
- następnie ważne jest rozumienie emocji, czyli zdolność analizowania, co wywołało daną emocję i jak wpływa ona na nasze myśli i zachowanie,
- kolejny element to wyrażanie emocji – umiejętność komunikowania swoich uczuć innym w sposób jasny, asertywny i adekwatny do sytuacji,
- ostatni, ale równie istotny aspekt, to regulowanie emocji, czyli kontrolowanie ich intensywności i radzenie sobie z trudnymi uczuciami.
Dzieci, które w dzieciństwie zbudowały silną i bezpieczną więź z opiekunami, mają większą łatwość w rozpoznawaniu i regulowaniu emocji. Co więcej, uczestnictwo w różnego rodzaju warsztatach i szkoleniach z zakresu umiejętności społecznych również pozytywnie wpływa na rozwój inteligencji emocjonalnej.
Jakie są przykłady emocji trudnych do wyrażenia?
Trudne emocje, takie jak wstyd, poczucie winy, bezradność, zawiść, zazdrość czy lęk przed odrzuceniem, niełatwo wyrazić. Nierzadko odczuwamy mieszankę uczuć, które trudno nam zdefiniować i nazwać. Dlaczego przeżywamy takie trudności? Często wynika to z:
- braku akceptacji pewnych emocji w sobie,
- obawy przed reakcją otoczenia,
- nieumiejętności komunikowania swoich stanów emocjonalnych.
Te bariery są sygnałem, na co powinniśmy zwrócić szczególną uwagę. Przykładowo:
- wstyd i poczucie winy mogą wskazywać, że w naszym odczuciu naruszyliśmy pewne normy i zasady,
- bezradność zaś pojawia się, gdy dopada nas przekonanie, że nie mamy wpływu na daną sytuację,
- zawiść i zazdrość rodzą się z porównywania się z innymi, z poczucia braku czegoś, co oni posiadają,
- lęk przed odrzuceniem powstrzymuje nas przed otwartym mówieniem o uczuciach, gdyż boimy się krytyki i negatywnej oceny.
Problemy z komunikacją dodatkowo komplikują sprawę, utrudniając wyrażanie emocji zarówno werbalnie, jak i poprzez gesty. Osoba zmagająca się z trudnymi emocjami często nie potrafi ich zidentyfikować, opisać, ani o nich porozmawiać. Taka sytuacja może prowadzić do narastającej złości, poczucia osamotnienia i pogłębienia negatywnych uczuć. Warto jednak pamiętać, że te trudne emocje niosą ze sobą cenne informacje – sygnalizują niezaspokojone potrzeby, ujawniają naruszone wartości, a czasami mogą wskazywać na istnienie głębszych problemów psychologicznych.
Jakie techniki mogą pomóc w zarządzaniu emocjami?
Zarządzanie emocjami to klucz do zmniejszenia wpływu negatywnych uczuć, a istnieje wiele metod, by to osiągnąć. Niektóre z nich możesz wdrożyć samodzielnie, podczas gdy inne wymagają wsparcia specjalisty. Samoregulacja emocji opiera się na kilku filarach:
- rozpoznawanie i nazywanie emocji – świadomość, co czujesz i precyzyjne określenie tych uczuć ułatwia zrozumienie twoich reakcji. to zaskakująco proste, ale jednocześnie bardzo efektywne narzędzie,
- akceptacja emocji – zaakceptuj fakt, że ich odczuwanie jest naturalną częścią życia, a próby tłumienia mogą przynieść odwrotny skutek. takie podejście sprzyja zdrowszemu przeżywaniu,
- techniki relaksacyjne – ćwiczenia oddechowe, joga czy medytacja skutecznie redukują napięcie, a mindfulness pomaga wyciszyć natłok myśli,
- dbanie o zdrowy styl życia – regularna aktywność fizyczna, zbilansowana dieta i odpowiednia ilość snu mają kolosalne znaczenie,
- unikanie substancji psychoaktywnych – alkohol i inne używki potrafią zaostrzyć problemy emocjonalne, dlatego postaraj się z nich zrezygnować lub znacząco je ograniczyć,
- rozwijanie umiejętności komunikacyjnych – asertywna komunikacja pozwala wyrażać swoje potrzeby i uczucia, co z kolei przekłada się na poprawę relacji z otoczeniem,
- poszukiwanie wsparcia – rozmowa z bliskimi lub dołączenie do grup wsparcia mogą pomóc w radzeniu sobie z trudnymi emocjami i poczuciem osamotnienia.
Jeśli jednak samodzielne techniki nie przynoszą oczekiwanych rezultatów, warto rozważyć profesjonalną pomoc. Psychoterapia, a szczególnie terapia poznawczo-behawioralna (CBT), może okazać się skutecznym rozwiązaniem w radzeniu sobie z lękami i depresją, pomagając zmienić negatywne schematy myślenia.
Jakie rolę odgrywają doświadczenia z dzieciństwa w kształtowaniu emocji?
Wczesne dzieciństwo wywiera zasadniczy wpływ na naszą sferę emocjonalną, w tym na inteligencję emocjonalną. To właśnie wtedy przeżycia modelują nasze umiejętności rozpoznawania, rozumienia i panowania nad uczuciami. Szczególne znaczenie mają tu więzi z osobami sprawującymi opiekę, zwłaszcza z rodzicami, którzy wprowadzają nas w świat emocji i uczą, jak na nie odpowiadać. Pełne akceptacji i wsparcia środowisko rodzinne daje dziecku fundament, jakim jest poczucie bezpieczeństwa. W takim otoczeniu łatwiej o rozwój samooceny i efektywne radzenie sobie z trudnościami. Dzieci, które dorastają w atmosferze akceptacji, zazwyczaj charakteryzują się większą odpornością psychiczną i łatwością w nawiązywaniu kontaktów z innymi. Z drugiej strony, bolesne doświadczenia w dzieciństwie, jak np.:
- przemoc,
- strata bliskiej osoby,
mogą skutkować problemami emocjonalnymi w dorosłości. Osoby, które doświadczyły traumy, niejednokrotnie zmagają się z brakiem zaufania i trudnościami w kontrolowaniu własnych emocji, a także w tworzeniu satysfakcjonujących relacji. Sposób, w jaki rodzice odnoszą się do emocji dziecka, ma fundamentalne znaczenie. Rodzice, którzy lekceważą lub karzą za okazywanie uczuć, mogą przyczynić się do tego, że w przyszłości dziecko to będzie miało problem z identyfikacją własnych stanów emocjonalnych. Natomiast rodzice, którzy akceptują emocje dziecka, pomagają mu je rozumieć i regulować. Dzieci uczą się również poprzez obserwację i naśladowanie, dlatego modelowanie reakcji emocjonalnych przez rodziców jest niezwykle istotne. Przyglądając się, jak rodzice radzą sobie w różnych sytuacjach, dziecko nabywa umiejętności reagowania na nie. Niebagatelne znaczenie ma także komunikacja niewerbalna – mimika, gesty i ton głosu rodziców dostarczają dziecku informacji, jak rozpoznawać emocje u innych. Wszystkie te elementy wspólnie wpływają na kształtowanie emocjonalności.